Monday, December 31, 2018

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – ငရဲခန္းတျဖစ္လဲ အလုပ္ခန္း



ဂ်ဴနီယာ၀င္း – ငရဲခန္းတျဖစ္လဲ အလုပ္ခန္း

Leo L. Beranek

(အေတြးအျမင္၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၈) မိုးမခ၊ ဒီဇင္ဘာ ၃၁၊ ၂၀၁၈(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine မွ In The Dungeon ကုိ ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။)



(အရင္တလေက်ာ္က “အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း“ အမည္နဲ႕ သည္စာအုပ္ကုိ မိတ္ဆက္ထားတယ္။ ျပီးခဲ့တဲ့လမွာေတာ့ “မစ္ဇူရီကေကာင္ကေလး“ လစ္ ကိုမိတ္ဆက္ထားပါတယ္။ သူ႕မိသားစုေတြနဲ႕မိတ္ဆက္ေပးထားတယ္။ သူဟာ ေဒါက္တာဘဲြ႕ရပီးလုိ႕ သူ႕ဘ၀ကို ထိမ္းေက်ာင္းေတာ့မယ့္အခ်ိန္ ၁၉၄၂ ကာလေတြမွာ မလဲြသာမေရွာင္သာ ကမာၻစစ္ၾကီးနဲ႕ တုိးခဲ့တယ္ေပါ့။ သူတစ္ဦးသာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပညာရွင္ေတြ ပညာတတ္ေတြ အႏုပညာသမားေတြ ဟာ သည္လုိစစ္ၾကီးအတြင္းမွာ ဘယ္လို ဆက္လက္ ေနထုိင္ေနၾကသလဲ ဆုိတာကို အခုလမွာ ဆက္ပါမယ္။ ဘာသာျပန္တင္ဆက္မူရဲ႕ တတိယပိုင္းလုိ႕ ေျပာလုိ႕ရပါတယ္။ အဓိက ဇာတ္ေကာင္ကေတာ့ လစ္ ပါ။)

(Joseph Carl Robnett Licklider (J.C.R Licklider) (March 11, 1915 – June 26, 1990) ဂ်ဴးဆက္ ကားလ္ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ကလီဒါ ။ သူ႕ကုုိ အတိုုေကာက္ J.C.R ဒါမွမဟုုတ္ ‘Lick’ လစ္ လိုု႕သိထားပါတယ္။ သူက အေမရိကန္လူမ်ဴိး စိတ္ပညာပညာရွင္၊ ကြန္ျပဴတာသိပၺံပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ အခုဘာသာျပန္တင္ဆက္မူမွာ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အခုလို ကြင္းစကြင္းပိတ္မ်ားနဲ႕ ေဖာ္ျပသြားပါ့မယ္။ ရည္မွန္းခ်က္ၾကီးမားတဲ့ သူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အသံေတြကို ၾကားေနရမယ့္ သူ႕အေၾကာင္းေတြပါ။ ခံစားၾကည့္ၾကပါ။ )

ဆူညံပြက္ေလာရုိက္ေနတဲ့ စစ္ပဲြေတြကုိ အသြင္ေျပာင္းဖို႕ဆုိပါေတာ့။ အေမရိကန္က ဒုတိယကမာၻစစ္ထဲ စတင္၀င္ေရာက္လာေတာ့ ေလတပ္ စစ္စခန္းဟာျဖင့္ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ နားျငီးေလာက္စရာ ေကာင္းလုိက္မလဲလုိ႕ ေတြးသာၾကည့္လုိက္ပါေတာ့။ အင္ဂ်င္စက္ၾကီးေတြရဲ႕ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ အသံေတြ၊ အခ်င္းခ်င္း ပစ္ခတ္ၾကတဲ့ ေပါက္ကဲြသံေတြ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ စာတစ္ပုဒ္ စပ္အုံးမလား။ နည္းပညာဆုိင္ရာ ဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ စက္မူပိုင္းဆုိင္ရာ တုိးတက္ျမင့္မားလာမူေအာက္မွာ တုန္ခါသံေတြကလည္း တုိးလာတယ္ ဆုိပါေတာ့။ ေလယာဥ္မူဴးေတြလည္း ဒါေတြကုိ ေတာ့ျဖင့္ျငီးေငြ႕လာၾကပီေပါ့။ စစ္အတြင္း အေမရိကန္ေလယာဥ္ပ်ံေတြဟာ ခက္ခက္ခဲခဲနဲ႕ ဆင္းသက္ရ၊ ေဘးမသီရန္မခ ဆုိတာဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ရွားပါးတယ္ လို႕ဆုိရမွာပါ။

၁၉၄၀ခုႏွစ္ ေႏြအကုန္ေလာက္မွာ ဆုိပါစုိ႕။ ျဗိတိသ ွ်စစ္တပ္ဟာ လန္ဒန္ကုိ အေစာကတည္းက သိမ္းခဲ့ပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ သည္ေတာ့ အေမရိကားမွာလည္း ေလတပ္ဟာ စစ္အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မူေတြ လုပ္ထားသင့္တယ္လုိ႕ ဆုံးျဖတ္ထားပါတယ္။ အခ်ိန္အနည္းငယ္အတြင္းမွာ တုိက္ခုိက္မူေတြမွာ အသုံးတည့္မယ့္ သုေတသနပညာရွင္ေတြ၊ ထိမ္းသိမ္းေရးမွဴးေတြလုိအပ္တယ္လုိ႕ စဥ္းစားေနၾကတဲ့အခုိက္ ဒီအလုပ္ကုိ ေခါင္းေဆာင္ေပးမယ့္သူ Leo Beranek (လီရုိ ဘားနက္) ဆီေရာက္လာတယ္။ သူက ဟားဗက္က ရူပေဗဒပညာရွင္ျဖစ္ပီး သိပၸဒီဂရီဆုိင္ရာ ေဒါက္တာ ပူပူေႏြးေႏြးေလး ျဖစ္ပါတယ္။ ဘားနက္က ရုတ္တရက္ဆုိသလုိ သူ႕ကုိ တာ၀န္ေပးအပ္ခံရတာအေပၚ နည္းနည္းေတာ့ စိတ္လွဴပ္ရွားမိတယ္ေပါ့။ သူက ခ်က္ခ်င္းဆုိသလို ေလတပ္နဲ႕ စကားေျပာဖုိ႕ လုပ္တယ္။ စိတ္ပညာေဗဒနဲ႕ ရူပေဗဒဆုိင္ရာ ထိပ္တုိက္ေဗဒ ဆုိပါေတာ့ေလ။ အသံ၏ သေဘာတရားကုိ ေဆြးေႏြးဖုိ႕ ေလ့လာဖုိ႕ ။ အဲသည္ ဌာန ၂ခု ကုိ ေပါင္းစီးလုိက္ေတာ့ ဘာတဲ့ “စိတ္ပညာ-အသံေဗဒ“ ဆိုပီး ေပၚလာတယ္။ ဘားနက္က သူ႕စိတ္ၾကိဳက္ ဟားဗက္က စိတ္ပညာရွင္ အသက္ ၃၇ ႏွစ္အရြယ္ Stanley Smith (စတန္လီစမစ္) ကုိ ေရြးတယ္။ စတန္လီစမစ္ ေခၚ စမစ္တီ ေခၚ စတီဗင္ တဲ့။

ေရြးတာေတာ္ပါတယ္။ အဲသည္စတီဗင္ဆုိတဲ့သူက ၾကံ့ခုိင္တယ္၊ သူ႕အဖုိးဆီက ခရစ္ယာန္ဘာသာဆိုင္ရာ ဘာသာေရးအေမြေတြရထားတယ္။ ျပီးေတာ့ သူကရုိးရုိးဘြင္းဘြင္းသမား။ သူက အလုပ္ကုိ စိုက္စုိက္မတ္မတ္လုပ္တတ္တယ္။ သူက ေျပာထားရင္ ေျပာတဲ့အတုိင္း တေသြမသိန္း လုပ္လုိက္ရမွ။ သူက ကမာၻေပၚမွာ အေကာင္းဆုံး စိတ္ပညာေဗဒပညာရွင္ လို႕မွတ္ယူရမယ့္သူပါ။ စတီဗင္လုပ္ရတာက ရွင္းပါတယ္။ အရည္အခ်ငး္ရွိတဲ့ သူေတြကုိငွားမယ္၊ လိုအပ္တဲ့ ပစၥည္းကရိယာ ၀ယ္မယ္၊ သူတုိ႕ကုိ ၁ေန႕ ၁၄နာရီခုိင္းမယ္။ ပထမကမာၻစစ္အျပီးမွာ စတီဗင့္အလုပ္ရုံမွာ သုေတသနပညာရွင္ အေယာက္ ၅၀နီးပါး ေမြးထားပီးပီ။

ကဲ စဥ္းစားၾကည့္လုိက္ရေအာင္။ ပထမဦးဆုံး သူ႕အလုပ္ရုံမွာ ခန္႕ခံခဲ့ရသူဘယ္သူ ျဖစ္မလဲလို႕။ အသက္ ၂၇ နွစ္အရြယ္ J.C.R Licklider( ေဂ်-စီ-အာ္ လစ္လီဒါ ) ေပါ့။ (ဒီစာအုပ္ ရဲ႕ ဇာတ္လုိက္ျဖစ္လာမယ့္သူ)။ သူနဲ႕၅ မိနစ္ေလာက္ စကားေျပာအျပီးမွာ ေရြးဖို႕ဆုံးျဖတ္ျဖစ္သြားတယ္ေပါ့။ ၁၉၄၂ခုနွစ္ ေႏြဦးရာသီကာလရဲ႕ အင္တာဗ်ဴးအျပီးမွာ သူက “ကၽြန္ေတာ့အတြက္ သည္ေကာင္ေလး လုိအပ္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ တပည့္တစ္ေယာက္ ရပါပီ“ လို႕ထုတ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။

သူတုိ႕နွစ္ေယာက္ ရင္ဘတ္ခ်င္း တူတယ္တဲ့။ လစ္ ရဲ႕ အျမင္နဲ႕ စတီဗင္လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္နဲ႕ ဘက္ညီတယ္ ဆုိပဲ။ စိတ္ကူးဆုိင္ရာ အျမင္ေတြကို အျပင္ကို ဆဲြထုတ္ေပးဖုိ႕ လစ္ က တာ၀န္ယူမယ္၊ ဘားနက္ရဲ႕ အလုပ္ရုံမွာ ရူပေဗဒပညာရွင္ေတြနဲ႕ လ ွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ေပးမယ္။ စတီဗင္ ကမ္းလွမး္ထားတဲ့ “စိတ္ပညာဆုိင္ရာ အသံေဗဒ အလုပ္ရုံ“မွာ ၁၉၄၂ေနြရာသီကစလုိ႕ အျမဲတမ္း၀န္ထမ္းအျဖစ္ လုပ္ေပးဖုိ႕ လစ္က ခ်က္ခ်င္းလက္ခံလုိက္တယ္။

ဟားဗက္ တကၠသိုလ္ရဲ႕ အဲသည္တုန္းက ေခတ္ကာလ ဆုိင္ရာအရ ေျပာရရင္ေတာ့ အဲသည္အလုပ္ရုံဆုိတာဟာ ပတ္၀န္းက်င္္္္္္္္္္္အားျဖင့္ ဆုိး၀ါးတယ္ စိတ္၀င္စားဖြယ္မေကာင္းပဲ ညီးေငြ႕ဖြယ္ ျဖစ္ပါသတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ၀န္ထမး္ေတြက ငရဲခန္း လုိ႕ေခၚၾကတယ္။ ေခၚေလာက္ပါတယ္။ သုေတသနလုပ္ရတဲ့ အဲသည္ ဟားဗာ့ ရိပ္သာဟာျဖင့္ စစ္ဖက္ပိုင္းဆုိင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြအတြက္ ေနရာလုံး၀မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ဒါကုိ ဘယ္သူမွလည္း သေဘာမက်ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ အသံပုိင္းဆုိင္ရာ သုေတသနလုပ္ရတဲ့ အလုပ္ခန္းက ဟားဗက္ရိပ္သာ ရဲ႕ ျပင္ပက ၀င္ရတဲ့ တံခါးေပါက္။ အဲသည္ ေနရာဟာ ဗစ္တုိးရီးယားတုိ႕ ေဂါသစ္တု႕ိေခတ္က အမွတ္တရ ခန္းမၾကီးရဲ႕ ေျမေအာက္ခန္း လုိ႕ဆုိပါတယ္။ သည္ေတာ့ အုတ္နီခဲေရာင္ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းကို မ်က္စိထဲျမင္ၾကည့္လုိက္ပါ။ စစ္ပဲြေတြ ဆင္ႏြဲခဲ့ရတဲ့ နန္းေတာ္ပုံစံမ်ဴိး။ အျပင္ဘက္ထုတ္ထားတဲ့ ေျမေအာက္ခန္းတံခါး ကေနၾကည့္ုလုိက္ရင္ ဘယေ္နရာကု ိေရာက္လုိ႕ ဘယ္ေပါက္ေနတယ္ဆုိတာ မသိႏုိင္မျမင္ႏုိင္တဲ့ အေနအထားပါ။ အတြင္းကို ၀င္ၾကည့္လုိက္ဦးမလား။ စတီဗင္ကုိယ္တုိင္ေတာ့ အဲသည္ထဲ ၀င္သြားရတာကိုက တကယ့္ကုိ ငရဲတြင္းထဲပါပဲတဲ့။ လစ္ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ပထမဦးဆုံး ရုံးတက္တာကုိ ေျပာရရင္ သူလည္းပဲ ေလာင္ကၽြမ္းေနတဲ့ ပုိက္လုံးၾကီးထဲက က်ဴိးပဲ့ေနတဲ့ ရုံးခန္းေတြၾကားထဲ ေရာက္သြားရသလိုပါ။ အလုပ္ခန္းထဲကုိ ခပ္သြက္သြက္ ၀င္လုိက္မိေတာ့ ဖုန္အလိမ္းလိမ္းတက္ေနတဲ့ အေဆာက္အဦပ်က္ ၾကီးျဖစ္ေနတယ္။

စတီဗင္ကေတာ့ ဒီျပႆနာကို ခပ္ျမန္ျမန္ပဲ ေျဖရွင္းတယ္။ စတီဗင္ ဟာ တဲ့။ သူရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အဓိကလုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ခပ္သြက္သြက္ပဲ လုပ္သြားတယ္ လို႕ Georgw Miller (ေဂ်ာ့ေမလာ) က စတီဗင္ ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ကြယ္လြန္ခိ်န္တုန္းက အမွတ္တရေျပာျပသြားတယ္။ “ေျပာရရင္ သူအလုပ္လုပ္ပုံက ေျပးလႊားေနသလုိ အားကုန္ေမာင္းေနတာပါ“ ။ စတီဗင့္ ဘဲြ႕က “ဒါရုိက္တာ“ ပါ။ သူက အဲဒီလုိၾကီး ေနတာမဟုတ္ဘူး ဆုိပါေတာ့။ မုန္တုိင္းၾကားထဲ ရွိရွိသမ ွ် တာ၀န္ယူျပီး သိမ္းၾကံဳးလုပ္ေနသလိုပါပဲ။ ျမန္ျမန္လုပ္ရင္ ျမန္ျမန္ပီးမယ္ ျမန္ျမန္ငရဲတြင္းထဲက ထြက္ရမယ္ အဲသလုိခံယူထားပုံပါ။

မစ္လာရယ္ လစ္ရယ္ ျပီးေတာ့ ေနာက္အဖဲြ႕သားေတြရယ္ဟာ အဲသည္ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိးထဲမွာ စီမံခန္႕ခဲြမူ ေတြနဲ႕ အတူတကြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ဒါရုိက္တာ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ စတီဗင့္ကို ၾကည့္ပီး အားလုံးစိတ္ပါလက္ပါ ျဖစ္သြားၾကတယ္လုိ႕ ေျပာလုိ႕ရပါတယ္။ သူကေလ.. ရုံးခန္းတံခါး၀ကုိ ျဖတ္ကနဲေရာက္လာပီး “ခင္ဗ်ားတုိ႕ ဘာလုပ္ရမယ္ဆုိတာ သိတယ္မဟုတ္လား“ လုိ႕ အသံျဗဲၾကီးနဲ႕ ေအာ္ပါတယ္။ ေျပာရရင္ လူလုိသူလုိ နွဴတ္ဆက္ၾကတဲ့ “ဂြတ္ေမာနင္း“ ဆုိတဲ့ အေျခခံယဥ္ေက်းမူ စကားလုံး မ်ဴိးကုိ ဟန္ေဆာင္ပန္ေဆာင္ ေျပာမေနဘူးေပါ့။ အေရးၾကီးတာ သူ႕ အလုပ္ခန္း အသက္၀င္ေနဖုိ႕။ “ အဲသည္အလုပ္ခန္းဟာျဖင့္ သူ႕မိသားစုပဲ။ အဖဲြ႕သားေတြဟာ ကုိယ့္တာ၀န္ကုိယ္ယူၾက။ သူတုိ႕ဟာ သည္မိသားစု၀င္ေတြျဖစ္တယ္ တူေတြ ေမာင္နွမ၀မ္းကဲြေတြ ေဆြမ်ဴိးေတြ”လုိ႕ မစ္လာက ေရးခဲ့တယ္။ “စည္းနဲ႕ကမ္းနဲ႕ သည္ခရီးကို ဆက္ေလ်ာက္ေနၾကပါတယ္။ အဖဲြ႕သားေတြ အားလုံး ေကာင္းက်ဴိးအတြက္ပါ။ “ မိသားစုဆုိတဲ့ စကားလုံးနဲ႕ ကိုက္ညီတဲ့ ေပ်ာ္ပဲြစားထြက္တာ ညစာထြက္စားၾကတာ စေနတနဂၤေႏြ ခရီးထြက္ရင္းနဲ႕ အလုပ္ေတြပါ သယ္ပီး လုပ္ၾကတာ ေႏြရာသီနဲ႕ ေဆာင္းရာသီေတြမွာ စကိတ္စီးၾကတာေတြလည္း ပါပါတယ္။

အခု လစ္ အေၾကာင္းကို ေျပာရရင္ သူကလည္း လူတမ်ဴိးပါ။ သူကလည္း စတီဗင့္ေလာက္ေတာ့ အသာေလး။ သူက ပုိသာတာက ေပ်ာ္တတ္တယ္။ “လစ္အေၾကာင္း မွတ္မိသေလာက္ ေျပာရရင္ သူ အလုပ္ခန္းမွာ လုပ္ရင္းက စမစ္ရဲ႕ သဘာတူခ်က္နဲ႕ ရန္ပုံေငြထားတဲ့ စနစ္ကုိ လုပ္တယ္။ မိသားစု ဘ႑ာေငြစုျခင္းေပါ့။“ လို႕ Karl Kryter (ကားလ္ခရစ္တာ) ကေျပာျပတယ္။ သူက ေရာ့ခ်က္စတာ တကၠသုိလ္မွာတုန္းက လစ္၇ဲ႕ အခန္းေဖာ္လဲျဖစ္ အရင္းနွီးဆုံးသူငယ္ခ်င္းလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္။ “သူက တေန႕ေတာ့ အ၀တ္ေရာင္းတဲ့ဆုိင္ကို သြားပီး ၀ါယာၾကိဳးလို ဟာေတြ ၀ယ္လာတယ္။ ျပီးေတာ့ အလုပ္ခန္းထဲမွာ အဲဒါေတြနဲ႕ အလုပ္လုပ္ေနလုိက္တာ ေနာက္တေန႕ ကူူးတဲ့တုိင္ေအာင္ပဲ။ အဲဒီ ဟာကုိ သူက စနက္ပီ လို႕အမည္ေပးလုိက္တယ္။ ေျပာရရင္ ဒါမ်ဴိး ကို တကၠသိုလ္မွာ စမ္းသပ္ခန္းသုံးဖုိ႕ အပ္ရင္ ၂လကေန ၃လ ၾကာတယ္။ သူကအဲဒါကုိ လြယ္လြယ္ကူကူလုပ္လုိက္တာ။ အဲသည္၀ါယာၾကိဳးအဆက္ေတြနဲ႕ သူဟာ အသံခ်ဲ႕စက္ေတြမွာ သုံးလုိ႕ရေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ သူလုိခ်င္တဲ့ ပုံစံကုိ တီထြင္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။“

အဲသည္ “စိတ္ပညာဆုိင္ရာ အသံဖဲြ႕စည္း တည္ေဆာက္မူ အလုပ္ခန္း“ သုေတသနမွာ လစ္လုပ္ခဲ့တာေတြက အသံလွဴိင္းေတြကုိ နားလည္ေစတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ပါတယ္၊ ေရဒီယို တယ္လီဖုန္း အခ်က္ျပအမွတ္အသားေတြက နားဆင္သူရဲဲ႕ လက္ခံေပးမူဆုိင္ရာ ခံစားမူစြမ္းရည္ကုိ သိရွိေစတဲ့ သုေတသနေတြ ျဖစ္တယ္။ သူကုိယ္တိုင္ေတာင္မွ အဲသည္ေတြ႕ရွိမူ သုေတသနေတြကုိ အံ့ၾသမိတယ္ဆုိတယ္။ တျခားသူေတြေတာ့ ဆုိဖြယ္ရာမရွိဘူး ဆိုပါေတာ့။

သူက A E I O U (ေအ အီး အုိင္ အုိ ယူ) ဆုိတဲ့ အဂၤလိပ္စာလုံးေတြကို အေျခခံပီး အသံထြက္စနစ္နဲ႕ တည္ေဆာက္တဲ့ ပုံစံကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ အဲသည္စနစ္ကုိ သုံးျပီး ေနာက္ခံ အသံကို ထုတ္တယ္။ အဲသည္ ေတြ႕ရွိခ်က္က ထုိဓါတ္ခဲြခန္း အလုပ္ရုံအတြက္ သိပ္ကုိ ေရွ႕ေရာက္သြားေစတယ္။ ဒါကုိ လစ္က လူတုိင္း နားလည္မယ့္ စကားလုံး Peak Clipping “ ပိခ္ ကလစ္ပင္း “ လုိ႕ေခၚလုိက္တယ္။ (ပိခ္ ကလစ္ပင္းဆုိျပီး လူတုိင္းနားလည္တဲ့စကား လုိ႔ဆုိလုိက္ေသာလည္း ကိုယ့္မွာ နားမလည္ဘူး ျဖစ္သြားတယ္။ သခ်ာၤဘာသာရပ္မွာ ဆုိရင္ (ဆုိင္းဥပေဒသ) Sine Rule ကုိ ဂရပ္ဆဲြျပျပီး ရွင္းျပရင္ပုိလြယ္တယ္။ လူတိုင္း နားလည္ေအာင္လည္း ရွင္းမျပတတ္ဘူး။ သူ႕အဓိပၸါယ္ကုိ အတိအက်ေဖာ္ထုတ္ပါက peak ဆုိတာ အျမင့္ဆုံး ထိပ္ဆုံးကုိ ေျပာတာပါ။ အသံလွဴိင္း၏ အျမင့္ဆုံးေနရာေပါ့။ clipping က ျဖတ္တာ၊ တိတာ။ ဆုိေတာ့ အသံလွဴိင္းထိတ္ဆုံးပုိင္းကုိ တိခ်လိုက္တာ ျဖတ္ခ်လုိက္တာ။ သည္လုိ အသံလွဴိင္းဆုိင္ရာ အေျခခံသေဘာတရားေတြနဲ႕ လစ္ က ဂရပ္ေတြဆဲြခဲ့တယ္၊ အသံလွဴိင္းေတြကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တယ္လို႕ ပဲဆုိၾကပါစုိ႕။) ဒီေတြ႕ရွိခ်က္အေၾကာင္းေျပာတာနဲ႕ လစ္ ဆုိတဲ့နံမယ္က တြဲပီး ပါလာရေတာ့တာပါပဲ။

သူ႕အေၾကာင္း ဆက္ရရင္ သူက… လစ္ က.. ေမြးရာပါ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာသူလုိ႕ ဆုိရမွာပါ။ ေနာက္ေတာ့ လစ္ရယ္၊ ခရစ္တာရယ္၊ သုေတသနပညာရွင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရယ္ အပါအ၀င္တုိ႕ကုိ အဲဒီအလုပ္ခန္းကေနပီးေတာ့ ဖေလာ္ရီဒါမွာ အေျခစုိက္တဲ့ ေလတပ္စခန္းဆီကုိ အေခၚလႊတ္ကာ စစ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေရဒီယုိအခ်က္ျပ စခန္းဆီကုိ ပို႕ခဲၾကရပါတယ္။ အဲသည္အျဖစ္ေတြဟာ လစ္အတြက္ ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ၀တၱဳဇာတ္လမ္းေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲသည္စခန္းကုိ ေရာက္ေရာက္ခ်င္း တစ္ဦးခ်င္းဆီကုိ သူတုိ႕ရာထူးက ဘာလဲ ဘယ့္နဲ႕ နဲ႕စစ္ေဆးခံရေတာ့ သူတုိ႕က သူတုိ႕ကုိယ္သူတုိ႕ “ဗုိလ္” လု႕ိေျဖၾကေတာ့ သူတုိ႕ကုိ အခန္းက်ဥ္းကေလးေတြဆီ ပို႕လုိက္တယ္ေပါ့။ အဲ … ဒါေပမယ့္ လစ္ ကေတာ့ သူ႕ကိုယ္သူ “ဗုိလ္မွဴး“ လုိ႕ေျဖလုိက္တယ္။ ဒါနဲ႕ သူက အရာရွိေတြ ရိပ္သာမွာ အခန္႕သားေနရာေပးခံရပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ သူတုိ႕အားလုံး ညစဥ္ ေတြ႕ဆုံေပ်ာ္ပါးၾကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ လစ္က အိပ္ေတာင္အိပ္ရဲ႕လားမသိ၊ အလုပ္ေတြလည္းလုပ္ ပါတီပဲြေတြလည္း ညစဥ္ႏြဲေပါ့။

လစ္ ဟာ Louise Carpenter Thomas (လူ၀ွစ္ ကာပန္ဒါေသာမတ္ ) ဆုိတဲ့ အသက္ ၂၃ႏွစ္အရြယ္ အမ်ဴိးသမီးအတြင္းေရးမွဴးမေလးနဲ႕ ခင္မင္ရင္းနွီးခ့ဲၾကတယ္။ အဲသည္တုန္းက အတြင္းေရးမွဴးမိန္းခေလးဆုိလို႕ ၂ေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ (သည္ေနရာမွာ ဘာသာျပန္သူအေနနဲ႕႔ ျဖတ္ေျပာရရင္ေတာ့ သူတုိ႕၂ေယာက္ အေၾကာင္းေတြကုိ စာေရးဆရာက စာ၂မ်က္နွာေလာက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ေရးထားပါတယ္။ အဒီမိန္းခေလးမွာ အိမ္ေထာင္ရွိတယ္။ သူတုိ႕၂ေယာက္က အလုပ္ခန္းမွာ ေတြ႕ၾကတယ္။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ ျဖစ္လာတယ္။ လူ၀ွစ္ က လစ္ကုိ ရယ္စရာေမာစရာေတြ ေျပာတတ္တဲ့သူတစ္ေယာက္အျဖစ္ ျမင္တယ္။ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္တယ္၊ အၾကံညဏ္ေတြလည္း ထုတ္ေနတတ္တဲ့သူ လို႕ဆုိထားပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ လူ၀ွစ္ဟာ သူ႕ခင္ပြန္းျဖစ္သူနဲ႕ ၁၉၄၄မွာ ကြာရွင္းခဲ့ကာ လစ္နဲ႕ ၁၉၄၅ ခုနွစ္ ဇန္န၀ါရီ ၂၀မွာ လက္ထပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေလာက္ အတုိခ်ဴပ္ပဲ သိထားရင္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ယခု ငရဲခန္းက အေၾကာင္းေတြ ဆက္ပါ့မယ္။)

သိပ္ေတာ့မလြယ္ဘူးေလ။ စဥ္းစားၾကည့္ သည္ေလာက္ အလုပ္ေတြမ်ား၊ ခက္ခဲ ပီး ငရဲလုိအခန္းမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတဲ့ အခ်ိန္မွာ သူက (လစ္ကို ေျပာတာပါ) အခ်စ္ေရးကိစၥေတြ၊ အိမ္ေထာင္ေရးကိစၥေတြက ပါ၀င္ပတ္သက္လာေနတယ္ဆုိေတာ့။ ဒါေပမယ့္ အဲသလုိဆုုိပီး သူ႕ကုိ အလုပ္မွာ လစ္ဟာသြားတဲ့သူလု႕ိေျပာ လုိ႕မရေအာင္ လစ္ ဟာ သူ႕အခ်ိန္ေတြ ကို အလစ္မေပးပဲ အဆုံးမရွိ အလုပ္ေတြလုပ္ေနတယ္။

“သူက အလုပ္ခန္းထဲမွာ တခ်ိန္လုံး နွစ္ျမဳပ္ေနတာပါပဲ” လုိ႕ သူနဲ႕အတူတူလုပ္တဲ့ လီရုိ ဘားနက္က ေျပာျပပါတယ္။ သူ႕ဇနီးျဖစ္လာတဲ့ လူ၀ွစ္ ကလည္း သူ႕ေယာက်ၤးက တခ်ိန္လုံး ေတြးေခၚၾကံဆေနတာ၊ အၾကံညဏ္ေတြ ထုတ္ေနတာ ကို သိတယ္။

“သူက ဘာဆက္လုပ္ရမယ္ ဆုိတာကုိ တခ်ိန္လုံး ေတြးေနေတာ့ကာ ခုနက ရတဲ့ စိတ္ကူးေတာင္ ေဟာင္းသြားပီ။ သူစိတ္၀င္စားပါတယ္ဆုိတာကလည္း ျဖတ္ကနဲဆုိ သိပ္စိတ္မ၀င္စားေတာ့ဘူး ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ သူက ရူပေဗဒကုိ ေလ့လာခ်င္တယ္။ သခ်ာၤဘာသာကုိလည္း ေလ့လာၾကံဆခ်င္တယ္။ သူက တစ္ခုခုကုိ ေလ့လာခ်င္ျပီဆုိရင္ အဲဒီဘာသာရပ္မွာ ထိတ္ဆုံးေရာက္ေနတဲ့သူေနာက္ကုိ လိုက္ေတာ့တာပဲ။ “ လုိ႕ လစ္ရဲ႕ ဇနီးသည္ လူ၀ွစ္ က လစ္ အေၾကာင္းေတြကုိ ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

မေမ့သြားေအာင္ ထပ္ေျပာရရင္ေတာ့ လစ္က ကြန္ျပဴတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ရွည္လ်ားတဲ့ လမ္းတစ္ခုကို ေဖာက္ေနတာပါ။ ကြန္ျပဴတာဆုိတဲ့ ပန္းတုိင္ကုိေရာက္မယ့္ ၾကီးက်ယ္ တဲ့ လမ္းတစ္ခုကို ေဖာက္ေနတာပါ။ သူက သူစိတ္၀င္စားတဲ့ ဘာသာရပ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လုိ႕ ထိတ္ဆုံးေရာက္ေနတဲ့သူေတြဆီ မရရေအာင္ လုိက္ေနတယ္ ဆုိတာက သူ႕ကုိ တစ္ခုခု သင္ေပးဖုိ႕၊ သူ ဟားဗက္မွာ သင္ၾကားခဲ့တာေတြနဲ႕ မတူတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကုိ သူ႕ကုိ ပို႕ခ်ဖုိ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္လုိနဲ႕ သူဟာ ယခု ေရာက္ရွိေနတဲ့ ကန္းဘရစ္ကေန ၂မုိင္အကြာက မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ စက္မူတကၠသိုလ္ Massachusetts Institute of Technology (MIT) က သူ႕ကုိ ပညာေတြသင္ေပးမယ့္သူေတြရွိရာအရပ္သို႕ တပည့္ခံရန္ သြားခဲ့ပါေတာ့တယ္။

(ျဖည့္စြက္ခ်က္။ လစ္ဟာ ဟားဗက္တကၠသိုလ္ က အလုပ္ခန္းမွာ ၁၉၄၃မွ ၁၉၅၀ သုေတသနဆုိင္ရာ အလုပ္လုပ္သူအေနနဲ႕ တာ၀န္ယူထားရုံမက ကထိက အျဖစ္လည္း စိတ္ပညာဆုိင္ရာ အသံေဗဒ ဌာနမွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။)

ဂ်ဴနီယာ၀င္း
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

Thursday, December 6, 2018

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – မစ္ဇူရီကေကာင္ကေလး

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – မစ္ဇူရီကေကာင္ကေလး
(အေတြးအျမင္ အမွတ္ ၃၁၆ ၂၀၁၈ ဒီဇင္ဘာ) မိုးမခ၊ ဒီဇင္ဘာ ၅၊ ၂၀၁၈



(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine မွ Missouri Boys အခန္းကုိ ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။)

(Joseph Carl Robnett Licklider (March 11, 1915 – June 26, 1990) ဂ်ဴးဆက္ ကားလ္ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ကလီဒါ ။ သူ႕ကုုိ အတိုုေကာက္ J.C.R ဒါမွမဟုုတ္ ‘Lick’ လစ္ လိုု႕သိထားပါတယ္။ သူက အေမရိကန္လူမ်ဴိး စိတ္ပညာပညာရွင္၊ ကြန္ျပဴတာသိပၺံပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ အခုဘာသာျပန္တင္ဆက္မူမွာ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို အခုလို ကြင္းစကြင္းပိတ္မ်ားနဲ႕ ေဖာ္ျပသြားပါ့မယ္။ ခံစားဖတ္ၾကည့္ ၾကတာေပါ့)

ဂ်ဴိးဆက္ ကားလ္ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ကလီဒါ ကလူေတြအထင္ၾကီးေအာင္ မလုပ္ဘူး။ သူ လူေတြဘာမွန္းမသိေသးတဲ့ ကြန္ျပဴတာၾကီး ေတြၾကားထဲ အလုပ္လုပ္ေနတုန္းကေတာင္ အရာရာကို ဒါေတြက အလြယ္ေလးေတြပါ ဆုိတဲ့အေနနဲ႕ လုပ္ေနတာ။
“လစ္က ကၽြန္ေတာ္သိသမွ်သူေတြထဲမွာ ဥာဏ္ၾကီးရွင္အၾကီး တက အၾကီးဆုံးပါပဲဗ်ာ” လို႕ William McGill (၀ီလီယမ္ မတ္ဂီးလ္) က သူမကြယ္လြန္ခင္ ၁၉၉၇ခုနွစ္ သူ႕အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမွာ ေျပာသြားပါတယ္။ (၀ီလီယမ္ မတ္ဂီးလ္ အေၾကာင္းေျပာရရင္ သူက အေမရိကန္ စိတ္ပညာပညာရွင္၊ ကိုလန္ဘီယာတကၠသိုလ္၏ ၁၆ေယာက္ေျမာက္ ဥကၠဌျဖစ္ခဲ့သူ။) မတ္ဂီးလ္ ကေျပာျပရာမွာ သူက (လစ္ကိုုေျပာတာပါ) ၁၉၄၈ခုနွစ္ ဟားဗတ္တကၠသုိလ္ကို စိတ္ပညာတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ေရာက္လာတုန္းကေပါ့လုိ႕ ဆိုပါတယ္။

“လစ္က သခ်ာၤပညာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သက္ေသျပခ်က္ေတြကုိ သိေနတယ္၊ သူက ေသခ်ာတြက္ခ်က္တာမ်ဴိး မဟုတ္ပဲနဲ႕ သူ႕အသိက အလုိလို သိေနတာမ်ဴိးေပါ့။ လူေတြက သခ်ာၤသေကၤတေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ပံုေတြကုိ တြက္ခ်က္ေနတုနး္မွာ သူက အဲသည္ဆက္သြယ္ခ်က္ေတြကုိ သိေနတာ။ ေျပာရရင္ေတာ့ သူဟာ သေကၤတေတြနဲ႕ ပတ္သက္လာရင္ လ်ဴိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကိုေတာင္ သိေနေလာက္ေအာင္ ဥာဏ္ၾကီးရွင္ ျဖစ္ေနတာဗ်။ အဲဒါဘယ္လုိလုပ္သိသလဲ လစ္က အဲဒါေတြ မသင္ၾကားရပဲ အလုိလုိ ဘယ္လုိလုပ္ျမင္ေနတာတုန္း။”

“လစ္နဲ႕ ပုစာၦတစ္ပုဒ္ကုိ ေျပာၾကေတာ့…”  မၾကာမီ ကုိလန္ဘီယာတကၠသုိလ္မွာ ေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္လာမယ့္ မတ္တ္ဂီးလ္ ကဆက္ေျပာပါတယ္။ “ကၽြန္ေတာ့္ကုိယ္တုိင္ ေတာင္ စမ္းသပ္ၾကည့္မွ အေျဖရမယ့္ IQ ပုစာၦေတြတြက္တာ သူက အမွတ္ေတြ ၃၁ မွတ္ အျပည့္ေပးႏုိင္ေလာက္ေအာင္ သူက အေျဖကုိ သိေနတယ္ သူဟာ တကယ္ ဥာဏ္ၾကီးရွင္ ပါပဲ။“

ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္းတုန္းက ဟားဗတ္က စိတ္ပညာ-ေအာ္ဂတ္စတစ္ ဓါတ္ခဲြခန္းမွာ အတူလုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ George A. Miller (ေဂ်ာ့ ေအမီလာ) ကလည္း လစ္အေပၚ ေလးစားေလာက္တဲ့ အျမင္မ်ဴိး ခ်ခဲ့ဖူးပါတယ္။ (ေဂ်ာ့ေအမီလာ အေၾကာင္း ေျပာရရင္ေတာ့ သူကလည္းအေမရိကန္ စိတ္ပညာရွင္တစ္ဦး၊ စိတ္ပညာဆုိင္ရာ နယ္ပယ္တစ္ခုကို တည္ေထာင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။)

“လစ္ဟာ အေမရိကန္သားကေလးပါ။ အရပ္ရွည္ရွည္၊ အသားလတ္လတ္၊ ၾကည့္ေကာင္းတဲ့ ေကာင္ကေလးေပါ့။ သူဘာလုပ္လုပ္ အဆင္ေျပတဲ့ပုံေပါ့။“ မီလာက ေနာက္နွစ္ေတြၾကာလာေတာ့လည္း အခုလုိ မွတ္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ “သူကတကယ့္ကုိ အလြန္႕အလြန္ကုိ ညဏ္ရည္ထက္ျမက္သူပါပဲ။ ဖန္တီးရွင္တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေလ … ဥပမာဗ်ာ တစ္ေယာက္ေယာက္က အမွားတစ္ခုလုပ္မိတယ္ဆုိရင္ သူက အဲဒါကုိ ရယ္စရာအျဖစ္ ေျပာင္းပီး ဟာသလုပ္လုုိက္ တတ္တယ္။ လစ္က ရယ္စရာဟာသေတြကုိ သေဘာက်ပါတယ္။ သူ႕လက္တစ္ဖက္မွာ ကိုကာကိုလာ ပုလင္းေလးကို ကုိင္ပီး ေနတတ္တဲ့ပုံက သူ႕စတုိင္လု႕ိေျပာရမလားပဲ။“

သူက လူေတြကုိ သေရာ္တ့ဲသေဘာမဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ မီဇူရီအရပ္က ေကာင္ကေလးက သူ႕ေဘးကလူေတြကုိ ျပဳံးသြားေအာင္ လုပ္တတ္တာပါ။ သူက ကမာၻၾကီးထဲကုိ အထီးက်န္စြာ ေရာက္လာတာပါ။ သူနဲ႕ေတြ႕သမ ွ်လူတုိင္းဟာ သူ႕အတြက္ေတာ့ ၾကီးက်ယ္ပါသတဲ့။

ဟုတ္ပါတယ္။ သူကမစ္ဇူရီသားေလးပါ။ (Missouri ဆုိတဲ့အရပ္ေဒသက အေမ၇ိကန္ျပည္ေထာင္စု အေရွ႕အလယ္ပုိင္းမွာ တည္ရွိပါတယ္။ အဲသည္မွာ သူကၾကီးျပင္းခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။) သူ႕အမည္ရင္းက လစ္- ကလီဒါ။ သူ႕မိသားစုက ျပင္သစ္-ဂ်ာမန္ ႏွစ္နယ္စပ္ထားတာပါ။ သူက မစ္ဇူရီမွာ  မျဖစ္မွီကတည္းက ေနခဲ့တာပါ။ သူ႕ဖခင္ Joseph Licklider (ဂ်ဴိးဇက္လစ္ကလီဒါ) က လယ္ယာလုပ္တဲ့သူပါ။ ဂ်ဴိးဇက္က (သူက လစ္ရဲ႕ဖခင္ပါ) စိတ္ဓါတ္ၾကံံ့ခုိင္တဲ့ လူငယ္တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၈၈၅ခုနွစ္ သူ႕ဖခင္ဟာ (အဲဒါ လစ္ရဲ႕အဖုုိးကိုုေျပာတာပါ) ျမင္းေတြနဲ႕ အလုပ္လုပ္ရင္း မေတာ္တဆျဖစ္ျပီး ေသဆုံးသြားတယ္။ အဲသည္တုန္းက ဂ်ဴိးဇက္ က ၁၂ႏွစ္ (လစ္ရဲ႕ဖခင္) ။ သူ႕စိတ္ထဲ မိသားစုတာ၀န္ဟာ သူယူရမယ္လို႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်တယ္။ သူ႕မိခင္နဲ႕ သူ႕ညီမဟာ သည္လယ္ယာအလုပ္ကုိ မဦးေဆာင္နိင္ဘူးလို႕ သူေတြးတယ္။ မိသားစုုလုုိက္ စိန္႕လူ၀ီေဒသကုိ ေျပာင္းသြားဖုိ႕ လုပ္တယ္။ သူ႕ညီမကုိ ေဒသဆုိင္ရာ ေက်ာင္းတက္ခုုိင္းရုုံတင္မက ေကာလိပ္ ပါတက္ခိုင္းတယ္။ သူက ေဒသဆုိင္ရာ ရထားလမ္းမွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ သူ႕ဘာသာသူေတာ့ စာေရးစာဖတ္နဲ႕ ဒီဇုိင္းပညာ ကုိ သင္ယူတယ္။ ေလ့လာတယ္။ ဒီပညာနဲ႕ အလုပ္လုပ္ရာက စိန္႕လူ၀စ္မွာ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ကုန္သည္အလုပ္မွာ ဆရာၾကီးျဖစ္လာတယ္။

သည္လုိနဲ႕ မစၥစ္ Margaret Robnett (မာဂရက္ ရုိနက္) နဲ႕ေတြ႕တယ္။ “သူ႕အသံေလးက သာယာလွတယ္။ သီခ်င္းဆုိေနတဲ့ အတုိင္းပါပဲ။ သူဟာ ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ဖူးစာရွင္ပါပဲ။” လုိ႕သူက ျမင္ျမင္ျခင္း သေဘာက်သြားခဲ့တယ္။ ေနာက္မၾကာမီ သူတုိ႕လက္ထက္ခဲ့ၾကတယ္။ တစ္ဦးတည္းေသာ သားတစ္ေယာက္ထြန္းကားတယ္။ ၁၉၁၅ခုနွစ္ မတ္လ ၁၁ ရက္ေန႕။ သူ႕နံမယ္ကို ဖခင္ရဲ႕အမည္ ဂ်ဴိးဇက္၊ မိခင္ရဲ႕ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ေမာင္ရဲ႕အမည္ Carl Robnett (ကားလ္ေ၇ာ့ဘ္နက္) အမည္ပါေအာင္ ေပးလုိက္ပါတယ္။ (အဲဒါ အခုေဆာင္းပါးရဲ႕ဇာတ္လိုက္ ျဖစ္လာမယ့္ သူ ေမြးဖြားလာပုံ။ Joseph Carl Robnett Licklider (ဂ်ဴိးဇက္ ကားလ္ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ ကလီဒါ။)

ကေလးေလးက အထီးက်န္ဆန္ေနတဲ့ ပုုံေပါက္ေနတာကုုိေတာ့ နားလည္ေလာက္ပါတယ္။ သူ႕ဖခင္က အသက္၄၂ႏွစ္ မိခင္က ၃၄ႏွစ္ဆုုိတဲ့ အသည္ခုုႏွစ္ အဲသည္ေခတ္ကာလ အရေျပာရရင္ အသက္ၾကီးမွ ပထမဆုုံးရတဲ့ ကေလးလည္းျဖစ္ျပန္ေတာ့ ကေလးေလးအေပၚ အလုုိမလုုိက္၊ စည္းကမ္းတင္းၾကပ္၊ သူတုုိ႕ဘာသာေရးအေတြးအေခၚ ၾကားထဲ သြန္သင္ဆုံးမမူေအာက္မွာ ၾကီးျပင္းခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတုုိ႕က ေႏြးေထြးပီး ၾကင္နာတတ္တဲ့ သူေတြပါ။ သူတုုိ႕သားေလးကိုု ခ်စ္ျပီး တေလ်ာက္လုုံး ဂရုုတစုုိက္ေမြးခဲ့ၾကပါတယ္။ လစ္ ကေလးကလည္း နွစ္ဖက္မိဘေတြအတြက္ တဦးတည္းေသာ ေျမးကေလးျဖစ္ေနျပန္တယ္။ သူၾကီးျပင္းလာတဲ့အခါ မိဘေတြက စႏၵယားတီး၊ တင္းနစ္ရုုိက္ဖုုိ႕ စသျဖင့္ သူလုုပ္ခ်င္တာေတြ လုုပ္ၾကည့္ဖုုိ႕ သင္ဖုုိ႕အားေပးတယ္။ အထူးသျဖင့္ သူလုုပ္ခ်င္တာက နည္းပညာနဲ႕ပတ္သက္တာမွန္သမ ွ် အကုုန္ဆုုိပါေတာ့။ သူကလည္း ဘယ္သူ႕ကုုိမွ စိတ္ပ်က္ေအာင္မလုုပ္ဖူး။ သူက ထက္ျမက္တယ္၊ တက္ၾကြတယ္၊ ဟာသဥာဏ္ရွိတယ္၊ သိခ်င္စပ္စုုခ်င္တယ္၊ အတတ္ပညာ နည္းပညာေတြကုုိ အကုုန္ၾကိဳက္တယ္။

သူအသက္၁၂ႏွစ္မွာ ဆုုိပါေတာ့။ စိန္႕လူး၀စ္ေဒသမွာ သူနဲ႕ ေကာင္ကေလးေတြ ေလယ်ာဥ္ပ်ံ ပုုံစံတုုတစ္ခုုကိုု တည္ေဆာက္ၾကဖိုု႕ စိတ္၀င္စားၾကတယ္။ သူတုုိ႕အရပ္ေဒသက ေလေယ်ာဥ္ပ်ံစက္မူလုုပ္ငန္းနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စတင္တုုိးတက္ဖုုိ႕တာစူေနတဲ့ကာလ ျဖစ္လုုိ႕လဲ ျဖစ္ႏုုိင္သလိုု ခ်ားလ္ လင္းဘတ္ကလည္း ပူပူေႏြးေႏြး သူ႕တကုုိယ္ေတာင္ တစ္ေယာက္စီး Spirit of Saint Louis (စပရစ္ေအာ့္ စိန္႕လူး၀စ္) ေလေယ်ာဥ္ေလးနဲ႕ အႏၱလန္တိတ္ကုုိ ျဖတ္သန္းပ်ံျပတာ ေအာင္ျမင္ကာစ ျဖစ္တာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏုုိင္ပါတယ္။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေလ စိန္႕လူး၀စ္က ေကာင္ကေလးေတြက ေလေယာဥ္ပ်ံပုုံစံထုုတ္ဖုုိ႕ အရူးအမူးျဖစ္ေနၾကတာေတာ့ အမွန္ပဲ။ ဘယ္သူမွ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ ကလီဒါ (လစ္ ကိုုေျပာတာပါ) ထက္ေတာ့ ပုုိေကာင္းေအာင္ မလုုပ္နိုုင္ၾကဘူး။ သူ႕ရဲ႕မိဘေတြရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႕ သူ႕အခန္းကုုိ လင္းဘတ္စတိုုခန္းလိုု ေပါ့ပါးတဲ့ သစ္တုုိသစ္စ သစ္သားေတြနဲ႕ အလုုပ္လုုပ္လုုိ႕ရတဲ့ ပုုံစံေျပာင္းလုုိက္တယ္။ သူ႕ကုုိယ္ပုုိင္ ပုုံေတြဆဲြ၊ ဒီဇုုိင္းဆဲြ၊ အေသးစိတ္လုုပ္ပါေတာ့တယ္။ တညလုုံး အစိတ္အပုုိင္းေတြကုုိ ျဖတ္ေတာက္ပုုံေဖာ္ နဲ႕။ အေတာင္ပံေတြတပ္။ ေကာ္ပတ္ေတြစား။ ေကာ္အေကာင္းစားေတြသုုံး။ အင္ဒီယာနာပုုိလီမွာ ေလေယ်ာဥ္ပ်ံျပပဲြလုုပ္ေတာ့ ကုုမၼဏီတစ္ခုုက သူ႕ကုုိ ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕၁၆ႏွစ္ျပည့္ ေမြးေန႕နီးကပ္လာခ်ိန္မွာ သူ႕စိတ္၀င္စားမူက (ေလေယာဥ္ပ်ံကေန) ေမာ္ေတာ္ကားေတြဆီ ေရာက္သြားျပန္ပါတယ္။ သူက ေမာ္ေတာ္ကားေတြ ေလ်ာက္ေမာင္းခ်င္လိုု႕ မဟုုတ္ပါဘူးတဲ့။ သူက ေမာ္ေတာ္ကားေတြအေၾကာင္း နားလည္ခ်င္တာ။ အတြင္းေရာ အျပင္ေရာ သိခ်င္တာ။ သည္ေတာ့ သူ႕မိဘေတြက ကားအုုိေဟာင္းတစ္စီး ၀ယ္ေပးရပါတယ္။ သူ႕ကိုု သည္အနီးအနား မ်က္စိတျပအတြင္းမွာပဲ ေမာင္းခြင့္ေပးတယ္။ သည့္ထက္ေတာ့ မေမာင္းရ – အဲဒါကိုု လုုိက္နာမွ။ ေရာ့ဘ္နက္ ေလးကေတာ့ (လစ္ကိုုေျပာတာပါ) ကားကိုု အစိတ္အပိုုင္းေတြ ျဖဳတ္၊ ျပန္တပ္ျပန္ဆင္နဲ႕ အေတာ္ေပ်ာ္သြားပါတယ္။ “ေအာ္… သူကဒီလိုုကိုုး၊ ေဟာဒါက သည္လိုု အလုုပ္လုုပ္တာကိုုး။ အုုိေက…” သူ႕မိခင္ မာဂရက္က သူ႕သားလုုပ္သမ ွ် နေဘးကရပ္ၾကည့္၊ သူ႕သားလွမ္းေတာင္းတဲ့ ကရိယာတန္ဆာပလာေတြကိုု ယူေပး။ သားျဖစ္သူကုုိ နည္းပညာရပ္ဆုုိင္ရာမွာ ပံံ့ပိုုးေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးခဲ့တဲ့ အက်ဴိးေတြေပါ့။ အဲဒါ သူ (လစ္ကုုိေျပာတာပါ) ၁၆ႏွစ္ကုုိ ေရာက္လာတဲ့ ေန႕။ ၁၉၃၁ခုုနွစ္ မတ္လ ၁၁ ရက္ေန႕ သားျဖစ္သူ လိုုင္စင္ ရတဲ့ေန႕။

အသက္၁၆ႏွစ္သား ေရာ့ဘ္ (လစ္ ကုုိဆိုုလုုိပါတယ္) က အရပ္ရွည္ရွည္၊ ရုုပ္ရည္သန္႕သန္႕၊ အားကစားသမားတစ္ေယာက္လုုိ၊ မ်က္လုုံးျပာျပာ၊ အေရာင္ရင့္ရင့္ဆံပင္ေတြနဲ႕ လင္းဘတ္ (Charles Lindbert ကုိေျပာတာပါ။ စိန္႕လူး၀စ္က ေလယ်ာဥ္ပ်ံေမာင္းသမား သူရဲေကာင္းေလး) နဲ႕ဆင္တူသူအျဖစ္ လူေတြ သတိထားမိၾကတဲ့ပုုံစံလိုု သူ႕ေက်ာင္းေနဘက္ေတြက သူ႕ကုုိ သတိထားမိလာၾကတယ္။ အဲသည္တုန္းက သူက တင္းနစ္ကုုိ သဲၾကီးမဲၾကီးကစားခဲ့တယ္။ သူအသက္ ၂၀ ေက်ာဘက္ပိုုင္းမွာ ဒဏ္ရာရခဲ့ျပီးတဲ့ေနာက္ပုုိင္းမွပဲ တငး္နစ္ကစားတာကုုိ နားခဲ့တယ္။

သူက ေတာင္ပုုိင္းသားတုုိ႕ရဲ႕ ယဥ္ေက်းတဲ့ အမူအယာကေတာ့ အျပည့္အ၀ရွိသူပါ။ ဆုုိလုုိတာက သူတုုိ႕ရဲ႕ ၀ါရွင္တန္တကၠသိုုလ္နားက အိမ္ၾကီးမွာ သူ႕မိခင္ရဲ႕ ညီမလင္မယားရယ္၊ လက္မထပ္ရေသးတဲ့ ညီမတစ္ေယာက္ရယ္ အတူတကြေနၾကပါတယ္။ ေရာ့ဘ္ ၅ႏွစ္သားတုုန္းကေပါ့၊ ညေနစာစားခ်ိန္ သူ႕အေဒၚငယ္ကုုိ ထမင္းစားပဲြကုုိ လက္တဲြေခၚလာပီး ကုလားထုုိင္မွာ ေနရာခ်ေပးပုုံက တကယ့္လူၾကီး လူေကာင္းတစ္ေယာက္လုုိ။ သူလူၾကီးျဖစ္လာတာေတာင္ သူက ယဥ္ေက်းတဲ့သူ၊ စဥ္းစားတတ္တဲ့သူ၊ အိမ္မွာ ေနတာေတာင္ ကုုတ္အက်ီကုုိ ရုုိရုုိေသေသ၀တ္၊ ႏုုိက္တုုိင္ကုုိ သပ္သပ္ရပ္ရပ္တပ္လုုိ႕ အမ်ဴိးသမီးမ်ား ေနရာမယူေသးရင္ သူက အရင္ထုုိင္ပီး မေနတတ္တဲ့ သူတစ္ေယာက္ပါ။ စိတ္ဆုုိးလုုိ႕ေအာ္ဟစ္တာမ်ဴိးက ပိုုလုုိ႕ေတာင္ ေတြ႕ရခဲပါသတဲ့။

ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ ကလီဒါ က သူ႕ကိုုယ္ပုုိင္ အရည္အခ်င္းအရည္အေသြးနဲ႕ စိတ္ဓါတ္ပုုိင္းဆုုိင္ရာမွာ ရင့္က်က္လာသူပါ။ လူငယ္ေလးတစ္ေယာက္ျဖစ္လာေတာ့ ေသေသသပ္သပ္နဲ႕ ရင့္က်က္လာတယ္။ သူ႕ဖခင္က ေဒသဆုုိင္ရာ ဘုုရားရွိခုုိးေက်ာင္းမ်ာ တရားေဟာဆရာအျဖစ္ လုုပ္တုုန္းက သူက သူ႕ဖခင္နဲ႕အတူ လုုိက္ပါဖူးတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူ ဂ်ဴိးဇက္က တရားေဟာေနခ်ိန္မွာ သူက ေအာ္ဂန္ရဲ႕ ကီးဘုုတ္ကုုိ လုုိက္မွတ္ေပးရတယ္။ ဘုုရားရွိခိုုးေက်ာင္းက ေအာ္ဂန္တီးရတဲ့ အမ်ဴိးသမီးက သိပ္ေကာင္းေကာင္း မလုုပ္တတ္တာလည္း ပါတယ္။ တခုုေသာေန႕မွာ သူ႕ေခါင္းက ငိုုက္ပီး ေအာ္ဂန္ကီးဘုုတ္ေပၚ ေဒါင္ကနဲ ျပဳတ္က်ဘူးပါရဲ႕။ အဲဒီအျဖစ္ကလည္း သူ႕ကုုိ သိပၺံနည္းပညာေတြ ေပးလုုိက္ေစပါတယ္။ ကီးဘုုတ္ကုုိ အခုုလုုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိခုုိက္မိတဲ့အခါ ထြက္လာတဲ့အသံမ်ဴိးက သူ႕ဘ၀မွာ တစ္ခုုခုုကုုိ စဥ္းစားစရာ ေပးမယ့္သေဘာလိုု႕ ဆိုုပါတယ္။ သူက တခ်ိန္က်ရင္ “ကြန္ျပဴတာ နက္ေ၀ါ့အလုုပ္လုုပ္ပုုံ” တုုိ႕၊ “စစ္စတန္မက္တစ္” တုုိ႕၊ “၀ါယာလက္စ္” တုုိ႕ဘာတုုိ႕ကုုိ မိတ္ဆက္ေပးမယ့္ အလုုပ္ေတြ လုုပ္မယ့္သေဘာ။

သူ႕ကုိအိမ္မွာ ေရာ့ဘ္နက္ လုိ႕ေခၚတယ္။ ေရာ့ဘ္ ဆုိျပီး ေက်ာင္းက သူငယ္ေတြက ေခၚတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ေတာ့ သူေကာ္လိပ္ေက်ာင္းသားျဖစ္လာေတာ့ အေခၚအေ၀ၚေတြ သူ႕ဘာသာေျပာင္းပစ္လုိက္တယ္။ သူ႕ကုိယ္သူ ပုံစံသစ္နဲ႕ သြားမယ္ဆုိတဲ့အေနနဲ႕ “ကၽြန္ေတာ့္ကုိ လစ္ လုိ႕ေခၚၾကပါ” လုိ႕နံမယ္ေျပာင္ သေဘာမ်ဴိး ေခၚခုိင္းတယ္။ သူ႕ကုိယ္သူ မိတ္ဆက္ရင္ “လစ္” လို႕ မိ္တ္ဆက္တယ္ေပါ့။ သူ႕သူငယ္ ေဟာင္းေတြေလာက္သာ “ေရာ့ဘ္ လစ္ ကလီဒါ” ဆုိတဲ့အမည္ကုိ နည္းနည္းေလာက္သာ ေရးေတးေတး ေပၚလာေလာက္ေတာ့တယ္။

ေဟာသည္ ေကာ္လိပ္ေက်ာင္းသားၾကီးက ဘာလုပ္မလဲ ဆုိေတာ့ သူတတ္ႏုိင္သေလာက္ ေမဂ်ာေတြ ရႏုိင္သမ ွ် သင္ယူပါတယ္။ သူက ဘယ္ဘာသာရပ္ကိုမဆုိ ေလ့လာလုိက္စားဖုိ႕ စိတ္၀င္စားေနတယ္။ တစ္ေယာက္ေယာက္ဆီက တစ္ခုခု ၾကားလုိက္ရရင္ေတာင္ သူကလုိက္လုပ္ၾကည့္ခ်င္တတ္တယ္။ သူဖရွက္ရွာ ေက်င္းသားဘ၀မွာ အႏုပညာဘာသာရပ္က ေမဂ်ာယူပီး အင္ဂ်င္နီယာဘာသာက ေနာက္တဲြျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ရူပေဗဒနဲ႕သခ်ာၤပါလာတယ္။ အဓိကအခ်က္ကဘာလဲဆုိေတာ့ သူသည္ ေလာကၾကီးနဲ႕ပတ္သက္လုိ႕ ေမဂ်ာယူထားပါတယ္ေပါ့။ ေလာကၾကီးအေၾကာင္းကို သူသိလာရပုံကေတာ့ သူ႕ဖခင္ရဲ႕ အာမခံကုမဏီအလုပ္က တေန႕ေတာ့ ပိတ္သိမ္းရတယ္။ ဂ်ဴိးဇက္ (လစ္ရဲ႕ဖခင္) ဟာ အလုပ္ကထြက္လုိက္ရပီး သားျဖစ္သူ (လစ္ကို ေျပာတာပါ) အတြက္ က်ဴရွင္လခေတာင္မေပးႏုိင္ေတာ့ဘူး။ လစ္ဟာ အဲသည္နွစ္မွာ ေက်ာင္းနားလုိက္ရတယ္။ ဂ်ဴိးဇက္ (လစ္ဖခင္) ဟာ စားေသာက္ဆုိင္တစ္ဆုိင္မွာ အလုပ္၀င္လုပ္ရပီး တျခားအလုပ္ေတြ ေလ်ာက္လုပ္ေနရင္းက စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္လာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းမွာ တရားေဟာဆရာလိုတယ္ဆုိေတာ့ ၀င္လုပ္ျဖစ္တယ္။ ဇနီးသည္မာဂရက္နဲ႕ အတူ သူတုိ႕ဘ၀ေတြဟာ ဘုရားရွိခုိးေက်ာငး္ေတြ တေက်ာင္းျပီးတေက်င္း လွည့္လွည္ ၀င္လုပ္ေနလုိက္ၾကတာ သူတုိ႕အတြက္ ဘ၀မွာ အေပ်ာ္ဆုံးကာလေတြ ျဖစ္လာပါသတဲ့။

လစ္တစ္ေယာက္လည္း ေနာက္ေတာ့ ေကာလိပ္ျပန္တက္တယ္။ စိတ္သစ္လူသစ္နဲ႕ အခ်ိန္ပုိင္းအလုပ္ေတြလုပ္ခဲ့တာမွာ စိတ္ပညာဌာနရဲ႕ တိရိစာၦန္မ်ားဆုိင္ရာ စမ္းသပ္ခန္းမွာ ေစာင့္ေရွာက္ေရးတာ၀န္လည္း လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာမ်ားရဲ႕ သူေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို နားလည္လာျပီး သူ႕ဘ၀အတြက္ ဒီေလာက္ဒီအလုပ္ ေတာ္ပီလုိ႕ သူေတြးခ့ဲပါတယ္။ သူက ဦးေနွာက္နဲ႕ ဖန္ရွင္ပို္င္းဆုိင္ရာေတြကုိ အေသးစိတ္ေလ့လာခဲ့ဖူးတယ္။ ယေန႕ေခတ္မွာ ဒီပညာေတြက တကယ့္ကို တုိးတက္ေနတဲ့ ပညာရပ္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ သူကေတာ့ ဒါေတြကုိ အဲသည္တုန္းက အတုိင္းအတာတစ္ခုအထိ မွတ္ယူခဲ့ဖူးတယ္ေပါ့။ ယေန႕ေခတ္ ဦးေနွာက္ကုိ အေသးစိတ္ေလ့လာ စကင္ဖတ္တဲ့နည္းပညာ အီလက္ထရြန္ဆက္စာလုိဂရပ္ဖီ ဆုိတဲ့ EEG (အီးအီးဂ်ီ) ရုိက္တဲ့ စနစ္ဟာ ၁၉၃၀ခုနွစ္ကာလတုန္းက ေရဒီိယုိ တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္ေရးအီလက္ထေရာနစ္ နည္းပညာကေန ဆင့္ပြားလာတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဲ… လစ္ အေၾကာင္း ဆက္ပါမယ္။

လစ္ တစ္ေယာက္ကေတာ့ သူသင္ယူခဲ့ဖူးတဲ့ စိတ္ပညာဆုိင္ရာ ဇီ၀ေဗဒပညာကုိ တကယ္နွစ္သက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သခ်ာၤ၊ လ ွ်ပ္စစ္ ပညာေတြကလည္း သူ႕ကုိ စိန္ေခၚေနပါတယ္။ အဲသည္တုနး္ကေတာ့ ဒါေတြဟာ တေန႕ သူအသုံးခ်လာနို္င္တာေတြပဲလုိ႕ မသိခဲ့ပါဘူး။ သူ႕အတြက္ေတာ့ ပင္တာဂြန္ကုိ ေျခခ်မိျခင္းဟာ တကယ့္ကို ၾကီးမားတဲ့ ေျခလွမ္းၾကီး တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ေနာက္ဘာေတြ ဆက္ျဖစ္မယ္ ဆုိတာေတာ့ ေနာက္မွ စဥ္းစားၾကတာေပါ့တဲ့။ အႏွစ္ ၂၀ေလာက္ ေလ့လာ မွတ္သားခဲ့တဲ့ အရာေတြက တေန႕ဘာျဖစ္လာမွာလဲ။ သူေလ့လာခဲ့တဲ့ စိတ္ပညာဆုိင္ရာ ပညာရပ္ဟာ ကြန္ျပဴတာေတြကုိ သူေလ့လာခဲ့တဲ့ဆီမွာ တကယ္ပဲ အသုံး၀င္လာတယ္ လုိ႕ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ ၁၉၄၀ ၁၉၅၀ ေလာက္မွာ သခ်ာၤ၊ ရူပေဗဒ၊ လ ွ်ပ္စစ္အင္ဂ်င္နီယာပညာေတြ ေနာက္ခံနဲ႕ သူေလ့လာေနတဲ့ နယ္ပယ္ဟာ တေန႕က်ရင္ ၾကီးက်ယ္တဲ့ နည္းပညာေျပာင္းလဲမူေတြ ျဖစ္လာမွာပါတဲ့။ သူ႕ရဲ႕ လက္ရွိအသုံးခ်ေနတဲ့ ၾကီးမားတဲ့ စက္ၾကီးေတြက (သူကအဲဒါကိ ုကြန္ျပဴတာ လုိ႕စတင္ေခၚေ၀ၚေနပါပီ) ကြန္ျပဴတာဆုိတဲ့ စြမ္းရည္ေတြ စတင္ျပသေနပီ၊ ကမာၻၾကီးကို စိန္ေခၚေနပီ၊ စသျဖင့္ သူကေတာ့ ေၾကြးေက်ာ္ေနပါပီ။

အဲ… အခု ၁၉၃၇ခုနွစ္ကိုျပန္သြားမယ္။ လစ္ ေလ်ာက္ေနတဲ့လမ္းက ရွင္းပါတယ္။ ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္က ရူပေဗဒ၊ သခ်ာၤနဲ႕ စိတ္ပညာ ဒီဂရီ ၃ခု နဲ႕ေက်ာင္းပီးခဲ့လုိ႕ ဘဲြ႕ရပီ။ သူက ေနာက္တစ္နွစ္ကို စိတ္ပညာ မာစတာဆက္တက္တယ္။ သူကုိ “ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ ကလီဒါ“ ဆုိတဲ့ အမည္နဲ႕ စိတ္ပညာမာစတာ ဘဲြ႕ေပးခဲ့ေတာ့ အဲသည္အမည္က စာရြက္ေပၚ ေနာက္ဆုံး တင္က်န္ခဲ့တဲ့ အမည္ျဖစ္လာတယ္။ ၁၉၃၈ခုနွစ္ နယူးေယာက္က ေရာ့ခ်က္စတာတကၠသိုလ္မွာ ေဒါက္တာဘဲြ႕ယူဖုိ႕ တက္လွမ္းခဲ့တယ္။ သူ႕ရည္ရြယ္ခ်က္က ဦးေႏွာက္ရဲ႕ အၾကားအာရုံဆုိင္ရာ အပုိင္းကုိ သုေတသနလုပ္ဖုိ႕။ ကၽြႏုိပ္တုိ႕ ဘယ္လုိၾကားပီး အဓိပၸါယ္ေဖာ္သလဲ။ အဲသည္အပိုင္းကို အဓိကထား သုေတသနလုပ္ဖုိ႕။

လစ္ တစ္ေယာက္ မစ္ဇူရီကေန ထြက္လာတယ္ဆုိတာ ေနရပ္လိပ္စာ တစ္ခုတည္း ေျပာင္းလုိက္တာမဟုတ္ပဲ သူ႕ဘ၀ပါေျပာင္းလဲလာတာလို႕ ဆုိပါတယ္။ ေရွ႕က နွစ္ ၂၀ သူ႕မိဘ၂ပါးရ႕ဲ ပုံစံခြက္ထဲမွာ ေနေနရာကေန ထြက္လာတာပါ။ တစ္ပတ္တခါ မိဘေတြနဲ႕ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္း္မွာ လုိက္ပါပီး ကူညီတက္ေရာက္ခဲ့ရတဲ့ ဘ၀ကေန ထြက္လာခဲ့တာပါ။ သူအိမ္ကထြက္လာျပီးေတာ့ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းဆီ ေျခဦးမလွည့္ေတာ့ပါဘူး။ သူ႕မိဘေတြကုိေတာ့ သူ႕ရဲ႕ယုံၾကည္မူေျပာင္းလဲသြားပီ ဆုိတာကုိ အသိမေပးခဲ့ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ဘ၀မွာ နာၾကင္မူေတြ၊ သူျပင္းျပင္းထန္ထန္ စိတ္ဆင္းရဲခဲ့ရတာေတြ ကုိ မိဘေတြကုိ ဘာမွမေျပာခဲ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ တင္းၾကပ္တဲ့ ေတာင္ပုိင္းသားေတြရဲ႕ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အထိန္းအကြပ္ေတြၾကားထဲ သူၾကီးျပင္းလာရတာကိုေတာ့ သူမေမ့ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ ဘုရားရွ္ိခုိးေက်ာင္းတုန္းက ဘုရားစာရြတ္ဖတ္ခဲ့ရတဲ့ ကာလေတြအေၾကာင္း သူ႕ကုိ ေမးရင္ သူက “ဒါေတြက ပီးသြားပါျပီ။“ လို႕ခပ္တုိတုိပဲ ျပန္ေျဖခဲ့ပါတယ္။
သူ႕ဘ၀မွာ ေျပာင္းလဲမူေတြ အမ်ားၾကီးၾကဳံခဲ့ရ ေျပာင္းလဲခဲ့ရေသာလည္း မေျပာင္းပဲရွိခဲ့တဲ့အရာ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ လစ္ က ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္က စိတ္ပညာဌာနွမွာ စတား ျဖစ္ေနဆဲပဲ။ ေရာ့ခ်က္စတာမွာလည္း စတားပဲ။ သူေလ့လာလုိက္စားခ့ဲတဲ့ အၾကားအာရုံဆုိင္ရာ တုန္႕ျပန္မူ ပုိင္း ဘာသာရပ္မွာ ေရးဆဲြခဲ့တဲ့ ေျမပုံကားခ်ပ္ဟာ သူ႕ရဲ႕ေဒါက္တာဘဲြ႕တက္လွမ္းဖုိ႕ လမ္းပြင့္ခဲ့ပါတယ္။

သူက ၁၉၄၂ခုႏွစ္ ေဒါက္တာဘဲြ႕ရခဲ့ပီးတဲ့ေနာက္ ဖီလန္ဒါဖီးယားျမို႕ျပင္က ဆြာ့မုိးလ္ ေကာလိပ္မွာ ပူပူေႏြးေႏြးေဒါက္တာေလးအျဖစ္ ယာယီအလုပ္၀င္ခဲ့ရတုန္းကလည္း သူကနံမယ္ၾကီးျဖစ္ေနတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္တုိတုိကေလးမွာ လူ႕ဦးေႏွာက္နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အေသးစိတ္ စနစ္ေတြကုိ သံမဏိၾကိဳးေခြေတြနဲ႕ သရုပ္ျပခဲ့ပါတယ္။

အားလုံးကုိ ျခဳံျပီးေျပာရရင္ေတာ့ ၁၉၄၂ခုနွစ္ဟာ လစ္ အတြက္ နွစ္ေကာင္းတစ္ခုေတာ့မဟုတ္ ခဲ့ပါဘူးေလ။ တျခားေသာ သုေတသနပညာရွင္ေတြလုိပဲ သူ႕ရဲ႕ အလုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာမွာ သိပ္ကို ၾကီးက်ယ္တဲ့ အခ်ဴိးအေကြ႕ ၾကီး တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရပါတယ္။

(ဒီေနရာမွာ အခန္းကို အဆုံးသတ္ထားပါတယ္။ ဒါကို အဓိပၸါယ္ေဖာ္ရရင္ေတာ့ ၾကီးမားတ့ဲအခ်ိူးအေကြ႕ ဆုိတာ ဒုတိယကမာၻစစ္ ကုိ ေျပာတာပါ။ သူဟာ စစ္အတြင္းမွာ သူ႕ရဲ႕အလုပ္ သူ႕ရဲ႕ သုေတသနလုပ္ငန္းေတြဟာ တျခားေသာ ပညာရွင္ၾကီးေတြ၊ ဥာဏ္ၾကီးရွင္ေတြလုိပဲ အဖ်က္အဆီး အေႏွာက္အယွက္ေတြ ၾကဳံၾကရတယ္။ ဒါကုိ ေနာက္အခန္းေတြမွာ ေရးသားထားပါလိမ့္မယ္။ အခုတင္ျပခဲ့တဲ့အခန္းက သူ႕ရဲ႕ မိသားစုအေရးနဲ႕ ပညာေရးပိုင္းလို႕ ဆုိရမွာေပါ့။ ဒါ့အျပင္သူ႕ဘ၀ အခ်ဴိးအေကြ႕ေတြပါလာတယ္။ သူ႕ရဲ႕ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာခံစားခ်က္ေတြ မွန္းဆလုိ႕ရတယ္ေပါ့။ ေနာက္ပို္ငး္ အခန္းေတြေတာ့ စိတ္၀င္စားရင္ ဆက္ျပန္ၾကည့္ပါဦးမယ္။)

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

Friday, November 2, 2018

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း

(အေတြးအျမင္ ႏုိ၀င္ဘာ ၂၀၁၈ ၊ အမွတ္ ၃၁၅)
(မိုးမခ) ႏို၀င္ဘာ ၂၊ ၂၀၁၈


(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine မွ နိဒါန္းကိုု ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။)

(Joseph Carl Robnett Licklider (March 11, 1915 – June 26, 1990)

ဂ်ဴးဆက္ ကားလ္ ေရာ့ဘ္နက္ လစ္ကလီဒါ ကုုိ သိၾကပါသလား။ သူ႕ကုုိ အတိုုေကာက္ J.C.R ဒါမွမဟုုတ္ ‘Lick’ လစ္ လိုု႕သိထားပါတယ္။ သူက အေမရိကန္လူမ်ဴိး စိတ္ပညာပညာရွင္၊ ကြန္ျပဴတာသိပၺံပညာရွင္ တစ္ဦးျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ျပဴတာ သိပၺံဘာသာရပ္နဲ႕ ကြန္ျပဴတာသမုုိင္းေၾကာင္းကိုု ေလ့လာ လုုိက္စားေနၾကသူေတြမ်ား စာဖတ္သူေတြထဲမွာ ပါလာရင္ သူ႕ကုုိ မသိမျဖစ္တဲ့ အေရးပါဆုုံးပုုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္ ဆုုိတာကုုိ ေျပာလုုိပါတယ္။ သူက ကြန္ျပဴတာ နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ အသုုံးခ်ပုုံစနစ္ နည္းပညာကုုိ ရုုပ္လုုံးၾကြလာေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ ေခတ္မွီစနစ္တစ္ခုုကိုု ၾကိဳတင္ လွမ္းေမ်ာ္ကာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးခဲ့သူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္တာနက္လမ္းကုုိ ခင္းေပးခဲ့သူလုုိ႕ ဆုုိရင္မမွားပါဘူး။ နက္ေ၀ါ့ေခတ္ဆုုိတာ ဘာမွန္းမသိခင္မွာ သူက ဒါကုုိ ပုုံစံခ် သုုေတသနေတြ လုုပ္ေပးခဲ့သူပါ။ သူ႕ကုုိ “ကြန္ျပဴတာ ဂၽြန္နီအက္ပဲလ္စိ“ လုုိ႕ခ်စ္စႏိုု္းေခၚပါတယ္။ သူက ကြန္ျပဴတာ အုုတ္ျမစ္ကုုိ ခ်ေပးခဲ့သူ ဆုုိပါေတာ့။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေခတ္ကိုု ဦးေဆာင္ခဲ့သူ။

ဇီရုုိ ပါခ္ကြန္ျပဴတာ စမ္းသပ္ခန္းနဲ႕ ဒစ္ဂ်စ္တယ္သုုေတသနစင္တာ ကုုိတည္ေထာင္ခဲ့သူ ေရာဘတ္ေတလာ က “ကၽြန္ေတာ္တိုု႕ ေလ့လာ လုုပ္ကုုိင္ေနၾကတဲ့ ဇီရုုိပါ့ခ္ ကြန္ျပဴတာနည္းပညာဟာ လစ္ ရဲ႕စိတ္ကူးအိပ္မက္ေတြ ၾကီးပါပဲဗ်ာ။ အသစ္ဖန္တီးမူေတြ မဟုုတ္ပါဘူး။ လစ္ သာလွ်င္ ကြန္ျပဴတာ အင္တာနက္ နက္ေ၀ါ့ ေတြရဲ႕ဖခင္ၾကီး ျဖစ္ပါတယ္။“လုုိ႕ ဆုုိခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာအုုပ္က သူ႕အေၾကာင္းကိုု အေျခခံထားတဲ့ စာအုုပ္ျဖစ္ပါတယ္။

စစခ်င္းေတာ့ လစ္ရဲ႕ သားျဖစ္သူရဲ႕ သူ႕ဖခင္အေပၚ အျမင္ပုုံစံမ်ဴိးနဲ႕ ထူးျခားတဲ့ မိတ္ဆက္ပုုံမ်ဴိးနဲ႕ ေရးသားထားပါတယ္။ ေနာက္က်ရင္ေတာ့ သည္စာအုုပ္ထဲက စိတ္၀င္စားစရာေလးေတြ ၾကဳံရင္ၾကဳံသလုုိ ဘာသာျပန္ေပးသြားပါ့မယ္။)

သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ …

ထေရစီက အဲသည္သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ေတြကုုိ ေကာင္းေကာင္းမွတ္မိေနတယ္။ ပင္တာဂြန္ က သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္။

အခ်ိန္က ၁၉၆၂ခုုနွစ္ အကုုန္ပုုိင္း သိုု႕မဟုုတ္ ၁၉၆၃ အေစာပုုိင္း စေနေန႕ ေန႕လည္ပုုိင္းေလာက္ ကေနဒီရုုံးတစ္ေနရာဆိုုပါေတာ့။ အဲသည္နဲ႕ သိပ္မေ၀းတဲ့ေနရာကုုိ ထေရစီတုုိ႕မိသားစုု ဘြန္စတြန္ကေန ေျပာင္းေရြ႕လာၾကတယ္။ သူ႕အေဖက ရုုံးခ်ဴပ္မွာ အလုုပ္လုုပ္ရမယ္။ အဲသည္အခ်ိန္တုုန္းက ၀ါရွင္တန္က အေျခအေနက လ်င္ျမန္သြက္လက္ လွဴပ္ရွား စြမ္းရည္အျပည့္နဲ႕ သစ္လြင္ေတာက္ပေနတဲ့ ကာလေပါ့။ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ လန္းလန္းဆန္းဆန္းနဲ႕ ဌာနခ်ဴပ္က ေတာ္ေတာ္ ေလးႏုုပ်ဴိေနတယ္။ ကူဘန္လက္နက္ ပစ္ခတ္မူ၊ ဘာလင္တံတုုိင္းကိစၥ၊ ျပည္တြင္းေရးလွဴပ္ရွားမူေတြနဲ႕ ၁၅ႏွစ္တာ ေလ်ာက္ခဲ့တဲ့ လမ္း။ သည္ေတာ့ အဲသည္တေန႕မွာ သူ႕အေဖက အိမ္ျပန္ျပီး က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့စာရြက္စာတမ္းေတြ ျပန္ယူရင္း သူ႕ကုုိ ရုုံးေခၚသြားတယ္။ ထေရစီတစ္ေယာက္ ခုုန္ေပါက္လုုိက္ပါသြားေလရဲ႕။ သူက ပင္တာဂြန္ကုုိ စိတ္ကူးထဲပဲ ျမင္ၾကည့္ဖူးတာကုုိး။

အုုိး… ပင္တာဂြန္ဆုုိတာ တကယ့္ကုုိ ထူးျခား အံ့ၾသဖြယ္ေကာင္းလွပါလား။ သင့္အေနနဲ႕ အနီးကပ္ျမင္လုုိက္ရရင္ ပိုုပီးသိလိမ့္မယ္။ ပင္တာဂြန္ဟာ တဖက္ကေန ေနာက္တဖက္ကိုု ေပတစ္ေထာင္ေလာက္နီးပါး က်ယ္၀န္းတယ္။ ေျပာရရင္ ေဘးပတ္ပတ္လည္က နံရံေတြေၾကာင့္ နံရံျမိဳ႕ၾကီးတစ္ျမိဳ႕ နဲ႕ေတာင္ တူေနပါတယ္။ ထေရစီတိုု႕သားအဖ သူတုုိ႕ရဲ႕ကားကိုု က်ယ္ေျပာလွတဲ့ ကားပါကင္ထဲ ထုုိးထားပီးတဲ့ေနာက္ ဂိတ္၀ကုုိ ထြက္လာၾကတယ္ေပါ့။ သူတုုိ႕ဟာ အလြန္႕အလြန္ စည္းကမ္းတင္းၾကပ္တဲ့ လုုပ္ငန္းစဥ္ေတြကုုိ ေက်ာ္လႊားျဖတ္သန္းလာခဲ့ ၾကတယ္။ ထေရစီဟာ လက္မွတ္ထုုိး၊ မွတ္တမ္းေရး၊ ျပီးေတာ့ ခ်ိတ္ဆဲြထားဖုုိ႕ ကဒ္ျပားရခဲ့တယ္။ သားအဖ၂ေယာက္ က်ယ္ျပန္႕တဲ့ အခန္းက်ယ္ၾကီးထဲကုုိ ျဖတ္သန္းလမ္းေလ်ာက္ခဲ့ၾကတယ္။ လြတ္လပ္တဲ့ ကမာၻၾကီးတစ္ခုုထဲ ေရာက္သြားသလုုိပါပဲ။ ပထမဦးဆုုးံထေရစီ ျမင္ေတြ႕ရတာက ခန္းမၾကီးထဲ အေပၚတက္ ေအာက္ဆင္းနဲ႕ စာပုုိ႕စာယူအလုုပ္ေတြ လုုပ္ေနၾကတဲ့ တက္ၾကြလန္းဆန္းေနတဲ့ တပ္သားငယ္ေလးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုုိ႕က သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ေတြကုုိ စီးျပီး သြားလာေနလုုိက္ ၾကတာ။

အဲဒါ ထူးဆန္းေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ေပၚက သူတုုိ႕ၾကည့္ရတာ သူတုုိိ႕အလုုပ္ကိုု သိပ္ျပီး တေလးတနက္ ထားေနပုုံရပါတယ္။ ေျပာရရင္ ထေရစီ့စိတ္ထဲ သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ေတြဟာ ရွည္လ်ားတဲ့ ခန္းမထဲ အခုုလုုိ သြားလာဖုုိ႕ တမင္လုုပ္ထားတယ္ လိုု႕ယူဆတယ္။ သူနဲ႕သူ႕အေဖအတြက္ေတာ့ မျပီးဆုုံးႏုုိင္မယ့္ လမ္းရွည္ၾကီးကိုု ေျခေထာက္နဲ႕ ေလ်ာက္လွမ္းေနၾကရတယ္။

အမွန္ေျပာရရင္ အေဖက သည္လိုု ပင္တာဂြန္လိုုေနရာမွာ အလုုပ္လုုပ္ေနတာ ထူးဆန္းေနတယ္။ စစ္တပ္အရာရွိ၊ စီးပြားေရးသမား၊ ဒါမွမဟုုတ္ ႏုုိင္ငံေရးသမား တုုိ႕ေလာက္ေတာ့ အနည္းဆုုံးရွိေနရမွာ။ ေျပာရေတာ့ အေဖကေလ… ကေလးၾကီးတစ္ေယာက္ လုုိပဲ။ သူ႕ပုုံစံက သာမန္ေလာက္သာ။ အရပ္ရွည္ရွည္၊ အားကစားအက်ီကိုု ခပ္ကပ္ကပ္၀တ္ဆင္ထားျပီး မ်က္မွန္အနက္တပ္ေလ့ရွိတယ္။ ေအးေအးေဆးေဆး ရွိတယ္ ဆိုုေသာလည္း သူ႕မ်က္နွာေပၚမွာ တစ္ခုုခုုကိုု လုုပ္လုုိက္ရမွ ဆုုိတဲ့ မ်က္နွာအသြင္အျပင္ ကေပၚေနတတ္တယ္။ ဥပမာ တစ္ခုုေျ႔ပာရရင္ – ညေနစာစားခ်ိန္ဆုုိပါေတာ့။ အဲသည္အခ်ိန္ကိုု သူ႕ကုုိ ရုုံးမွာ ရွာဖုုိ႕မၾကိဳးစားနဲ႕။ ညေနစာကိုု မိသားစုုနဲ႕အတူ အိမ္ျပန္စားတယ္။ ျပီးမွ ရုုံးကိုု ညအလုုပ္ဆင္းပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္ ပင္တာဂြန္က အျပင္ကိစၥခုုိင္းလုုိက္တဲ့ အခ်ိန္ကလဲြလိုု႕ ဆုုိပါေတာ့။

ျပီးေတာ့ အေဖက ပုုံျပင္ေတြေျပာျပတယ္၊ တခါတရံ ဘာေတြမွန္းမသိတာေတြ လည္းပါတယ္။ သူရယ္တဲ့အခါ လုုိက္ရယ္ရတာေပါ့။ သူအျမဲတမ္းလုုပ္ေနက်အရာကေတာ့ ထေရစီရဲ႕ ညီမ အသက္ ၁၃ႏွစ္ သမီးေလး လင္ဒီ့ကုုိ “ေျပာျပပါဦး ဒီေန႕ သမီးဘာေတြလုုပ္သလဲ ဘာေတြတီထြင္သလဲ ဘာစာေတြလုုပ္သလဲ“ လုုိ႕ေမးတာပါ။ သူဆုုိလုုိပုုံကေတာ့ သူ႕သားနဲ႕သမီးဟာ သူ႕အေဖေမးရင္ တစ္ခုုခုုေျပာဖုုိ႕ ျပင္ဆင္ထားဖုုိ႕၊ တေန႕လုုံး ဘာေတြလုုပ္သလဲ ဆိုုတာကုုိ ရွာေဖြထားဖုုိ႕ ၊ ဒါကုုိ ရည္ရြယ္ ထားတာလိုု႕ယူဆပါတယ္။

အျပင္ထြက္စားရတာလည္း ေပ်ာ္စရာပါ။ အေဖနဲ႕အေမက စားေသာက္ဆုုိင္ အသစ္ေတြရွာရတာ သေဘာက်ၾကတယ္။ သိုု႕ေသာ္ စားေသာက္စရာေတြ မွာထားျပီး မေရာက္ခင္မွာ ေစာင့္ရင္းနဲ႕ အေဖက လင္ဒီနဲ႕ ထေရစီ့ကုုိ ဥေနွာက္စားတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေမးတယ္။ “ရထားက အေနာက္ဖက္ကုုိ ၁နာရီကုုိ မုုိင္၄၀နဲ႕ ခုုတ္ေမာင္းေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေလယာဥ္ပ်ံတစ္စင္းက သူ႕အေပၚကေနပ်ံသန္းေန…….“ ထေရစီက သည္လုုိေမးခြန္းမ်ဴိးကုုိ လက္တန္းေျဖႏုုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၃ႏွစ္သမီး လင္ဒီခင္မ်ာ လုုိက္မမွီရွာပါဘူး။
သည္ေတာ့ အေဖက လင္ဒီ့ကုုိ ေမးတယ္ – “ကဲ.. လင္ဒီ။။ အကယ္၍ စက္ဘီးရဲ႕ ဘီးက ေျမျပင္တေလ်ာက္လည္ေနတယ္ ဆုုိပါေတာ့။ ဒါဆုုိရင္ အဲသည္ အလ်င္အတုုိင္း ဘီးရဲ႕စပုုတ္ေတြကေရာ လုုိက္လည္ေနမလား။“

“အုုိး… လုုိက္လည္ေနမယ္ ေဖေဖ။“

“မဟုုတ္ဖူး သမီးရဲ႕။ “ အေဖလုုပ္သူက ဘာျဖစ္လုုိ႕လဲ ဆိုုတာကုုိ ရွင္းျပပါတယ္။ ေအာက္ေျခက စပုုတ္ေတြဟာ ဒီအတုုိင္းပဲေနေနတယ္။ အေပၚက စပုုတ္ေတြက စက္ဘီးျမန္ရင္ျမန္သလိုု ၂ဆေျပးေနတဲ့အခါ သူတုုိ႕က သည္အတုုိင္းရွိေနတဲ့အေၾကာင္း ဖ်ာေပၚမွာ ေျမပုုံေလးဆဲြျပီး ရွင္းျပတာ လီယုုိနာဒုုိေတာင္ ဂုုဏ္ယူေလာက္ပါ၇ဲ႕။ (အဲသည္အခ်ိန္မွာ အေဖ့ပုုခုုံးထက္ အေပၚစီးကေန ၾကည့္ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္က ေဒၚလာ ၅၀ ခ်ေပးသြားတယ္။)

ေဟာ… ေျပာရင္းဆုုိရင္း ျပခန္းေတြဘက္ေရာက္လာပီ။ သည္ပိတ္ရက္မွာေတာ့ အေမက သူ႕အတြက္ အခ်ိန္ေတာင္မေပးႏုုိင္ရွာပါဘူး။ သည္ေတာ့ အေဖက ထေရစီနဲ႕ လင္ဒီ့ကုုိ ပန္းခ်ီကားေတြရွိရာကုုိ ေခၚသြားလုုိက္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေမာေတြဆီက (Washington DC က The Mall ဆိုတဲ့ ဥယ်ာဥ္သဖြယ္ ရင္ျပင္က်ယ္) အနီး အႏုုပညာဆုုိင္ရာ အမ်ဴိးသားျပတုုိက္ ေတြဘက္သြားတာပါပဲ။ အဲသည္မွာ အင္ပရွင္နစ္ ပန္းခ်ီကားေတြ အေဖ့အၾကိဳက္ေပါ့ေလ။ ေဂၚဂြင္၊ ပီကာဆုုိ၊ မုုိေနး၊ ေစးဇန္းတုုိ႕ ။ အေဖက အလင္းေရာင္ေတြပါတာကိုု သေဘာက်တယ္။ ေတာက္ပေနတဲ့ အေရာင္ေတြ က ပန္းခ်ီကားေတြကေန ထုုိးထြက္ေနသလုုိပဲ။ ဒါေပမယ့္ အေဖက အေရာင္ေတြ ဘယ္လုုိေနရာခ်သလဲ ဆုုိတဲ့ လူေတြစဥ္းစားတဲ့ နည္းပညာမ်ဴိးကုုိပဲ ေလ့လာတတ္ပါတယ္။ (သူက ဟားဗက္နဲ႕ အန္အုုိင္တီကေန စိတ္ပညာဆရာ ျဖစ္ခဲ့ေသးတာကိုုး) အေဖကေျပာတယ္ မ်က္စိတစ္ဖက္ကုုိ လက္တစ္ဖက္နဲ႕ပိတ္ထားျပီး ပန္းခ်ီကားကေန ေနာက္ဖက္ကုုိ ေျခလွမ္း၅လွမ္းေလာက္ ဆုုတ္ပီးတာ့ မ်က္စိ၂ဖက္စလုုံးနဲ႕ ၾကည့္ပါတဲ့။ အဲသည္အခါ ျပားေနတဲ့ ပန္းခ်ီကားမ်က္နွာျပင္ဟာ သုုံးဖက္ျမင္ျဖစ္သြားလိမ့္မယ္တဲ့။ ဟာ… တကယ္ပဲဗ်ာ။ အေဖ၊ ထေရစီနဲ႕ လင္ဒီတုုိ႕က အမ်ဴိးသားျပတုုိက္မွာနာရီေပါင္းမ်ားစြာ ေလ်ာက္ၾကည့္ၾကပါတယ္။ သူတုုိ႕အားလုုံး မ်က္စိတစ္ဖက္ေပၚလက္အုုပ္ပီးေတာ့ ပန္းခ်ီကားေတြကုုိ ၾကည့္ၾကတယ္။

သူတုုိ႕က ထူးဆန္းတဲ့သူေတြလုုိ ၾကည့္ၾကတယ္။ ေတာ္ေတာ္ ထူးဆန္းတဲ့မိသားစုုေပါ့ သူတုုိ႕နည္းသူတုုိ႕ဟန္နဲ႕ လုုိ႕ျမင္ရမွာပါပဲ။ ထေရစီနဲ႕ လင္ဒီတုုိ႕ရဲ႕ သူငယ္ေတြၾကားထဲမွာလည္း သူတုုိ႕က မတူျခားနားေနျပန္တယ္။ တကယ့္ကုုိ ကမာၻအနွ႔ံစူးစမ္းေနလုုိက္ၾကတာေပါ့။ ဥပမာ တစ္ခုုေျပာရရင္ သူတုုိ႕အေဖက ခရီးသြားရတာ သေဘာက်တယ္။ ဒီေတာ့ ထေရစီနဲ႕ လင္ဒီတုုိ႕ရဲ႕စိတ္ထဲမွာလည္း ဥေရာပနဲ႕ ကယ္လီဖုုိးနီးယားတခြင္ အပတ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ လေပါငး္မ်ားစြာ လည္ပတ္ေနရတာကိုု သမရုုိးက်ခရီးသြားေနရသလိုု သေဘာထားၾကတယ္။ သူတိုု႕မိဘေတြက အိမ္အသုုံးအေဆာင္ ပရိေဘာဂေတြထက္ ခရီးေတြထြက္ျပီး ပိုုက္ဆံပုုိအသုုံးျပဳၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း မက္စက္ခ်ဴးဆက္က သူတုုိ႕ရဲ႕ဗစ္တုုိးရီးယမ္းအိမ္အုုိေလးဟာ ပုုိျပီး အိုုေဟာင္းႏြမ္းနယ္သြားရတယ္။ အေဖနဲ႕အေမက သူတုုိ႕အိမ္ေလးကုုိ ရုုပ္ရွင္သရုုပ္ေဆာင္ေတြ၊ ဒါရုုိက္တာေတြ၊ စာေရးဆရာေတြ၊ ပန္းခ်ီဆရာေတြ၊ အစရွိသျဖင့္ ရွိရွိသမ ွ်ေသာ ပုုဂၢိဳလ္ထူးေတြကုုိ လာေရာက္ခုုိနားဖုုိ႕ ေပးထားပါတယ္။ အေမက အေဖ့ရဲ႕၃ထပ္က ရုုံးခန္းကုုိ သူတုုိ႕ကုုိ လႊတ္လိုုက္ပါတယ္။ အဲသည္အခန္းမွာအေဖ့ရဲ႕ စာရြက္ပုုံၾကီးက ေျမမဆုုံးမုုးိမဆုုံးပါ။ အေဖက ဘယ္ေတာ့မွ မရွင္းဘူး။ တခါတေလ သူ႕စားပဲြေပၚမွာ သူ႕အၾကိဳက္ အုုိင္စ္ ဆုုိတဲ့ သၾကားလုုံး ေတြေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ သင္လည္း စားခ်င္စိတ္ျဖစ္လာႏုုိ္င္ပါတယ္။

သည္ေတာ့ေလ ေျပာရရင္ အေဖ့ပုုံစံနဲ႕ အေဖလုုပ္ေနတဲ့ ပင္တာဂြန္နဲ႕က ဆက္စပ္လုုိ႕မရဘူး လိုု႕ဆုုိခ်င္တာပါ။ အခုု အေဖက ထေရစီနဲ႕ အဲသည္ ခန္းမထဲမွာ အတူလမ္းေလ်ာက္ေနတယ္ေပါ့။

သူတုုိ႕ အေဖ့ရုုံးခန္းကုုိ ေရာက္သြားျပီ ဆုုိၾကပါစုုိ႕။ ထေရစီ့စိတ္ထဲေတာ့ ေဘာလုုံးကြင္း အၾကီးၾကီးကုုိ ျဖတ္ပီး ေရာက္သြားတယ္လိုု႕ ခံစားေနရပါတယ္။ တကယ္ပဲ သြားရမယ့္ေနရာ ေရာက္ေတာ့ သူျမင္လုုိက္ရတာက… အင္း… စိတ္မ်ားေတာင္ ပ်က္မိပါရဲ႕။ တံခါးေပါက္ေတြတန္းစီးျပီး ေတြ႕ေနရတဲ့ လမ္းေၾကာင္းက တံခါးတစ္ေပါက္ပဲ ဆုုိၾကပါစိုု႕။ အတြင္းကလည္း စစ္စိ္မ္းေရာင္မဲြေျခာက္ေျခာက္ ေဆးသုုပ္ထားတဲ့ ပ်င္းေျခာက္ေျခာက္ အခန္းေသးေသးေလး။ စားပဲြတစ္လုုံး၊ ခုုန္တစ္စုုံ၊ ဖုုိင္ေတြစီရီထားတဲ့ စင္ေတြရယ္ ဒါပဲ။ ျပဴတင္းေပါက္တစ္ေပါက္၊ က်န္တာ နံရံ။ သည္ေတာ့ ထေရစီက ဘာေတြမ်ားေတြ႕ရမယ္လုုိ႕ ေမ်ာ္လင့္ထားတာတုုန္း လိုု႕ဆုုိေတာ့လည္း သူလည္းသိပ္ေတာ့ မသိပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုုိမ်ဴိးေတာ့ မဟုုတ္ဘူးေလ။

ထေရစီက သူ႕အေဖသည္လုုိ အခန္းေလးထဲ တေနကုုန္အလုုပ္လုုပ္ေနတာလား ဆုုိတာ မေသခ်ာပါဘူး။ ဒါလ်ဴိ႕၀ွက္စရာမွ မလုုိတာ။ ဒါေပမယ့္ သည္ရုုံးက ကာကြယ္ေရးႏွင့္ဆုုိင္ေသာ ဌာနခ်ဴပ္ဆုုိေတာ့ အေဖက သိပ္ကိုု အေလးအနက္ထားတယ္ အိမ္မွာ သူ႕ရုုံးကိစၥ ဘာမွ သိပ္မေျပာဘူး။ ေျပာရရင္ေတာ့ ထေရစီ အသက္၁၅ႏွစ္ ထေရစီက အေဖဘာလုုပ္ေနတယ္ ဆုုိတာ သိပ္ပီး ဂရုုမစုုိက္လွပါဘူး။ ေသခ်ာတာတစ္ခုုကေတာ့ ေဖေဖက သိပ္ကုုိ အလုုပ္ၾကီး အကုုိင္ၾကီးလုုပ္ေနတယ္ဗ်ာ။ လူေတြ သူတုုိ႕အလုုပ္ေတြ လုုပ္ေနၾကတာကုုိ အေဖက အခ်ိန္ေတြေပးပီး လုုပ္ေပးေနတယ္။ ကြန္ျပဴတာေတြ အမ်ားၾကီးနဲ႕ အလုုပ္ေတြ လုုပ္ေနတယ္။

အံ့ၾသစရာေတာ့ သိပ္မရွိပါဘူး။ သူ႕အေဖက ကြန္ျပဴတာကုုိ ခေရဇီးျဖစ္တယ္။ ကန္းဘရစ္က အိမ္မွာတုုန္းက ေဘာ့လ္ဘရန္နက္ အင္ နယူးမင္း ဆုုိတဲ့ကုုမဏီမွာ လုုပ္တုုန္းကဆုုိ ေရခဲေသတၱာေလာက္ၾကီးတဲ့ ကြန္ျပဴတာေတြနဲ႕ အေဖတုုိ႕ အုုပ္စုုေတြ ကိုုယ့္ဘာသာ ကိုုယ္အလုုပ္လုုပ္ေနၾကတာကိုုး။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္မွီပါတယ္၊ ကီးဘုုတ္ပါတယ္၊ မ်က္နွာျပင္က သူတိုု႕ရုုိက္သမ ွ် ေပၚေနတယ္၊ ေပါ့ပါးတဲ့ ေဘာပင္ေလးကလည္း သင္ဘာေရးေရး မ်က္နွာျပင္မွာျပေနတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ ေဆာ့၀ဲလ္က အထူးစပယ္ရွယ္ေပါ့။ အေ၀းကေန ထိန္းခ်ဴပ္တဲ့ စနစ္လည္း ပါပါတယ္။ အေဖက အဲဒါနဲ႕ ေနေနလုုိက္တာ ေန႕ေန႕ညည၊ ပရုုိဂရမ္ေတြလည္း ဆဲြရပါတယ္။ ပိတ္ရက္တစ္ေန႕ေတာ့ သူက ထေရစီ့နဲ႕ လင္ဒီ့ကုုိ အဲဒါနဲ႕ ကစားလုုိ႕ရေအာင္ ၀င္ပါခုုိင္းပါတယ္။ အေဖကသူတုုိ႕ကုုိ ကြန္ျပဴတာ ဘာသာစကားဆုုိင္ရာ စာလုုံးေတြ ေရးျပခုုိင္းပါတယ္။ အကယ္၍ သူေရးတာ မွန္ရင္ ကြန္ျပဴတာက “ကြန္မန္းေဒးဘဲလ္“ လုုိ႕တုုန္႕ျပန္ပါတယ္။ အကယ္၍မွားရင္ေတာ့ “ဒန္႕လ္ေခါ့ဖ္“ လိုု႕တုုန႕္ျပန္တယ္။ (သူ႕အသံထြက္မွာ ဘီ သံမပါရပါဘူး ဂ်ာမန္စကားလုုံးေပါ့။)

ထေရစီက ဒီလုုိဟာေတြ သေဘာက်တယ္ဆုုိတာ သဘာ၀က်ပါတယ္။ ဒါမ်ဴိး သူကိုုုုယ္တုုိင္ ပရုုိဂရမ္ဆဲြနည္း ေလ့လာႏုုိင္ရဲ႕သားနဲ႕ေပါ့ေလ။ ဒါေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၄၀ ကိုုျပန္သြားၾကည့္လုုိက္ေတာ့ သူ႕အေဖပင္တာဂြန္မွာ ဘာေတြလုုပ္ေနလဲ ဆုုိတာကုုိ အာရုုံမစုုိက္မိပဲ ေနေနခဲ့တာေတြေၾကာင့္လုုိ႕ ထင္ပါတယ္။ သူက အလုုိလုုိက္ခံရလုုိ႕ ပ်က္စီးသြားတာမ်ဴိးလား။ သူက အခုုေခတ္ကေလးေတြ သရီးဒီကြန္ျပဴတာဂရပ္ဖစ္ေတြ ၾကားထဲ နစ္မြနး္ေနသလုုိ၊ ဒီဗီဒီေတြနဲ႕ ဂိန္းေတြထဲ နစ္ျမဳပ္ေနမိသလုုိ၊ အင္တာနက္နယ္ပယ္ထဲ ကမ္းေျခမဲ့ ကူးခပ္ေနမိသလုုိ ပဲ ဆုုိပါေတာ့။ သူ႕ဘ၀မွာ သူ႕အေဖကိုုင္တဲ့ ကြန္ျပဴတာကုုိပဲ ျမင္ေတြ႕ဖူးခဲ့တာပါပဲ။ ထေရစီ့စိတ္ထဲ အဲသည္တုုနး္ကေတာ့ တြက္ခ်က္ျခင္းအလုုပ္ကုုိ ဘယ္သူမဆုုိ လုုပ္နုုိင္ရမယ္ လုုိ႕ထင္ခဲ့တယ္။ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ စိတ္ကူးထဲမွာေတာ့ ကြန္ျပဴတာဆုုိတဲ့ စကားလုုံးဟာျဖင့္ ၾကီးမား က်ယ္ျပန္႕ လ်ဴိ႕၀ွက္ ဆန္းက်ယ္ ညွဳ႕ိယူ ဖမ္းစား ေနတယ္။ ပန္႕ခ်္ ကဒ္ကေလးေတြက နံပါတ္ေတြဟာ ပ်ံ၀ဲလြင့္ျပန္႕ ေနတယ္။ ထေရစီ့စိတ္ထဲမွာလိုု လူတုုိင္းအေနနဲ႕လည္း သူ႕အေဖဟာ ကြန္ျပဴတာ ကိုုင္တဲ့ လူနည္းစုုထဲမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနပီး လူေတြမသိေသးတဲ့ နည္းပညာထဲ ၀င္ေရာက္လုုိက္ပါေနတယ္လိုု႕ ျမင္ၾကမွာပါ။

ထေရစီ့အေဖကေတာ့ တစ္ေန႕က်ရင္ ရွိသမွ် ကြန္ျပဴတာေတြဟာ အခုုစက္ၾကီးမ်ဴိးေတြလိုု ကန္းဘရစ္တစ္ခုုလုုံး အသုုံးျပဳလာၾကမယ္လုုိ႕ ယုုံၾကည္ေနပါတယ္။ ဒီစက္ၾကီးေတြက လူနဲ႕လည္း ပုုိတူတယ္၊ ရင္းရင္းႏွီးနွီးလည္း ရွိတယ္ေလ။ သူတုုိ႕က လူေတြရဲ႕အလုုပ္ေတြကုုိ ကူညီေပးမယ္၊ ပုုံစံသစ္နဲ႕ လူေတြကိုု ဆက္ဆံမယ္၊ အခ်က္အလက္ေတြကုုိလည္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ေဖာ္ေဆာင္ ေပးဦးမယ္၊ တကမာၻလုုံးဆုုိင္ရာ ဆက္သြယ္မူေတြကုုိ ေတြ႕ျမင္ရမယ္၊ စီးပြားေရး လူမူေရးစသျဖင့္ေပါ့။ အဆုုံးစြန္ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတြ မစဥ္းစားမိတာေတြကုုိ နီးနီးကပ္ကပ္ အဆုုိေတြတင္သြင္း၊ ပိုု႕ေဆာင္ေပးမယ့္ တကယ့္ကိုု ခြန္အားအျပည့္နဲ႕ ေရာက္လာမယ့္ ဘယ္စက္ပစၥည္းေတြမွ လုုိက္မမီွေအာင္ အက်ဴိးျပဳသြားဦးမွာပါတဲ့။

ကဲ အခုု သူက ပင္တာဂြန္မွာ အလုုပ္လုုပ္ေနပါတယ္။ ထေရစီ့အေဖက စိတ္ကူူးေတြကုုိ တကယ္ျဖစ္လာေအာင္ အရာရာကိုု ေျပာင္းလဲေပးေနတယ္ေပါ့။ ဥပမာ အန္အုုိင္တီ (MIT)  ကိုုၾကည့္ၾကရေအာင္။ အမ္ေအစီဆုုိတဲ့ ပေရာဂ်က္ကုုိ တည္ေထာင္တဲ့ထဲပါခဲ့တယ္။ အမ္ေအစီ ဆုုိတာ ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕ေသာ ပါစင္နယ္ ကြန္ျပဴတာစနစ္ေပါ့။ ပေရာဂ်က္မန္ေနဂ်ာကေတာ့ ေဒၚလာ ရာခ်ီေထာင္ခ်ီတဲ့ စက္ၾကီးကုုိ လူတုုိင္းသုုံးႏုုိ္င္ဖုုိ႕ေတာ့ သိပ္မေမ်ာ္လင့္ထားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သည္စက္ၾကီး တစ္ဒါဇင္ေလာက္ေတာ့ တခ်ဴိ႕ေသာ ေနရာေတြနဲ႕ လူေနအိ္မ္ေတြမွာ အေ၀းထိန္းစနစ္မ်ားနဲ႕ သုုံးၾကပါတယ္။ သုုးံတဲ့သူစိတ္ထဲ သည္စက္ၾကီးက ကုုိယ္နဲ႕ထိေတြ႕မူမွာ လ်င္ျမန္တယ္၊ ကိုုယ့္ကိုု တုုန္႕ျပန္အားေကာင္းတယ္လိုု႕ ယူဆၾကပါတယ္။ တကယ္လည္း အံ့ၾသဖြယ္အလုုပ္လုုပ္ပါတယ္။ အမ္ေအစီပေရာဂ်က္ဟာ လူ ရာ နည္းစုုသာမကပဲနဲ႕တဲ့၊ တကမာၻစာကုုိ အြန္လုုိင္းဆက္သြယ္မူေတြ ေပးလာပါတယ္တဲ့။ ပထမဦးဆုုံး ဆက္သြယ္ေရးစနစ္။ အီးေမး အြန္လုုိင္း ဟက္ကာ။ ဒါဟာ အင္တာနက္ေခတ္ထဲကိုု ၀င္လာတဲ့သေဘာ။ ဒီလမ္းတေလ်ာက္မွာ ၁၉၇၀ တုုိင္ေအာင္ ဆက္သြယ္မူနည္းပညာတရပ္ကိုု ေဖာ္ေဆာင္ေပးမယ့္ “အိမ္တြင္း အခ်က္အလက္မ်ား စနစ္” တစ္ခုု ျဖစ္လာပါသတဲ့။ မိုုက္ကရုုိကြန္ျပဴတာ စနစ္လုုိ႕ ေခၚေ၀ၚလုုိက္ေသာ ေစ်းကြက္တစ္ခုုကိုု ဆဲြယူပိုု႕ေဆာင္ေပးလုုိက္ပါတယ္။

ထေရစီအေဖက လူသားဆန္ေသာ ကြန္ျပဴတာ စနစ္လုုိ႕ေျပာမလား၊ အသိညဏ္ရွိေသာ ကြန္ျပဴတာလူသား လုုိ႕ဆုုိမလား အဲသည္နည္းပညာတစ္ခုုကိုု ပန္တာဂြန္မွာ အလုုပ္စဆင္းတဲ့ ပထမဦးဆုုံးေန႕မွာ တကယ္လက္ေတြ႕ကြင္းဆင္းခဲ့တယ္လုုိ႕ ဆုုိရမွာပါ။ ေဒါက္ကလက္စ္ အန္ဂ်ယ္ဘာ့တ္ က အဲသည္အခ်ိန္ကတည္းက ၾသဇာသက္ေရာက္တဲ့ ပုုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ဆုုိပါေတာ့။ သူ႕ရဲ႕ဆရာသမားေတြရွိတဲ့ အက္စ္အာရ္အုုိင္ က ေနာက္ေတာ့ စီလီကြန္ဗယ္လီျဖစ္လာတယ္။ (ဒီေနရာမွာ ရွင္းျပရရင္ စီလီကြန္ဗယ္လီ ဆိုုတာက Silicon Valley (အတုုိေကာက္ SV) ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္ဖရန္စစ္စကုုိ ေဘးဧရိယာ ကယ္လီဖုုိးနီးယား ေျမာက္ဖက္ပုုိင္းက ဆန္တာကလာရာ ဗယ္လီ ကုုိေခၚတာပါ။ အဲသည္ေနရာဟာ အဆင့္ျမင့္နည္းပညာ၊ နက္ေ၀ါ့ဆုုိင္ရာ၊ ဆုုိရွယ္မီဒီယာ အစရွိသျဖင့္တုုိ႕ရဲ႕အခ်က္အခ်ာ ေဒသတစ္ခုု ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္ဟိုေဇး (San Jose) က အဲသည္ေဒသရဲ႕တတိယအၾကီးဆုုံး ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ျဖစ္ကာ ကာလီဖုုိးနီးယား၇ဲ႕တတိယေျမာက္အၾကီးဆုုံး၊ အေမရိကရဲ႕၁၀ခုုေျမာက္ အၾကီးဆုုံး ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။)

သူက လူတုုိင္းနဲ႕မတူ သမရုုိးက်မဟုုတ္တဲ့သူ လူထူးလူဆန္း ဂ်ီးမ်ားတဲ့သူ။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကုုိ ထေရစီ့အေဖက အၾကံဥာဏ္ေတြ၊ အလုုပ္ေတြ ခ်ျပလုုိက္ေတာ့ အင္မတန္ ဂ်ီးဂၽြတ္နဲ႕သူက သူနဲ႕ အဖဲြ႕အုုပ္စုုျဖစ္သြားတယ္။ ေမာက္စ္ တီထြင္တယ္၊ မ်က္နွာျပင္၀င္းဒုုိးေပၚလာတယ္၊ ဟုုိက္ပါတက္စ္တိုု႕၊ (hyper text, word-processing) ေ၀ါ့ဒ္ပေရာဆက္ဆင္းတုုိ႕ တျခားေသာ အထူးအဆန္းေတြ တစ္ခုုပီးတစ္ခုု ေပၚလာတယ္။ ဆန္ဖရန္စစ္စကုုိမွာ က်င္းပတဲ့ ကြန္ျပဴတာဆုုိင္ရာ အလုုပ္ရုုံေဆြးေႏြးပဲြမွာ အန္ဂ်ယ္ဘာ့တ္ရဲ႕၁၉၆၈ခုုနွစ္ ေဟာေျပာတင္ျပမူလုုပ္ေတာ့ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာရဲ႕ အာရုုံေတြကုုိ တခါတည္း ဆဲြယူလုုိက္နုုိင္ခဲ့တယ္။ ကြန္ျပဴတာသမုုိင္းမွာ အခ်ဴိးအေကြ႕တစ္ခုုုုကုုိ တသက္လုုံးအမွတ္ရေစေအာင္ ျဖစ္လာရတယ္။ ကြန္ျပဴတာဆုုိတာ ဘာမွန္းမသိတဲ့သူေတြအတြက္ သမုုိင္းစာမ်က္နွာတစ္ခုုကိုု ဖြင့္လွစ္ေပးလုုိက္နုုိင္တယ္ေပါ့။

ထေရစီ့အေဖက ပင္တာဂြန္မွာပဲ သူ႕ရဲ႕ အေမြကိုုဆက္ခံမယ့္ ပညာတတ္ေတြ ေမြးဖြားလာဖုုိ႕ သင္တန္းေတြပုုိ႕ခ်ေပးခဲ့တယ္။ သိပ္မၾကာပါဘူး ပါလုုိအာလ္တုုိ (Pal alto) သုုေတသနဌာန ဆုုိတဲ့ အတုုိေကာက္ ပီေအအာရ္စီ မွာ အရည္အခ်င္းရွိသူေတြ စုုေ၀းလာၾကတယ္။ ဒါဟာ ေနာက္အႏွစ္ ၃၀ မွာ အသုုံးျပဳလာေတာ့မယ့္ အသိပညာေတြ စတင္ ပ်ဴိးေစ့ခ်ၾကတဲ့သေဘာ။ ကိုုယ္ပုုိ္င္ကြန္ျပဴတာေတြ အျဖစ္ လူသိမ်ား လူၾကားထဲကုုိ ေမာက္စ္ရယ္ မ်က္နွာျပင္ရယ္နဲ႕ ၀င္ေရာက္လာေတာ့မယ့္ သေဘာ။ ၀င္းဒုုိးမွာ ဂရပ္ဖစ္ေတြ အသုုံးျပဳလာဖုုိ႕၊ အိုုက္ကြန္ေတြ၊ မီးႏဴးေတြ၊ စကရုုိးဘားေတြ အစရွိေသာ အရာေတြ ေပၚလာေတာ့မယ့္ အေျခအေနတစ္ခုု။ ေလဆာပရင့္တာကေန စာရြက္ေတြ ထုုတ္ေပးဖုုိ႕ ျဖစ္လာေတာ့မယ္။ အီသာနက္ (Ethernet)  ေခၚတဲ့ ေဒသဆုုိင္ရာ နက္ေ၀ါ့ဧရိယာကေန အားလုုံးကုုိ ဆက္သြယ္ခ်ိ္တ္ဆက္ေပးဖုုိ႕ ေျခလွမ္းေတြ။

ေနာက္ဆုုံးေတာ့ နက္ေ၀ါ့ေတြ ေပၚလာပီ ဆုုိပါေတာ့။

အခုုေတာ့ သူက ပင္တာဂြန္မွာ အလုုပ္လုုပ္ေနတယ္။ ထေရစီအေဖက ေလယာဥ္ပ်ံေတြဆီမွာပဲ အခ်ိန္ေတြ ကုုန္လြန္ေနတယ္လုုိ႕ ေျပာရမွာပါ။ ဆက္တုုိက္ဆုုိသလုုိပဲ သူက လူသားဆန္တဲ့ ကြန္ျပဴတာေတြနဲ႕ပတ္သက္လုုိ႕ သုုေတသနလုုပ္တဲ့ အုုပ္စုုေတြနဲ႕ အလုုပ္လုုပ္ေနပါတယ္။ သူ႕ရည္ရြယ္ခ်က္က ကမာၻတခြင့္ ျပန္႕ႏွ႕ံသြားေစဖုုိ႕ပါ။ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္ေတြ ဖြင့္လွစ္ႏုုိင္ဖိုု႕ ၾကိဳးပမ္းလုုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ သူ၀ါရွင္တန္ကေန ထြက္ခြာလာကတည္းက ရွိခဲ့တဲ့ သူ႕ရဲ႕အိပ္မက္ေတြ တကယ္ျဖစ္လာဖုုိ႕ပါ။ ၁၉၆၃ခုုနွစ္ ဧျပီလ ၂၅ ရက္ေန႕မွာ ခ်ျပခဲ့တဲ့သူ႕ရဲ႕ နက္ေ၀ါ့ကြန္ျပဴတာ ကိုုအေျခခံလုုိက္တဲ့ စာေစာင္ကေန အဖဲြ႕ေတြ ဖဲြ႕လာႏိုု္င္ခဲ့တယ္။ တကုုိယ္ေတာ္ကြန္ျပဴတာေတြကေန (stand alone computer) ျဖန္႔က်က္ရွယ္တဲ့ စနစ္ဆုုိပါေတာ့။ တကယ္လည္းဟုုတ္ပါတယ္။ နက္ေ၀ါ့နည္းပညာက အခုုလက္ရွိမွာကုုိ အဓိကက်တဲ့ စနစ္တစ္ခုုလုုိ လည္ပတ္လာေနခဲ့တာ ေနာင္မွာလည္း ဆက္လက္ သြားေနဦးမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ အေဖ့စိတ္ထဲမွာက သည့္ထက္ ေရွ႕ေရာက္ေနတယ္။ အာကာသေတြၾကားက လြတ္ေနတဲ့ ေနရာေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ နက္ေ၀ါ့ေတြအေၾကာင္းကိုု မၾကာခင္မွာ ေျပာမယ္။ နက္ေ၀ါ့ဆုုိတာကလည္း လူုတုုိင္းလက္လွမ္းမွီတဲ့ ဖြင့္ထားတဲ့ စေပ့တစ္ခုုကိုုး။ အစုုိးရေတြ၊ အဖဲြ႕အစည္းေတြ၊ အလုုပ္အကုုိင္ေတြ၊ တကိုုယ္ေတာ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကြန္ယက္ေတြကုုိ ခ်ိတ္ဆက္ေပးေနတယ္။ ေဟာ… အခုုဆုုိ အီး-ဘဏ္၊ အီး-စီးပြားေရး၊ အီး-စာၾကည့္တုုိက္။ ရွိရွိသမွ် စဥ္းစားမိသမွ် ေရွ႕မွာ အီး သာတပ္လုုိက္။ သည္လုုိ ျဖန္႕က်က္လာနိုုင္ဖိုု႕ သူကေတြးေခၚစဥ္းစားခဲ့တာပါ။ ယေန႕ေခတ္မွာေတာ့ အင္တာနက္ ဆုုိတဲ့စကားလုုံးေပါ့ေလ။

(ဒီလုုိနည္းပညာကုုိ ၁၉၆၀ ေနာက္ပိုု္ငး္ေလာက္က အေဖဟာ သူ႕စိတ္ကူးေတြနဲ႕ သေႏၶတည္ခဲ့ျပီး ၁၉၇၀ ေလာက္မွာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖိုု႕ အဲသည္ကတည္းက ၾကိဳးစားလာၾကတယ္ ဆုုိတာေလး စာဖတ္သူေတြ စိတ္ထဲ နည္းနည္းေလာက္ ၀င္သြားရင္ ေတာ္ပါပီ။ ) (အဲသည္ကြင္းစကြင္းပိတ္ထဲက စာပုုိဒ္ကေတာ့ ဘာသာျပန္သူအေနနဲ႕ ကိုုယ္နားလည္သလိုု ျပန္ေပးထားတာပါ။ သူေရးထားတာေတြက နည္းနည္းရူပ္ေထြးေနလိုု႕ သည္လုုိသေဘာေပါက္သလုုိ ေရးေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။)

အတုုိခ်ဴပ္ ဆုုိရေသာ္ ထေရစီ့အေဖသည္ ယေန႕ေခတ္ ေခတ္မွီလ်က္ရွိေသာ ကြန္ျပဴတာစနစ္၊ အခ်ိန္နဲ႕အမ ွ် ရွယ္ေပးႏုုိင္ေသာ စနစ္၊ ပါစင္နယ္ ကြန္ျပဴတာစနစ္၊ ေမာက္စ္၊ ဂရပ္ဖစ္ဆုုိင္ရာ အင္တာေဖ့စ္၊ ဇီရြန္ပီေအအာရ္စီ ဖန္တီးမူနယ္ပယ္၊ အင္တာနက္ စသည္ျဖင့္ ရွိရွိသမ ွ်ေသာ အရာေတြကုုိ ရုုပ္လုုံးေပၚလာေအာင္ အားနဲ႕အင္နဲ႕ ေပးဆပ္ခဲ့ပါသည္ ေပါ့ဗ်ာ။ ဟုုတ္ပါတယ္ ၁၉၆၂ခုုႏွစ္ သူ႕စိတ္ကူးေတြ ဟာ စိတ္ကူးထဲမွာတင္ မေနေတာ့ဘူး ဆုုိပါေတာ့။ သူ႕အတြက္ေတာ့ အဆုုံးမရွိေသာ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မူေတြရခဲ့တယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္လည္း သူဟာ သူ႕မိသားစုုကုုိ သူတုုိ႕ခ်စ္ေသာ ေနရပ္ကေန အျမစ္ကေန ဆဲြထုုတ္ခဲ့ကာ ၀ါရွင္တန္ကုုိ အလုုပ္အရ၊ ေျပာရရင္ သူမုုန္းတီးေသာ ျဗဴရုုိကရပ္ပုုံစံခြက္ထဲကုုိ အလုုပ္လုုပ္ဖုုိ႕ ေရာက္လာခဲ့ရတယ္ေပါ့ေလ။ ခက္တာက သူက သူ႕အိပ္မက္ေတြကုုိ ယုုံၾကည္တာကိုုး။

ဘာျဖစ္လုုိ႕လဲဆိုု သူက သူ႕အိပ္မက္ေတြ တကယ္ျဖစ္လာမွာကုုိ ျမင္ခ်င္တဲ့စိတ္က ၾကီးစုုိးေနတာကိုုး။

ဘာျဖစ္လုုိ႕လဲဆုုိ ေဟာဒီ ပင္တာဂြန္ – သိပ္နားလည္းခ်င္စရာမေကာင္းတဲ့ သိပ္ကိုု ျမင့္မားလြန္းလုုိ႕ လက္လွမ္းမမွီႏုုိ္င္တဲ့ ေနရာတစ္ခုု – သည္မွာကိုုကပဲ သူ႕အိပ္မက္ေတြကုုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးႏုုိ္င္တဲ့ ေငြေရးေၾကးေရးအရ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုုိ္င္မွာကုုိး။

ထေရစီ့အေဖက သူ႕ရဲ႕စာရြက္စာတမ္းေတြအကုုန္လုုံးကုုိ အတူတကြ စုုစည္းျပီးတဲ့သကာလ သြားဖုုိ႕အဆင္သင့္ျဖစ္ပီ။ သူ႕လက္တေပြ႕မွာ အစိမ္းေရာင္ပလတ္စတစ္အထုုတ္အပိုု္းေတြ ကိုု ကုုိင္ေဆာင္လုုိ႕။ အဲဒါ ျဗဴရုုိကရက္ေတြ ေပ်ာ္ရႊင္တဲ့ပုုံစံတဲ့လား။ တစ္ေန႕တာ အလုုပ္ျပီးလိုု႕ အလုုပ္ကေန ျပန္မယ့္အခ်ိန္တုုိင္း သင့္ဖုုိင္ေတြအားလုုံးကုုိ ေလဘယ္ေတြ တပ္ပါ၊ ေရာင္စုုံအမွတ္အသားျပဳတဲ့ စကၠဴစကေလးေတြ ကုုိ ဆဲြအံေတြမွာ သုုံးပါ၊ အစိမ္းေရာင္က မစီရေသးတဲ့ အရာေတြ၊ အ၀ါေရာင္က.. အနီေရာင္က …. စသျဖင့္ စသျဖင့္ ဒါေတြဟာ လုုံျခဳံေရးအတြက္လည္း ပါပါတယ္။ ေျပာရရင္ ရယ္ခ်င္စရာေတာင္ေကာင္းေနေသး။ သူ႕အတြက္ေတာ့ အစိမ္းေရာင္ျပီးရင္ တျခားဟာ ကပ္ထားစရာ မလုုိပါဘူးတဲ့။ ဒါေပမယ့္လည္း အဲဒါက ဥပေဒတစ္ခုုလုုိ လုုိက္နာရမွာ။ အင္း…

ထေရစီ့အေဖက အစိမ္းေရာင္ကေလးေတြကုုိ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လုုိက္လံေနရာခ်ေနတယ္။ တစ္ေယာက္ေယာက္ကေတြ႕ရင္ ဒါေတြကုုိ ဂရုုတစုုိက္နဲ႕ လုုပ္ခဲ့ပါလားလုုိ႕ ထင္စရာ။ “အုုိေက“ သူက သူ႕သားကုုိ “အခုု ျပန္ၾကရေအာင္“လုုိ႕ ေျပာလုုိက္ပါတယ္။
ထေရစီနဲ႕ သူ႕အေဖ တံခါးကုုိ ပိတ္ကာ ေနာက္မွာ ခ်န္ထားခဲ့ပီ။

“အဆင့္ျမင့္ သုုေတသန အလုုပ္ရုုံ ေအဂ်င္စီ“

“နည္းပညာနဲ႕ ထိန္းခ်ဴပ္ေရး သုုေတသန“

ေဂ်.စီ.အာရ္. လစ္လီဒါ. ဒါရုုိက္တာ

ပင္တာဂြန္ရဲ႕ ရွည္လ်ား ရွည္ေမ်ာေသာ ခန္းမမ်ားကုုိ စတင္ျဖတ္သန္း လမ္းေလ်ာက္လာၾကတယ္။ သူတုုိ႕ရဲ႕နေဘးမွာေတာ့ လူငယ္ေတြက သုုံးဘီးတပ္ယာဥ္ေလး ေတြေပၚမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြသယ္ေဆာင္လုုိ႕ ဟုုိမွသည္ သည္မွဟုုိ ကမာၻေပၚမွာ အၾကီးက်ယ္ဆုုံး ျဗဴရုုိကေရစီေတြၾကားထဲ သြားလာေနၾကပါတယ္။

ဂ်ဴနီယာ၀င္း
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

Tuesday, September 11, 2018

အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး လွဴပ္ရွားမူ ဂ်ဴနီယာ၀င္း



အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး လွဴပ္ရွားမူ

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

အေတြးအျမင္ ၃၁၃ ၂၀၁၈ စက္တင္ဘာ


(၁၉၉၂ ဇန္န၀ါရီထုုတ္ American Mosaic January 1992 မွ Women’s Movement ကုုိဘာသာျပန္သည္။ ေရးသူကေတာ့ အေမရိကန္မိုုးဆက္ ကအယ္ဒီတာတစ္ဦး လိုု႕ပဲ ယူဆရပါသည္။ သူ႕အတုုိင္းဘာသာျပန္ထားေသာလည္း စာေရးသူမွ ျဖည့္စြက္ခ်က္မ်ားကိုု ကြင္းစကြင္းပိတ္ျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးထားသည္။)

လြန္ခဲ့တဲ့လ ၾသဂုုတ္လတုုန္းက (၁၉၉၂ခုုနွစ္ ၾသဂုုတ္လကုုိ ဆုုိလုုိပါတယ္) အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုု လႊတ္ေတာ္ကေန အေရးတၾကီးသတင္းတစ္ခုုကုုိ ထုုတ္ျပန္ ေၾကျငာလုုိက္ပါတယ္။ မဲအမ်ားဆုုံးရရွိခ်က္အရ ေရွးတုုန္းက ဥပေဒအေဟာင္းျဖစ္တဲ့ အမ်ဴိးသမီးေတြ စစ္အတြင္းမွာ စစ္ေလယာဥ္ပ်ံမေမာင္းရ ဆုုိတာကုုိ ျဖဳတ္ပစ္လုုိက္တာပါ။

ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ကုုိယ္စားျပဳဌာနခ်ဴပ္ကေန ထုုိကဲ့သုုိ႕ေသာ အဓိပယ္ဆန္ဆန္ ဥပေဒတစ္ခုုကိုု လည္းပဲ ဂၽြန္လတုုန္းက ျပဌာန္းလုုိက္ပါေသးတယ္။ (အဲဒီ ဥပေဒကဘာလည္း ဆုုိတာေတာ့ ေဖာ္ျပမထားပါဘူး။)

လႊတ္ေတာ္က မဲေပးမူေတြအရ အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ားဆုုိင္ရာ အလုုပ္အကုုိင္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လုုိ႕ ေျပာင္းလဲမူေတြ ျဖစ္လာျပီလုုိ႕ ယူဆပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္အစိတ္ (၁၉၆၇ခုုနွစ္ ေလာက္က ကိုုဆိုုလုုိပါတယ္။) တုုန္းကေနစလိုု႕ ေျပာင္းလဲမူေတြ ျဖစ္လာတာလိုု႕ ဆိုုရပါမယ္။ ယေန႕ေခတ္မွာေတာ့ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကိုု ေျပာတာပါ။) ဒီလိုု လွဴပ္ရွားမူေတြကုုိ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ကုုိ လက္ခံလာတဲ့ အေနအထား ျဖစ္လာပါပီ။

အေမရိကန္ျပည္ေတာင္စုုမွာ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာေတြလဲ။ လွဴပ္ရွားမူေတြအရ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ အမ်ဴိးသားေတြလိုု အခြင့္အေရး တူတူလုုိခ်င္ပါတယ္။ အမ်ဴိးသား အမ်ဴိးသမီး ခဲြျခားဆက္ဆံခံေနရတာ မတရားဘူး။

ဥပမာေျပာရရင္ - အမ်ဴိးသမီး လွဴပ္ရွားမူေတြက ဘာေတြေျပာၾကသလဲ ဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ အမ်ဴိးသားေတြလုုပ္တဲ့ အလုုပ္ကုုိပဲ လုုပ္ၾကရမယ္ဆုုိရင္ သူတုုိ႕လုုိပဲ တူညီတဲ့ လခကုုိ ရသင့္ပါတယ္တဲ့။ ျပီးေတာ့ ႏုုိင္ငံေရးအရ ေျပာဆုုိမူေတြကုုိလည္း ေျပာေရးဆုုိခြင့္ အခြင့္အေရးေတြ ရသင့္ပါတယ္တဲ့။ ျပီးေတာ့ ဘဏ္ကေန ေခ်းေငြကိစၥမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခြင့္အေရးကိုုလည္း အမ်ဴိးသားေတြလုုိ တန္းတူညီမ ွ် ေပးသင့္ပါတယ္တဲ့။

တခ်ဴိ႕ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ အစိတ္အတြင္းမွာကုုိ (၁၉၆၇ခုုနွစ္ ကေန ၁၉၉၂ခုုနွစ္အတြင္းကုုိ ဆုုိလုုိပါတယ္။) အထေျမာက္လာၾကပါတယ္။ ဥပမာ - ယေန႕ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကုုိေျပာတာပါ။) ဆုုိရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုမွာ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ေက်ာင္းတုုိ႕၊ လူမူေရးရာကိစၥေတြမွာ အလုုပ္ေတြ လုုပ္လာႏုုိ္င္ၾကပါပီ။ တခ်ဴိ႕ဆုုိ ႏုုိင္ငံေရးထဲေတာင္ ၀င္လာၾကပီ။

အေမရိကန္အမ်ဴးိသမီးေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္ ၁၈၅၀ကာလ အတြင္းမွာကတည္းက အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး အတြက္ တိုုက္ပဲြ၀င္လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္အုုပ္စုုေတြက တေျဖးေျဖး အဓိကမာန္တုုိင္သဖြယ္ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ သူတုုိ႕က အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ မဲေပးခြင့္ရွိရမယ္လုုိ႕ ေတာင္းဆုုိလာၾကတယ္။ အဲသည္တုုိက္ပဲြဟာ ႏွစ္ ေပါင္း ခုုနွစ္ဆယ္ ၾကာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၀ခုုနွစ္ တုုိင္ေအာင္ အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ား မဲေပးခြင့္ ရပီဆုုိတဲ့ ဥပေဒမထြက္ေသးပါဘူး။

အဲသည္ေနာက္ပုုိင္းမွာမွ အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရးကုုိ ေထာက္ပံ့သူမ်ားဟာ သူတုုိ႕ရဲ႕ အေရးအၾကီးဆုုံး ပန္းတုုိင္ တေန႕က် သူ႕အလိုုလိုု ေရာက္ကုုိ ေရာက္ရမယ္လိုု႕ ခံစားလာမိၾကတယ္။ သည္လုုိနဲ႕ အမ်ဴိးသမီး လွဴပ္ရွားမူမ်ားဟာ အေမရိကမွာ နွစ္ ေလးဆယ္ (၄၀) ေက်ာ္ၾကာ ညိမ္သက္ေနခဲ့တယ္။

၁၉၆၀ခုုႏွစ္ေတြ ေလာက္မွာ  အမ်ဴိးသမီးေက်ာင္းသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ႏိုုင္ငံေရးလွဴပ္ရွားမူေတြမွာ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ သူတိုု႕က ဗီယက္နမ္စစ္ျပီးဆုုံးဖုုိ႕ လွဴပ္ရွားမူေတြမွာ ပါလာတယ္။ လူမ်ဴိးေရးတန္းတူညီမ ွ်ေရး ကိစၥေတြအတြက္ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။

အဲသည္အမ်ဴိးသမီးေတြက အမ်ိဴးသားေတြကုုိ ေမးခြန္းေတြစေမးလာၾကတယ္။ -  အမ်ဴိးသားေတြက ဘာျဖစ္လုုိ႕ အမ်ဴးိသမီးေတြကုုိ ရုုိးရုုိးသာမန္ လူမူေရးကိစၥေတြမွာေတာင္မွ အာဏာ မေပးႏုုိင္ရတာပါလဲ။ အမ်ဴိးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အဲသည္လုုိ ဘ၀မွာ သတ္မွတ္ခံထားရတာေတြကုုိ စဥ္းစားလာၾကတယ္၊ မေၾကမနပ္ေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။

နယူးေယာက္မွာ အမ်ဴိးသမီးစာေရးဆရာ အနည္းငယ္ေလာက္နဲ႕ တက္ၾကြ လွဴပ္ရွားသူအမ်ဴိးသမီးေတြ စုုျပီး ေတြ႕ဆုုံမူေတြ လုုပ္လာၾကပါတယ္။ အဲသည္အုုပ္စုု၀င္ အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတိုု႕ကုုိ အမ်ဴိးသားေတြေလာက္ ညဏ္ရည္မရွိဖူးဆုုိတာ နားသြင္းခံထားရသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုုိ႕ကုုိယ္တုုိင္ဟာ လွဴပ္ရွားမူေတြထဲ ပါ၀င္ေနတာေတာင္မွ သူတုုိ႕စိတ္ထဲမွာ စိမ့္၀င္ေနတာက အမ်ဴိးသားေတြရဲ႕ အလုုပ္ေတြက အမ်ဴိးသမီးအလုုပ္ေတြထက္ ပုုိျပီး အေရးၾကီးပါသတဲ့။

အဲသည္လုုိ ေတြ႕ဆုုံမူေတြကေန ရလာတဲ့ အေရးပါဆုုံး အေတြးအေခၚေတြထဲက တစ္ခုုကေတာ့ “ကိုုယ္ေရးကုုိယ္တာဆုုိတာ ႏုုိင္ငံေရးပဲ“ ဆုုိတာျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပယ္ကေတာ့ အမ်ဴိးသမီးမ်ားရဲ႕ ဘ၀အျဖစ္အပ်က္မ်ားဟာ သူတိုု႕ကိုုယ္ေရးကိုုယ္တာ ကိစၥေတြၾကီးပဲမဟုုတ္ပါဘူး၊ ဒါေတြဟာ ႏိုုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္ လုုိ႕ဆုုိလုုိပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ - အမ်ဴိးသမီးတစ္ေယာက္ကုုိ သူ႕ေယာက်ား္က ရုုိက္ႏွက္တယ္ဆုုိတဲ့ ကိုုယ္ေရးကုုိယ္တာ အျဖစ္အပ်က္မွာ သူမသည္  အမ်ဴိးသားတစ္ဦး၏ အႏွိတ္စက္ခံ တန္ဆာခံ တစ္ခုုတည္း ျဖစ္တာမဟုုတ္၊ သူမသည္ ခင္ပြန္းသည္က သူ၏ ဇနီးသည္ကိုု ရုုိက္ႏွက္ႏွိတ္စက္ေသာ လူမူေရးဆုုိင္ရာကိစၥတစ္ခုု၏ တန္ဆာခံျဖစ္ေနတယ္ လိုု႕သတ္မွတ္ပါတယ္။

၁၉၇၀ကာလေတြတုုန္းက အဲသည္အဖဲြ႕အုုပ္စုု၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဗီဗီယန္ ေဂါနစ္ ဆုုိတဲ့အမ်ဴိးသမီးက နယူးေယာက္တုုိင္းမဂၢဇင္းမွာ သူ႕အေၾကာင္းေတြကုုိ ျပန္ေျပာင္းအမွတ္ရျပီး ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ “အဲသည္အေၾကာင္းေတြ ျပန္ေျပာရတာ ကၽြန္မရင္ထဲကုုိ ေလဆာေရာင္ျခည္နဲ႕ အပစ္ခံေနရသလိုုပါပဲ။ အခုုေတာ့ သည္ဒဏ္ရာေတြဟာ ေရာင္ျခည္နဲ႕အတူ ေႏြးေထြးသြားျပီး တေျဖးေျဖး ကုုစားေပးလာေနပါတယ္။ “

သူမကေျပာရာမွာ အဲသလုုိ အမ်ဴိးသမီးေတြ ေတြ႕ဆုုံပဲြေလးေတြကေန အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ တိတ္ဆိတ္စြာခံစားေနခဲ့ၾကရတဲ့ ဘ၀အျဖစ္အပ်က္ေတြ ပြင့္ထြက္လာေစပါတယ္တဲ့။

၁၉၇၀ခုုနွစ္ေတြမ်ားတုုန္းက အေမရိကမွာ အမ်ဴိးသမီးလွဴပ္ရွားမူေတြ ပုုိျပီးက်ယ္ျပန္႕လာကာ တန္းတူအခြင့္အေရးရရွိဖုုိ႕ ဆႏၵျပလမ္းေလ်ာက္ပဲြေတြ က်င္းပလာတဲ့အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။ သူတိုု႕က ကုုမဏီေတြ၊ ေက်ာင္းေတြကုုိ ဥပေဒေၾကာင္းအရပဲ အမ်ဴိးသမီးမ်ားကိုု ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ မွ်မွ်တတ ဆက္ဆံဖုုိ႕ တြန္းအားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတိုု႕က ႏုုိင္ငံေရးလွဴပ္ရွားမူေတြကုုိလည္း ဦးေဆာင္က်င္းပလာၾကပါတယ္။

“အမ်ဴိးသမီးမ်ားဆုုိင္ရာ အမ်ဴိးသားအဖဲြ႕အစည္း“ ဟာ (သည္ေနရာမွာ အမ်ဴးိသားဆိုုတာ National ကုုိေျပာတာပါ။) (National Organization for women) အခုုဆုုိရင္ အၾကီးမားဆုုံး အုုပ္စုုၾကီး ျဖစ္လာျပီ။ ယေန႕ဆုုိရင္ (၁၉၉၂ခုုႏွစ္ကုုိ ေျပာတာပါ) အဲဒီအသင္းအဖဲြ႕ၾကီး သက္တမ္းက ၂၆ႏွစ္ရွိျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၆ခုုနွစ္ ဂၽြန္လ ၃၀ ရက္ေန႕က စတင္ဖဲြ႕စည္းလုုိက္တဲ့ ဒီအဖဲြ႕ၾကီးဟာ အခုု (၂၀၁၈ခုုနွစ္) ဆုုိရင္ သက္တမ္း ၅၁ ႏွစ္ ရွိပါျပီ။ စစခ်င္း အမ်ဴိးသမီး အေယာက္ ၄၉  ဦးနဲ႕ စခဲ့ရတာပါ။ ဥကၠဌ ၁၂ ဦး ႏွစ္အလုုိက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရာမွာ ယခုုလက္ရွိ တုုိနီဗန္ပဲလ္ လက္ထက္ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႏုုိ္င္ငံေရးလွဴပ္ရွား တက္ၾကြသူေတြ မဟုုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြေၾကာင့္ သူတိုု႕ရဲ႕ဘ၀ေတြကုုိ ဦးေဆာင္မူေတြ စလုုပ္ဖုုိ႕ စိတ္ပါလာၾကပါတယ္။

ဥပမာ - သူတုုိ႕က အလုုပ္သမား လွဴပ္ရွားမူေတြမွာ စတင္ပါ၀င္လာၾကတယ္။ အတိတ္မွာ ဖယ္ခံခဲ့ရတဲ့ အလုုပ္ေတြမွာ အလုုပ္ေတြ ရလာၾကတယ္။ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ထရပ္ကားဒရုုိင္ဘာေတြ၊ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြနဲ႕ မီးသတ္သမားေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

၁၉၆၀ခုုနွစ္ အေမရိကမွာ ကေလးရွိတဲ့ လက္ထပ္ျပီး အမ်ဴိးသမီးမ်ား အမ်ားစုုဟာ အိမ္အျပင္ထြက္ အလုုပ္မလုုပ္ၾကပါဘူး။ ယေန႕ေတာ့ (၁၉၉၂ခုုႏွစ္) ၃ပုုံ၂ပုုံက အလုုပ္ထြက္လုုပ္ေနၾကပါျပီ။ အမ်ဴိးသမီးအမ်ားစုုက ေျပာတာေတာ့ သူတိုု႕ရဲ႕အေရးၾကီးဆုုံး ပန္းတုုိင္က ေပ်ာ္ရြင္ဖြယ္ အိမ္ေထာင္သည္ဘ၀ကုုိ ရရွိျခင္းပါတဲ့။ ဒါေပမယ့္ အလုုပ္မွာ ေအာင္ျမင္မူက ဒုုတိယ ပန္းတုုိင္ အျဖစ္ေနာက္က လုုိက္လာပါျပီ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္က (၁၉၈၂ခုုနွစ္ကုုိ ဆုုိလိုုပါတယ္) အမ်ဴိးသမီးမ်ားဟာ ပ်မ္းမ ွ်အားျဖင့္ အမ်ဴိးသားမ်ား ရတဲ့လခ ၏ ၅၉  ရာခုုိင္ႏွဴန္း ပဲ ရပါတယ္။ ယေန႕ေတာ့ (၁၉၉၂ခုုနွစ္) အမ်ဴိးသမီးမ်ားလခဟာ အမ်ဴိးသားမ်ားရတာ၏ ၇၀ရာခုုိင္နွဴန္း ရပါပီ။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေျပာရာမွာ အဓိကအခ်က္က ပညာေရးနဲ႕ ေလ့က်င့္မူေတြေၾကာင့္ တုုိးရလာတာ လုုိ႕ဆုုိပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ယေန႕ (၁၉၉၂) ေခတ္မွာ လခမ်ားမ်ားရတဲ့ အလုုပ္အကိုုင္မ်ဴိးကုုိ ရရွိဖုုိ႕ ၾကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္ အေျခအေန (၂၀၁၇-၁၈) ကာလ ေတြမွာေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြရဲ႕ လခဟာ အမ်ဴိးသားေတြကုုိ မွီလာရုုံမက တခ်ဴိ႕ေသာ ေနရာဌာနေတြ မွာ အမ်ဴိးသားေတြရဲ႕ လခကုုိ ေက်ာ္တက္လာေနတာေတြ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ ဥပမာ တခ်ဴိ႕ မဂၢဇင္း၀န္ထမ္းေတြမွာ အမ်ဴိးသမီးအယ္ဒီတာက အမ်ဴိးသားအယ္ဒီတာ ထက္ လခ ေဒၚလာ၂ေသာင္း ပုုိရေနပါတယ္။

အခုုထိ(၁၉၉၂ကုုိ ေျပာတာပါ။) ေတာ့ အမ်ဴိးသားနဲ႕ အမ်ဴိးသမီး လခရပုုံက မတူပါဘူး။ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ အမ်ဴိးမ်ဴိး ရွိပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မိရုုိးဖလာအလုုပ္မ်ဴိး ဥပမာ စာသင္တဲ့အလုုပ္ သုုိ႕မဟုုတ္ သူနာျပဳအလုုပ္ေတြကုုိ လုုပ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္အလုုပ္ေတြက အမ်ဴိးသားေတြလုုပ္တဲ့ အလုုပ္ေတြထက္ စကတည္းက လခက နည္းျပီးသား ျဖစ္ေနပါတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အမ်ဴိးသမီးေတြက မိခင္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ သူတိုု႕ခင္မ်ာ အိမ္အလုုပ္နဲ႕အျပင္အလုုပ္ၾကားမွာ ေတာ္ေတာ္ၾကီး ဗ်ာမ်ားေနၾကရတယ္။ အဲသည္အလုုပ္နွစ္ခုုစလုုံး လုုပ္ဖုုိ႕ိုဆုုိရင္ တစ္ပတ္ကုုိ နာရီ၄၀ ေအာက္သာ သာမန္အားျဖင့္ လုုပ္နုုိင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္ေတာ့ လခက နည္းသြားတာေပါ့။

အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြ လုုပ္လာၾကေတာ့ အမ်ဴိးသမီးတခ်ဴိ႕က အေတြးေတြ ရလာတယ္။ ဟုုတ္တယ္ေလ အမ်ဴိးသမီးေတြလည္း အမ်ဴိးသားေတြလုုိပဲ တန္းတူအခြင့္အေရး ရွိသင့္တာေပါ့။ ဘာျဖစ္လုုိ႕ အမ်ဴိးသမီးေတြက်ေတာ့ အမ်ဴိးသားေတြလုုိ တန္းတူ မျဖစ္ရတာလဲ။

တခ်ဴိ႕ လွဴပ္ရွားသူ(အမ်ဴိးသမီးေတြကုုိယ္တုုိင္ကေတာင္) သူတုုိ႕ေတြက “ႏိုုး“ လုုိ႕တုုန္႔ျပန္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသားေတြနဲ႕မွ  သူတုုိ႕က တူမွမတူတာ။ သည္လုုိတုုိင္းတာတာ မွားတယ္ေပ့ါ။ သည္ေတာ့ မိဘဘုုိးဘြား လက္ထပ္ကတည္းက လက္ခံထားတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအလုုပ္ေတြ ကုုိပဲ လုုပ္ရင္လုုပ္၊ ဒါမွမဟုုတ္ အႏၱရယ္ကင္းကင္းနဲ႕ ဘယ္သူမွ မထိခုုိက္တဲ့ အရာမ်ဴိးေတြ ရွာလုုပ္    ဒါပဲ။

ဥပမာ - တခ်ဴိ႕ ကုုမဏီေတြက ေျပာင္းလဲတဲ့အေနနဲ႕ အမ်ဴိးသမီးလုုပ္သားေတြ ခန္႕ထားလာၾကတယ္။ သူတုုိ႕က ကေလးေမြးဖြားဖုုိ႕ ခြင့္ရက္ရွည္ ေပးမယ္ဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြ အတြက္ အဆင္ေျပမယ္။ တခ်ဴိ႕က အခ်ိန္ပုုိင္း လုုပ္ခြင့္ေပးတယ္။

ဒါေပမယ့္ လွဴပ္ရွားသူေတြက တုုိးတက္မူ ေျပာင္းလဲမူကသိပ္ကိုု ေနွးလြန္းတယ္လိုု႕ ေျပာၾကတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုုက ကုုမဏီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ထိပ္ပုုိင္းမွာ ခန္႕ထားတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအေရအတြက္က နည္းေသးတယ္။ အဲဒါမလုုံေလာက္ဘူး။ အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႕ တုုိးတက္ဖုုိ႕လုုိတယ္။

တခ်ဴိ႕အမ်ဴိးသမီးေတြမွာ ကုုမဏီအၾကီးၾကီးေတြမွာ အေရးၾကီးတဲ့အလုုပ္ေတြ မထမ္းေဆာင္ၾကရဘူး။ သူတုုိ႕ဟာ ထိပ္ဆုုံးအဆင့္ကုုိ ေရာက္ဖုုိ႕ ပိတ္ဆိုု႕ခံထားရတယ္လုုိ႕ ခံစားၾကရတယ္။ အဲသည္လုုိ အပိတ္ဆုုိ႕ခံထားရတာကိုု သူတုုိ႕က “ဖန္မ်က္နွာက်က္“ လုုိ႕ေခၚၾကတယ္။ ဆုုိလုုိတာက အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ထိပ္က အဆင့္ေတြကုုိ ဖန္သားကုုိ ျဖတ္ျပီး ေတြ႕ျမင္ခြင့္ရၾကေပမယ့္ အဲသည္ကုုိ တက္လွမ္းေရာက္ရွိဖုုိ႕ အခြင့္မရွိၾကဘူး။ (ျမင္သာျမင္ရ မၾကင္ရ ဆုုိတဲ့ ျမန္မာစကားပုုံလုုိေပါ့။)

အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတိုု႕ုုိကုုိယ္ပုုိင္လုုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ ဖန္မ်က္နွာက်က္ေတြနဲ႕ အတားဆီးခံထားၾကရတယ္လိုု႕ ခံစားမိၾကပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကာလ) မွာဆုုိရင္ စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းအေသးစား ေတြရ႕ ဲ  ၃ပုုံ၁ပုုံဟာ အမ်ဴိးသမီးေတြ ပိုု္င္ၾကပါတယ္။

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုမွာ အေျခခံဥပေဒဆုုိင္ရာ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး ရရွိဖုုိ႕ ျပင္ဆင္မူ ေတြလုုပ္ဖုုိ႕ အမ်ဴိးသမီးလွဴပ္ရွားမူ ေတြပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ အဲသည္ျပင္ဆင္မူေတြအရ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ဥပေဒအရ တန္းတူညီမ ွ် အခြင့္အေ၇းေတြ ရရွိလာၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပင္ဆင္မူအတြက္ ဒါကုုိ ဆန္႕က်င္ၾကတဲ့ တန္ျပန္ထုုိးနွက္မူမ်ားကုုိ ျဖတ္ေက်ာ္ရာမွာ အခက္အခဲေတြ ရင္ဆုုိင္ရလိုု႕ အဲဒီလွဴပ္ရွားမူေတြက ဘယ္ေတာ့မွ မေအာင္ျမင္ပါဘူး။

အေမရိကန္ႏုုိင္ငံေရးဘ၀မွာ အမ်ဴိးသမီးေတြရဲ႕ အေျခအေနက ေရာေထြးေနပါတယ္။ မႏွစ္က (၁၉၉၁ခုုနွစ္ကိုု ဆုုိလုုိပါတယ္) ဆုုိရင္ အရင္နွစ္ေတြကထက္ အမ်ဴိးသမီးအမတ္ေတြ ပိုုမ်ားလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပေဒေၾကာင္းဆုုိင္ရာ အမ်ဴိးသမီးအေရအတြက္က ေနွးေကြးစြာပဲ တက္လာပါတယ္။

ေဒသဆုုိင္ရာ အဖဲြ႕ေတြမွာ အမ်ဴိးသမီးအုုပ္ခ်ဴပ္သူ ေနရာ၅၀ ရွိလာတယ္။ ဒါဟာ ၆ % ရာခုုိင္နွဴနး္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ျပည္သူ႕ကုုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ အဖဲြ႕၀င္အေရအတြက္ဟာ အမ်ဴိးသမီး ၃၁ ေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ၇ ရာခုုိင္နွဴနး္ပဲ ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ အမ်ဴိးသမီး ၂ေယာက္ပဲရွိတယ္။ ဒီအေရအတြက္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ တုုနး္ကအတုုိင္းပါပဲ။ (ဒါေတြက ၁၉၉၂ စစ္တမ္းအရ ျဖစ္ပါတယ္။)

လွဴပ္ရွားသူေတြကေျပာတာေတာ့ ဘယ္ေလာက္ ေအာင္ျမင္မူရတယ္ ဆုုိတာကုုိ တုုိင္းတာဖုုိ႕ ခက္ပါတယ္တဲ့။ တေန႕ေန႕က်ရင္ေတာ့… တဲ့၊ သူတုုိ႕ကေျပာပါတယ္ ေက်နပ္ေလာက္ေအာင္ တုုိးတက္လာမွာပါတဲ့။ အဲသည္ေန႕မေရာက္ခင္မွာေတာ့ တဲ့၊ သူတုုိ႕က ဆက္ေျပာပါတယ္ လုုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး က်န္ေနေသးတယ္ တဲ့။

သုုိ႕ေသာ္လည္း အခုုအခါမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုက လွဴပ္ရွားသူေတြ ေတာင္းဆုုိတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရးေတြကုုိ စဥ္းစားလာ၊ လက္ခံလာၾကပါတယ္။ သည္ေတာ့ လွဴပ္ရွားသူေတြက ဒါဟာ ေအာင္ျမင္မူရဲ႕လမ္းစပဲလုုိ႕ ေျပာလာၾကပါတယ္။

ယေန႕ေခတ္ (၁၉၉၂ခုုနွစ္) အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ားဟာ သူတုုိ႕ရဲ႕ မိခင္မ်ားန႕ဲ သူတုုိ႕ရဲ႕အဖြားမ်ား နဲ႕ မတူကဲြျပားတဲ့ ဘ၀မ်ားကုုိ အလုုိရွိၾက၊ ေမ်ာ္လင့္လ်က္ ရွိေနၾကပါတယ္။ အဲသည္အတိတ္က အႏွိမ္ခံ၊ လူရာသြင္းမခံရတဲ့ ဘ၀မ်ဴိး ျပန္မသြားခ်င္ၾကေတာ့ ပါဘူး။

ဂ်ဴနီယာ၀င္း