အပုိင္း ၁
၁၉၅၀ခုႏွစ္စာေပဗိမာန္ထုတ္အဂၤလိပ္စာဆရာၾကီးဦးခင္ေမာင္လတ္ေရးသားခဲ့ေသာတုိ႕တုိင္းျပည္ စာအုပ္ကေလးမွျဖစ္ပါသည္။
တုိ႕တုိင္းျပည္
မ်ဴိးျခားလက္ေအာက္ ကၽြန္သေပါက္
ထီးသုဥ္း နန္းသုဥ္း ျမဳိ႕သုဥ္း သူည ေတြ႕ၾကဳံရေသာတုိ႕တုိင္းျပည္မွလူအေပါင္းသည္အတန္ၾကာ
မင္သက္မိ ၍ေနၾက၏။လက္ဖ်စ္တတြတ္အတြင္း၌ျဖစ္ေပၚလုိက္ေသာအေျပာင္းအလဲကုိရုတ္တရက္
သေဘာမေပါက္ ႏုိင္ၾကေပ။မည္သုိ႕ျဖစ္ဦးမည္ဟူ၍လည္းမေတြးေတာႏုိင္၊လူထုၾကီးတခုလုံးမွာငုိင္၍သာ
ေနေတာ့သည္။
ေလးလ ငါးလ ေျခာက္လ မွ်ၾကာေအာင္တုိင္းျပည္တြင္းျငိမ္ခ်က္သားေကာင္းလွသည္။
မုန္တုိင္းမဆင္မွီျငိမ္ သက္ျခင္းမ်ဴိးပင္ျဖစ္ေလသည္။
ထုိ႕ေနာက္၌ေသာ္ဓါးလႊတ္ကုိင္၍ေတာ္လွန္ထၾကြမူမ်ားဆက္ကာဆက္ကာေပၚေပါက္လာေတာ့သည္။ တႏုိင္ငံလုံးႏွံံ႔ေအာင္ထၾကြမူမ်ားဆင့္ကဲဆင့္ကဲျဖစ္ေပၚလာေတာ့သည္။ထုိအခ်ိန္၌ေတာေခါင္ေခါင္မွ
လူမ်ားပင္ ျဗိတိသွ်တုိ႕သည္တုိ႕တုိင္းျပည္၌အေျခဆုိက္ၾကေတာ့မည္ကုိအကဲခတ္မိလာၾကေလျပီ။
ျဗိတိသွ်တုိ႕အားဓါးစဲြ လ်က္ေမာင္းမထုတ္ဘဲတုိ႕တုိင္းျပည္မွထြက္သြားၾကလိမ့္မည္မဟုတ္သည္ကုိရိပ္မိလာၾကေလသည္။
ရတနာပုံ မင္းေနျပည္ေတာ္ကုိခ်ည္းအားကုိးေန၍လည္းမျဖစ္ေတာ့သည္ကုိသိျမင္လာၾကသည္။
ထုိအခ်ိန္တြင္ျဗိတိသွ်တုိ႕ကလည္းအခြန္အတုတ္မ်ားေတာင္းခံစျပဳလာၾကသည္။ရပ္ရြာအုပ္ခ်ဴပ္ေရးတြင္၀င္ ေရာက္စြက္ဖက္စျပဳလာၾကသည္။သူတုိ႕သည္ပုိင္စုိးပုိင္နင္းအုပ္စုိးစျပဳလာၾကသည္။ထုိသုိ႕အုပ္စုိးမည္ဆုိလွ်င္ ျမန္မာလူထုသည္အဘယ့္ေၾကာင့္ငုံ႕၍ခံေနရအံ့နည္း။ဗန္းေမာ္မင္းလွအထိ၄င္း၊မွရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္မွခ်င္း
ေတာင္အထိ၄င္း၊တႏုိင္ငံလုံးပ်ားအုံကုိတုတ္ႏွင့္ထုိးဘိသကဲ့သုိ႕ျဖစ္ကာက်ဴးေက်ာ္လာေသာကုလားျဖဴမ်ားကုိ လက္စ တုံးေျခမွဳန္းၾကေတာ့သည္။
ထုိအခါသမယတြင္ျဗိတိသွ်တုိ႕၏ၾသဇာအာဏာမွာေသနပ္တကမ္းမွ်ေလာက္သာက်ယ္ျပန္႕ေလသည္။ႏုိင္ငံ ျခားလက္နက္၏ဒဏ္ခ်က္ကုိတႏုန္႕ႏုန္႕ခံခက္လ်က္ရွိေသာတုိ႕ႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ျဗိတိသွ်တုိ႕ခံတပ္ကိုလည္း ၀င္၍စီးၾကသည္။ေတာၾကဳိေတာင္ၾကား၌ေရြ႕ေျပာင္းသြားလာေနေသာျဗိတိသွ်သေဘၤာမ်ားကုိလည္းသုတ္ သင္ေဖ်ာက္ဖ်က္ၾကသည္။ကုလားျဖဴျဖစ္ေစ၊ ကုလားမဲျဖစ္ေစ သူတုိ႕စစ္တပ္မွအနည္းငယ္ထြက္ခြာလွ်င
္အ သက္ေပ်ာက္ရသည္ခ်ည္းသာျဖစ္ေခ်သည္။ဤအတုိင္းသာဆုိလွ်င္အိႏၵိယမွစစ္တပ္မ်ား မွာယူရလိမ့္ဦးမည္။ သီေပါဘုရင္နန္းခ်ရသည္ကားမခက္ခဲလွ။ျမန္မာလူထု၏စိတ္ဓါတ္ကုိက်ဳိးႏြ႕ံေအာင္ႏွိ္မ္နင္းရန္ကိစၥမွာတဌာန သာျဖစ္ေခ်၏တကား။
၁၈၈၅ ခုႏွစ္တြင္ျဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႕သည္မိမိတုိ႕၏နယ္ခ်ဲ႕စစ္ပြဲကုိေအာင္ျမင္စြာဆင္ႏြဲျပီးေနာက္ ေမဂ်ာဂ်င္န ရယ္သံုးဦးေခါင္းေဆာင္ေသာျဗိတိသွ်တပ္သား ၄၅၀၀၀ ေက်ာ္တုိ႕အားအထက္ျမန္မာႏုိင္ငံတရုတ္နယ္စပ္၊ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ားႏွင့္အိႏၵိယနယ္စပ္ေဒသတုိ႕တြင္ငါးႏွစ္ကုိယ္တုိင္လူထု၏ေတာ္လွန္ထၾကြမွဳတုိ႕ကုိတုိက္ခုိက္ ႏွိမ္နင္းရသည္မွာေသးငယ္ေသာအလုပ္မဟုတ္ေခ်။ထုိ႕ေနာက္တြင္လည္းျမန္မာႏုိင္ငံျငိမ္းခ်မ္းသာယာမွဳကုိ တုိ႕ဘနန္းဆိတ္ဘနန္းသာသူတုိ႕ေပးစြမ္းႏုိင္ေတာ့သည္။
ကၽြန္ဘ၀သုိ႕အေရာက္မခံလုိေသာတုိ႕တုိင္းျပည္သားလူထု၏၁၀ႏွစ္ၾကာေတာ္လွန္မွဳမ်ားမွာမ်ဴိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ ႏွင့္ဇာတိေသြးဇာတိမာန္တုိ႕ကုိသာအရင္းခံလ်က္လုပ္ကုိင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ႏုိင္ငံေရးအျမင္သန္၍လုပ္ကုိင္ ၾကျခင္းမဟုတ္ေခ်။ေရွးအခါကကဲ့သုိ႕ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုကုိစုစည္းေပးႏုိင္မည္႕ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းကုိ လည္းမရရွာၾက။စံနစ္တက်စည္းရုံးျခင္းအင္အားျဖည္႕တင္းျခင္းမ်ားကုိလည္းမျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ၾက။စံနစ္တက် စည္းရုံးျခင္းအင္အားျဖည္႕တင္းျခင္းမ်ားကုိလည္းမျပဳလုပ္ႏုိင္ခဲ့ၾက။ထီးက်ဴိးစည္ပါက္ျဖစ္ကာေနျပည္ေတာ္ တစ္ခုလုံးရန္သူတုိ႕လက္၀ယ္က်ဆုံးျပီးပါလ်က္ဤကဲ့သုိ႕ႏွစ္ရွည္လမ်ားလူထု၏ေတာ္လွန္မွဳ၌သက္သက္ ျဖင့္ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ခဲ့ျခင္းမွာတုိ႕တုိင္းႏုိင္ငံသားလူထု၏ထူးျခားထက္ျမက္ေသာအဘိဥာဏ္အခ်ဴပ္ အခ်ယ္မခံလုိေသာပင္ကုိယ္သေဘာေၾကာင့္သာျဖစ္ေပသည္။
အမွန္စစ္စစ္ယခုေခတ္ေ၀ါဟာရျဖင့္ဗဟုိအစုိးရဟုေခၚဆုိအပ္ေသာေရႊနန္းေတာ္ၾကီး၏အမိန္႕ေတာ္ျပန္တမ္း စသည္တုိ႕မွာအခြန္အတုတ္သတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ျမဳိ႕၀န္ျမဳိ႕စားမ်ားခန္႔အပ္ျခင္းမွလဲြ၍ေနျပည္ေတာ္၏ျပင္ပရွိရပ္ ရြာတ၀န္းတြင္လူတုိ႕၏ေနထုိင္စားေသာက္ေရးကိစၥတုိ႕၌တုိက္ရုိက္ထိခုိက္သက္ဆုိင္လွသည္ဟူ၍မရွိလွေခ်။
ေက်းလက္ေတာရြာမွလူအမ်ားမွာမ်ားေသာအားျဖင့္မိမိတုိ႕ဘာသာစီမံအုပ္ခ်ဴပ္၍ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည္။ရြာတုိင္း ရြာတုိင္းကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးရထားသကဲ့သုိ႕ျဖစ္သည္။ထုိရြာအုပ္ခ်ဴပ္မူစံနစ္မွာယခုေခတ္ပထမတန္းစား နည္းစံနစ္မ်ားေလာက္ေကာင္းမြန္ထိေရာက္စြာစြမ္းေဆာင္ႏုိင္လွသည္။
ရြာအေရးကုိရြာသူၾကီး၊ရြာရွိလူၾကီးမ်ားႏွင့္ရြာသားတုိ႕ကုိယ္တုိင္ဆုံးျဖတ္လုပ္ကုိင္ႏုိင္ၾကသည္။ျမိဳ႕သူၾကီးတုိ႕ အထက္၌ျမဳိ႕၀န္ရွိသည္မွအပ၊ေရႊနန္းေတာ္ၾကီးႏွင့္တိတိက်က်တင္းတင္းၾကပ္ၾကပ္ခ်ည္ေႏွာင္ဆက္သြယ္ ထားခ်က္ဟူ၍မရွိေပ။လူ၀ီ(Louis)ဘုရင္တုိ႕အုပ္စုိးခဲ့ေသာျပင္သစ္ႏုိင္ငံ၊ေဂ်ာ့ဘုရင္တုိ႕အုပ္စုိးေသာအဂၤလန္ ႏုိင္ငံတုိ႕မွာကဲ့သုိ႕ဘုရင္ႏွင့္လူထုစပ္ၾကားတြင္အဆင့္ဆင့္ၾကီးစုိးလႊမ္းမုိးေသာမူးမတ္မ်ဳိးႏြယ္ဟူ၍အလ်င္းမရွိ ခဲ့ေခ်။ဘုရင္မွေအာက္သုိ႕တထစ္ဆင္းလွ်င္ေကာက္စုိက္လယ္ထြန္ေသာေတာသူေတာင္သားလူထုသုိ႕တခါ တည္းေရာက္ေတာ့သည္။ျမန္မာလူမ်ဴိးမ်ားမွာခြင့္တူတန္းတူလူမ်ားခ်ည္းစုရုံေနထုိင္ေသာလူမ်ဴိးစုျဖစ္၍ဤသုိ႕ လူခ်င္းအဆင့္အတန္းခဲြျခားမွဳမွလုံး၀လြတ္ကင္းေသာလူမ်ဴိးကုိကမာၻတြင္ရွာ၍မေတြ႕ႏုိင္ဟုဖီလဒင္ေဟာ (Fielding-Hall) ကေရးဘူးေလသည္။
ထုိ႕ေၾကာင့္ျပင္သစ္အေရးေတာ္ပုံၾကီးအတြင္းကျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွလူထုအဂၤလန္ႏုိင္ငံမွလူထုစေသာဥေရာပ တခြင္လုံးမွလူထု၏စိတ္ႏွလုံးကုိသိမ္းၾကဳံးယူငင္ႏုိင္ခဲ့ေသာလူခ်င္းညီမွ်ေရး၊လူထုလြတ္လပ္ေရး၊လူခ်င္းခ်စ္ ခင္ေရးဟူေသာေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားသည္တုိ႕တုိင္းျပည္သားတုိ႕အဖုိ႕မ်ားစြာထူးျခားေသာအဓိပၸယ္ကုိမေဆာင္ ေပ။
တုိ႕တုိင္းျပည္တြင္ပဂတိသေဘာအားျဖင့္ပင္လူလူခ်င္းအဆင့္အတန္းျခားနားထားျခင္းမရွိ။ညီတူတန္းတူသာ လွ်င္ျဖစ္ခဲ့သည္။တုိ႕တုိင္းျပည္တြင္ရြာတုိင္းရြာတုိင္းပင္ကုိယ္တုိင္လြတ္လပ္စြာအုပ္ခ်ဴပ္လာခဲ့သျဖင့္ရြာသူရြာ သားလူထုမွာမည္သည္႕အခ်ဴပ္အခ်ယ္မွမရွိဘဲလြတ္လပ္စြာေတြးေတာၾကံစည္ေဆာင္ရြက္ႏုိင္စြမ္းေသာသူ မ်ားျဖစ္သည္။လူခ်င္းခ်စ္ခင္ေရးဟူသည္မွာျမတ္စြာဘုရား၏ေမတၱာတရားကုိလက္ခံယုံၾကည္ၾကျပီးျဖစ္ေလ သည္။ထုိ႕ေၾကာင့္တုိးတက္ရန္ေတာ္လွန္မွဳဟုဆုိအပ္ေသာဒီမုိကေရစီသေဘာတရားမ်ားသည္ဗုိလတဲယား (Voltaire)၊ရူးဆုိး(Rousseau)အစရွိေသာလူတုိ႕၏ဥေႏွာက္အတြင္း၌သေႏၶတည္ခဲ့ျပီးသည္႕ေနာက္လူတုိ႕ ၏ဆက္ဆံေရးအုပ္ခ်ဴပ္ေရးအေဆာက္အအုံတြင္ဖြားျမင္ရန္ကမာၻ႕အေနာက္ပုိင္း၌ေသြးေခ်ာင္းစီးေအာင္ၾကဳိး စားအားထုတ္ေနရေသာ၁၈၀၀ျပည္႕ႏွစ္အခ်ိန္ခန္႕ေလာက္တြင္တုိ႕တုိင္းျပည္အဖုိ႕ထုိဒီမုိကေရစီသေဘာတ ရား မ်ားမွာထမင္းစားေရေသာက္လက္ခံက်င့္သုံးျပီးျဖစ္ၾကသည္။
ဤအခ်က္သည္ပင္လွ်င္ျမန္မာ့သမုိင္းစဥ္တေလ်ာက္လုံးတြင္တန္ခုိးအာနိသင္ႏွင့္ျပည္႕စုံသည္အခ်က္ၾကီးျဖစ္ သည္။ဤအခ်က္သည္ပင္လွ်င္ျပိဳကြဲပ်က္စီးခဲ့ေသာျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္တုိ႔၏ျပန္လည္ေပါင္းစည္းအင္အားျဖည္႕
တင္းမွဳကုိကယ္တင္ပုိ႕ေဆာင္ခဲ့ေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။
ဤအခ်က္သည္ပင္လွ်င္ျဗိတိသွ်အရင္းရွင္တုိ႕၀င္ေရာက္ျပီးေနာက္အႏွစ္၃၅ နွစ္မွ်အတြင္းတြင္ပင္တႏုိင္ငံလုံးပဲ့တင္ထပ္ေသာအမ်ဴိးသားႏုိးၾကားမွဳၾကီးကုိေပၚေပါက္ခဲ့ေစသည္။၁၉၂၀ ျပည္႕နွစ္တြင္ထုိကဲ့သုိ႕စည္းလုံးမိျပီးေနာက္အႏွစ္၃၀အတြင္းတြင္ တုိ႕တုိင္းျပည္ဘူမိနက္သန္ေနရာမွန္
ျဖစ္ေသာအခ်ဴပ္အခ်ာအာဏာပုိင္အဆင့္အတန္းသုိ႕ျပန္လည္ ေရာက္ေစသည္မွာလည္းဤအခ်က္ေၾကာင့္
သာ ျဖစ္ေပသည္။
အထက္ျမန္မာႏုိင္ငံကုိသိမ္းယူျပီးသည္႕အခ်ိန္မွစ၍ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း၆၀အၾကာတြင္ျမန္မာႏုိင္ငံတခုလုံးကုိျပန္
လည္စြန္႕လႊတ္ရသည္႕အခ်ိန္အထိ၊ ျဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႕သည္ တုိ႕တုိင္းျပည္ကုိအုပ္ခ်ဴပ္ေရးအမ်ဴိးမ်ဴိးျဖင့္
ေျပာင္းလဲြအုပ္ခ်ဴပ္ခဲ့သည္။ထုိ႕ေျပာင္းလဲြမွဳမ်ားမွာတုိးတက္ေနေသာအေျခအေနအရတစတစတုိးတက္လာ
ေသာအုပ္ခ်ဴပ္ေရးမ်ားျဖစ္ေလသည္။
ေရွးဦးစြာျမန္မာႏုိင္ငံသားမဟာမင္းၾကီးတဦးစီရင္အုပ္ခ်ဴပ္ေစ၍ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္သက္ဆုိင္ရာဥပေဒစည္းမ်ဥ္း
မ်ားကုိအိႏၵိယအစုိးရဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ကျပဌာန္းေပးေလသည္။၁၈၉၇ခုႏွစ္သုိ႔ေရာက္လတ္ေသာ္ျမန္မာ
ႏုိင္င္ငံကုိအိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္အပါအ၀င္ျပည္နယ္တခုအျဖစ္ျဖင့္သတ္မွတ္၍ဒုတိယဘုရင္ခံမင္းၾကီး၏လက္
ေအာက္တြင္ထားရွိေလသည္။ထုိဒုတိယဘုရင္ခံမင္းၾကီးကဥပေဒျပဳေကာင္စီအဖဲြ႕တြင္ဥေရာပတုိက္သားအ
ရာရွိ ၅ေယာက္၊ အရာရွိမဟုတ္သူျမန္မာတေယာက္ ႏွင့္ရွမ္းေစာ္ဘြားတဦးတုိ႕ကုိေရြးခ်ယ္ခန္႕ထားသည္။
သုိ႕ရာတြင္ဥပေဒျပဳေကာင္စီအဖြဲ႕၏အာဏာမွာတုိင္းျပည္ကုိျငိမ္းခ်မ္းသာယာစြာအုပ္ခ်ဴပ္ႏိုင္ေရးအတြက္
ဥပေဒမ်ားျပဌာန္းရုံမွ်သာျဖစ္ေသာ္လည္းထုိအာဏာမွ်ေလာက္ကုိပင္ေဗါင္းေတာ္ညိတ္စိတ္ေတာ္သိရေသာ
အေျခအေနအမ်ဴိးမ်ဴိးတုိ႕ႏွင့္ေလွ်ာ္ညီစြာသုံးစဲြခဲ့ရေလသည္။ထုိဥပေဒျပဳေကာင္စီအဖဲြ႕တြင္တုိင္းျပည္ရသုံးေငြ
(ဗက္ဂ်က္)(Budget) စာရင္းအင္းမ်ားႏွင့္စပ္လွ်င္း၍၀င္ေရာက္ေျပာဆုိႏုိင္ေသာအခြင့္အေရးမ်ားလုံး၀မရရွိရုံ
မွ်မကေယာင္၍မွ်မဟခဲ့ရေခ်။
၁၉၀၉ ခုႏွစ္တြင္မင္တုိေမာ္ေလျပဳျပင္ေရးစီမံကိန္းမ်ား(Monto-Morley Reforms)အရျမန္မာျပည္အုပ္ခ်ဴပ္
ေရးကုိျပဳျပင္ေပးခဲ့သည္။သုိ႕ျပဳျပင္ေပးေသာအခါဥပေဒျပဳေကာင္စီအဖဲြ႕၀င္မ်ားကုိ၁၅ဦးအထိတုိးခ်ဲ႕ခန္႕
ထားခဲ့ေလသည္။ထုိ၁၅ဦးအနက္၁၄ဦးမွာဒုတိယဘုရင္ခံမင္းၾကီးေရြးခန္႕ထား၍က်န္တစ္ဦးမွာ ျမန္မာျပည္
ကုန္သည္ၾကီးမ်ားအသင္းဆုိသျဖင့္တုိ႕တုိင္းရင္းသားကုန္သည္ၾကီးမ်ားဟုအထင္မမွားသင့္ေပ။ထုိအသင္းမွာ
ဥေရာပတုိက္သားအရင္းရွင္ကုန္သည္ၾကီးမ်ားခ်ည္းဖဲြ႕စည္းထားေသာ အသင္းျဖစ္ေလသည္။ထုိဥပေဒျပဳ
ေကာင္စီ၀င္ ၁၅ ဦးအနက္ဥေရာပတုိက္သားခ်ည္းသာျဖစ္ေသာအရာရွိၾကီး ၆ ေယာက္ႏွင့္ အရာရွိမဟုတ္သူ
၉ေယာက္တုိ႕ပါ၀င္သည္။အရာရွိမဟုတ္သူ၉ေယာက္အနက္ျမန္မာ၃ဦး၊အိႏၵိယ၂ဦး၊ဥေရာပတုိက္သား
၂ဦး ၊တရုတ္အမ်ဴိးသား၁ဦးႏွင့္ရွမ္းေစာ္ဘြား၁ဦးတုိ႕ပါ၀င္ၾကသည္။
ဤဥပေဒျပဳအဖဲြ႕တြင္မူကား ႏွစ္စဥ္ရသုံးေငြ (ဘက္ဂ်က္) စာရင္းမ်ားႏွင့္စပ္လွ်င္း၍ေဆြးေႏြးခြင့္ရရွိလာသည္။
ေကာင္စီအစည္းအေ၀းတြင္ေမးခြန္းမ်ားေမးႏုိင္ခြင့္ရရွိလာသည္။သုိ႕ေသာ္ရသုံးေငြစာရင္းမ်ားႏွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍မဲ
ခဲြဆုံးျဖတ္ခြင့္ကုိကားမရရွ္ိေပ။ ထုိ႕ေနာက္ဒုတိယဘုရင္ခံမင္းၾကီးကခန္႕အပ္ေသာေကာင္စီအဖဲြ႕၀င္ဦးေရကုိ
၁၄ေယာက္မွ၁၅ေယာက္သုိ႕တုိးျမွင့္လုိက္သည္။ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ေသာေကာင္စီအဖဲြ႔၀င္ဦးေရကုိ
လည္း၁ေယာက္မွ၂ေယာက္သုိ႕တုိးျမွင့္လုိက္သည္။ သုိ႕ေသာ္ထုိေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ရသည္႕ေနာက္
မွာရန္ကုန္ျမိဳ႕ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအသင္း(Rangoon Trade Association) ကသာေရြးေကာက္တင္
ေျမာက္ရန္အတြက္ေ၀ပုံခ်သတ္မွတ္ထားေလသည္။ရန္ကုန္ျမဳိ႕ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအသင္းဆုိသည္မွာ
လည္းျမန္မာျပည္ကုန္သည္ၾကီးမ်ားအသင္းမွာကဲ့သုိ႕ဥေရာပတုိက္သားမ်ားသာပါ၀င္ေသာအသင္းတသင္း
ပင္ျဖစ္သည္။
၁၉၁၅ ခုႏွစ္သုိ႕ေရာက္ေသာ္ျမန္မာျပည္ဥပေဒျပဳေကာင္စီအဖဲြ႕ကုိအဖဲြ႕၀င္၃၀အထိအမ်ားဆုံးခန္႕ထားႏုိင္
ရန္တုိးခ်ဲ႕လုိက္ျပန္သည္။ထုိအဖဲြ႕၀င္၃၀အနက္တြင္ဒုတိယဘုရင္ခံမင္းၾကီးကခန္႕ထားမည္႕သူမ်ားအတြက္
၂၆ေနရာေရြးေကာက္ရမည္႕သူမ်ားအတြက္၂ေနရာႏွင့္ဥပေဒပါရဂူမ်ားအတြက္၂ေနရာခြဲေ၀ထားသည္။
ခန္႕ထားမည္႕သူ ၂၆ေယာက္အနက္မွာအရာရွိမ်ားကုိ၁၂ေယာက္ထက္ပုိ၍မခန္႕ထားႏုိင္ေခ်။
၁၉၇၀ခုႏွစ္ၾသဂုတ္လ၂၀ရက္ေန႕တြင္အိႏၵိယျပည္ဆ္ုိင္ရာအတြင္း၀န္ၾကီးမစ္တာမြန္ေတဂူ(Mr.Montagu)
သည္ျဗိတိသွ်လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌အိႏိၵယျပည္ကုိျဗိတိသွ်ႏုိင္ငံေတာ္တြင္အက်ဴံး၀င္ေသာျပည္ၾကီးတခုအျဖစ္
ျဖင့္တျဖည္းျဖည္းကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးရရွိေစမည္ဟူေသာေက်ညာခ်က္ကုိထုတ္ျပန္ေလသည္။ ထုိထုတ္ျပန္
ခ်က္အရ ၁၉၁၉ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယျပည္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးစည္းမ်ဥ္းဥပေဒဟူ၍ဥပေဒတရပ္ကုိျဗိတသွ်ပါလီမန္တြင္
တင္သြင္းေလသည္။ ဤသုိ႕အိႏိၵယျပည္ကုိကု္ိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးေပးရန္စီစဥ္ရာတြင္ျမန္မာျပည္ကုိခ်န္လွပ္
ထားခဲ့ျခင္းသည္ျမန္မာတုိ႕၏မ်ဴိးခ်စ္စိတ္ကု္အသစ္တဖန္ျပန္လည္၍ျပင္းထန္လာေစရန္လွဳ႕ံေဆာ္ေပးသကဲ့
သုိ႕ျဖစ္သည္။
ထုိအခ်ိန္အခါ၌တုိ႕တုိင္းျပည္အတြင္း၀ယ္ျဖစ္ေပၚလ်က္ေနေသာလူထုႏုိးၾကားမွဳအေျခအေနကုိလည္းသုံးသပ္
ရန္အလ်င္းသင့္ေပေသးသည္။ကမာၻ႕အေရွ႕ပုိင္းတြင္၁၉၀၅ခုႏွစ္၌ရုရွားႏွင့္ဂ်ပန္တုိ႕စစ္မက္ျဖစ္ပြားၾကရာ
ဂ်ပန္တုိ႕ကအႏုိင္ရခဲ့ဲၾကေလသည္။ အေရွ႕ႏုိင္ငံတခုကအေနာက္ႏုိင္ငံတခုကုိစစ္ေရးျပဳိင္လ်က္အႏုိင္ယူလုိက္
သည္မွာမ်ဴိးတူရုိးတူတုိင္းရင္းသားအားလုံး၏စိတ္၀ယ္၀မ္းေျမာက္အားရေသြးၾကြေသာစိတ္မ်ဳိးေပၚေပါက္လာ
ေစသည္။ျမန္မာတုိ႕ရင္တြင္း၌မီးခဲျပာဖုံးကိန္းေအာင္းလ်က္ရွိေသာဇာတိမာန္ကုိေတာက္ေျပာင္ထြန္းပခဲ့ေစ
သည္။ထုိ႕ျပင္၁၉၀၈ခုႏွစ္လာက္တြင္ျမန္မာတုိ႕သည္၀ုိင္အမ္စီေအ(Y.M.C.A)ေခၚခရစ္ယန္လူငယ္မ်ားအ
သင္းကုိအတုယူလ်က္ဗုဒၶဘာသာလူငယ္မ်ားအသင္းကုိစိတ္အားထက္သန္စြာညွိႏွဳိင္းတုိင္ပင္၍ထူေထာင္ခဲ့
ၾကသည္။ဤကားျမန္မာတုိ႕၏ႏုိင္ငံေရးလုပ္ငန္းအစပင္တည္း။ ဘာသာေရးကုိအေျခခံျပဳ၍စတင္ဖဲြ႕စည္းခဲ့
ေသာ္လည္းႏုိင္ငံေရးႏုိးၾဳကားမွဳ၏ေရေသာက္ျမစ္သာတည္း။
ထုိအသင္းကပင္တစ္ႏုိင္ငံလုံးလူငယ္လူရြယ္မ်ားကုိေရွ႕ေဆာင္ေရွ႕ရြက္ျပဳလ်က္ႏုိင္ငံေရးအျဖစ္အပ်က္တုိ္႕ကုိ
ေလ့လာလုိက္စားေစခဲ့ရာမ်ားမၾကာမီေပၚေပါက္ရန္ျဖစ္ေသာျမန္မာႏုိင္ငံလုံးဆုိင္ရာဂ်ီစီဘီေအ(G.C.B.A)
ႏုိင္ငံေရးအသင္းခ်ဴပ္ၾကီး၏မူလအစအေျခခံပင္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အထက္တြင္ဆုိခဲ့ေသာ ၁၉၁၉ ခုအိႏၵိယအက္ဥပ
ေဒကအိႏၵိယျပည္အားအုပ္ခ်ဴပ္ေရးအဆင့္အတန္းတုိးျမွင့္လ်က္ျမန္မာျပည္ကုိခ်န္လွပ္၍ထားလုိက္ေသာအခါ
အျပင္းအထန္ကန္႕ကြက္သည္မွာထုိဂ်ီစီဘီေအအသင္းၾကီးပင္ျဖစ္သည္။ထုိအခ်ိန္ျပည္တြင္း၌အမ်ဴိးမ်ဴိးေသာ
နည္းတုိ႕ျဖင့္ကန္႕ကြက္ပဲြမ်ားက်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ထုိမွ်မကေသးျမန္မာတုိ႕သည္အဂၤလန္ႏွင့္အိႏၵိယသုိ႕ကုိယ္
စားလွယ္အဖဲြ႕ၾကီးမ်ားစလႊတ္ကာအေရးဆုိၾကသည္။ေဖ၊ပု၊ရွိန္ ေခၚ ေသာ၀တ္လုံေတာ္ရဦးပု၊ဦးဘေဖႏွင့္
ဦးထြန္းရွိန္တုိ႕ပါ၀င္ေသာကုိယ္စားလွယ္အဖဲြ႕သည္ျဗိတိန္ႏုိင္ငံသုိ႕သြားေရာက္၍အဂၤလိပ္အစုိးရႏွင့္ေအာင္
ျမင္စြာအေရးဆုိခဲ့ၾကသည္။
ထုိႏုိင္ငံေရးတုိက္ပဲြ၌မ်ားစြာအေထာက္အပံ့ရေစေသာအခ်က္မွာတုိ႕တုိင္းျပည္တ၀န္းလုံးတြင္မ်ဴိးျခားတုိ႔၏
အုပ္စုိးျခင္းကုိအလုိမတူအျမစ္ကစ၍ေတာ္လွန္လုိေသာဆႏၵျပင္းျပလာသည္႕အေလ်ာက္လူထုၾကီးႏုိးၾကားလာ ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။
မူလကပင္ေတာက္ခ်င္ခ်င္ျဖစ္ေနေသာအမ်ဴိးသားစိတ္ဓာတ္ကုိတရွိန္ထုိးလွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ေအာင္ဖန္တီး ေပးသူတုိ႕မွာရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ားျဖစ္သည္။ေရွးယခင္ကရန္ကုန္ျမဳိ႕တြင္ေကာလိပ္ေက်ာင္း ဟူ၍ရွိခဲ့ေသာ္လည္းထုိေကာလိပ္ေက်ာင္းမွာကလကတၱားတကၠသုိလ္၏လက္ေအာက္ခံျဖစ္သည္။သုိ႕ေသာ္ ၁၉၂၀ျပည္႕ႏွစ္တြင္မွရန္ကုန္တကၠသုိလ္ကုိသီးျခားစတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။သုိ႕ေသာ္ဖြားသစ္စထုိရန္ကုန္ တကၠသုိလ္ကုိသီးျခားစတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။၁၉၂၀ျပည္႕ႏွစ္တြင္မူရန္ကုန္တကၠသုိလ္ကုိသီးျခားစတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။သုိ႕ေသာ္ဖြားသစ္စထုိရန္ကုန္တကၠသုိလ္ကုိထုိႏွစ္၌ပင္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားမ်ား သည္တကၠသုိလ္ဥပေဒႏွင့္ပညာသင္ၾကားေရးစံနစ္ကုိမႏွစ္သက္ေသာေၾကာင့္သပိတ္ေမွာက္လုိက္ၾကသည္။ ထုိသပိတ္သည္တႏုိင္ငံလုံးရွိေက်ာင္းမ်ားသုိ႕ရုတ္ခ်ည္းျပန္႕ပြားသြားကာတုိ႕လူမ်ဴိးတုိ႕၏စိတ္တြင္ေတာ္လွန္
ေရးအပင္ပ်ဴိကုိဦးစြာေျမေတာင္ေျမာက္လုိက္ျခင္းျဖစ္ေပသည္။
ထုိသပိတ္လက္နက္မည္မွ်ထက္ျမက္ခဲ့သနည္းဟူမူျဗိသွ်ႏုိင္ငံသုိ႕သြားေရာက္ကာအုပ္ခ်ဴပ္ေရးတုိးတက္မွဳအ တြက္အေရးဆုိေသာေဖ၊ပု၊ရွိန္ကုိယ္စားလွယ္ေတာ္အဖဲြ႕ကုိေကာင္းစြာေထာက္ခံရာေရာက္ခဲ့ေလသည္။ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း၂၆ႏွစ္ခန္႕အၾကာတြင္ဗုိလ္ခ်ဴပ္ေအာင္ဆန္းေခါင္းေဆာင္ေသာကုိယ္စားလွယ္ေတာ္အဖဲြ႕ ဗီလတ္၌အေရးဆုိေနစဥ္တြင္ႏုိင္ငံတြင္းမွအလုပ္သမားအမွဳထမ္းေပါင္းစုံအသင္းအဖဲြ႕မ်ားကအၾကြင္းမဲ့ ေထာက္ခံဆႏၵျပသကဲ့သုိ႕တည္း။
၁၉၂၀ျပည္႕ေက်ာင္းသားသပိတ္ေၾကာင့္အမ်ဴိးသားပညာေရးစံနစ္ႏွင့္အမ်ဳိးသားေက်ာင္းမ်ား တုိ႕တုိင္းျပည္တြင္ေရွးဦးစြာေပၚေပါက္လာေလသည္။ဤအမ်ဳိးသားေက်ာင္းမ်ားသည္ပင္လွ်င္အမ်ဳိးသားစိတ္
ဓာတ္ကုိပိုမုိ၍ခုိင္ျမဲေအာင္ျပဳစုပ်ဴိးေထာင္ေပးသည္႕ဥယ်ာဥ္ၾကီးမ်ားျဖစ္လာၾကေလသည္။ထုိအခါက
ျပင္းထန္ေသာအရွိန္ျဖင့္တဟုန္တည္းတက္ၾကြလာေသာအမ်ဴိးသားစိတ္ဓာတ္မွာျဗိတိသွ်အစုိးရခတ္တြင္
ေရွးဦးစြာေပၚေပါက္လာစိတ္ ဓါတ္ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲၾကီးျဖစ္ေပသည္။
ျဗိတိသွ်အစုိးရတုိ႕၏လိမ္မာေသာအုပ္ခ်ဴပ္ေရးပရိယာယ္အၾကားတြင္မွဳိင္းမိေနေသာလူထု၏စိတ္ဓါတ္သည္ ပထမဦးဆုံးအၾကိမ္ပြင့္လင္းေသာအသိဥာဏ္ကုိျမင္ရလ်က္မွဳိင္းလုံးတည္းဟူေသာကၽြန္စိတ္ကုိေတာ္လွန္ၾက သည္ႏွင့္အမွ်ႏုိင္ငံတ၀န္းလုံးတည္းဟူေသာကၽြန္စိတ္ကုိေတာ္လွန္လုိက္ၾကသည္ႏွင့္အမွ်ႏုိင္ငံတ၀န္းလုံးတြင္ ျမဳိ႕စြန္နယ္ျဖားမက်န္အမ်ဴိးသားအမ်ဴိးသမီး၀သံသာႏုအသင္းမ်ားသည္မွဳိေပါက္ဘိသကဲ့သုိ႕ေပၚေပါက္လာ ခဲ့သည္။ ဂ်ီစီဘီေအ အသင္းၾကီးနွင့္ဆက္သြယ္ကာႏုိင္ငံျခားကုန္သြယ္သမွ်ကုိသပိတ္ေမွာက္ေရးလုပ္ငန္း
မ်ား ကုိအင္တုိက္အားတုိက္ေဆာင္ရြက္ကုန္ၾကသည္။
ထုိေခတ္ကသ၀ံသာႏုအသင္း၀င္ျဖစ္ရျခင္းမွာဂုဏ္ျဒပ္တခုေပတည္း။တုိင္းရင္းျဖစ္ပင္နီႏွင့္ေယာထည္ကိုဆင္ ျမန္းရျခင္းမွာလည္အမ်ဴိးသားစိတ္ဓါတ္ေခတ္ဆန္ျခင္းေပတည္း။အမ်ဴိးသားအခ်င္းခ်င္းယုိင္းပင္းကူညီရျခင္း မွာလည္းတုိင္းေရးျပည္မွဳကုိလက္ေတြ႕ေဆာင္ရြက္ရေသာအခြင့္အေရးၾကီးတခုေပတည္း။အိႏၵိယျပည္ႏွင့္ ဂ်ပန္ျပည္တုိ႕မွျပန္လည္ၾကြလာကာအမ်ဴိးသားစိတ္ဓါတ္ထက္သန္ေရးကုိလွဳ႕ံေဆာ္အားေပးေပေသာဦးဥတၱမ ကုိယ္ေတာ္၏ေက်းဇူးေၾကာင့္လည္းထုိေခတ္ကုိ၀ံသာႏုေခတ္ဟုေခၚဆုိစမွတ္ျပဳခဲ့ၾကသည္။အစုိးရဟူေသာ ဘဲြ႕သညာႏွင့္သက္ဆုိင္သူတုိ႕တန္ခုိးငယ္စျပဳလ်က္ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ဴိးခ်စ္ပုဂၢဳိလ္မ်ားဂုဏ္ထြန္းကား ေတာက္ပေသာအခါေပတည္း။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္)
