အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး လွဴပ္ရွားမူ ဂ်ဴနီယာ၀င္း

အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး လွဴပ္ရွားမူ

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

အေတြးအျမင္ ၃၁၃ ၂၀၁၈ စက္တင္ဘာ

(၁၉၉၂ ဇန္န၀ါရီထုုတ္ American Mosaic January 1992 မွ Women’s Movement ကုုိဘာသာျပန္သည္။ ေရးသူကေတာ့ အေမရိကန္မိုုးဆက္ ကအယ္ဒီတာတစ္ဦး လိုု႕ပဲ ယူဆရပါသည္။ သူ႕အတုုိင္းဘာသာျပန္ထားေသာလည္း စာေရးသူမွ ျဖည့္စြက္ခ်က္မ်ားကိုု ကြင္းစကြင္းပိတ္ျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးထားသည္။)

လြန္ခဲ့တဲ့လ ၾသဂုုတ္လတုုန္းက (၁၉၉၂ခုုနွစ္ ၾသဂုုတ္လကုုိ ဆုုိလုုိပါတယ္) အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုု လႊတ္ေတာ္ကေန အေရးတၾကီးသတင္းတစ္ခုုကုုိ ထုုတ္ျပန္ ေၾကျငာလုုိက္ပါတယ္။ မဲအမ်ားဆုုံးရရွိခ်က္အရ ေရွးတုုန္းက ဥပေဒအေဟာင္းျဖစ္တဲ့ အမ်ဴိးသမီးေတြ စစ္အတြင္းမွာ စစ္ေလယာဥ္ပ်ံမေမာင္းရ ဆုုိတာကုုိ ျဖဳတ္ပစ္လုုိက္တာပါ။

ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ကုုိယ္စားျပဳဌာနခ်ဴပ္ကေန ထုုိကဲ့သုုိ႕ေသာ အဓိပယ္ဆန္ဆန္ ဥပေဒတစ္ခုုကိုု လည္းပဲ ဂၽြန္လတုုန္းက ျပဌာန္းလုုိက္ပါေသးတယ္။ (အဲဒီ ဥပေဒကဘာလည္း ဆုုိတာေတာ့ ေဖာ္ျပမထားပါဘူး။)

လႊတ္ေတာ္က မဲေပးမူေတြအရ အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ားဆုုိင္ရာ အလုုပ္အကုုိင္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လုုိ႕ ေျပာင္းလဲမူေတြ ျဖစ္လာျပီလုုိ႕ ယူဆပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္အစိတ္ (၁၉၆၇ခုုနွစ္ ေလာက္က ကိုုဆိုုလုုိပါတယ္။) တုုန္းကေနစလိုု႕ ေျပာင္းလဲမူေတြ ျဖစ္လာတာလိုု႕ ဆိုုရပါမယ္။ ယေန႕ေခတ္မွာေတာ့ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကိုု ေျပာတာပါ။) ဒီလိုု လွဴပ္ရွားမူေတြကုုိ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ကုုိ လက္ခံလာတဲ့ အေနအထား ျဖစ္လာပါပီ။

အေမရိကန္ျပည္ေတာင္စုုမွာ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဘာေတြလဲ။ လွဴပ္ရွားမူေတြအရ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ အမ်ဴိးသားေတြလိုု အခြင့္အေရး တူတူလုုိခ်င္ပါတယ္။ အမ်ဴိးသား အမ်ဴိးသမီး ခဲြျခားဆက္ဆံခံေနရတာ မတရားဘူး။

ဥပမာေျပာရရင္ - အမ်ဴိးသမီး လွဴပ္ရွားမူေတြက ဘာေတြေျပာၾကသလဲ ဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ အမ်ဴိးသားေတြလုုပ္တဲ့ အလုုပ္ကုုိပဲ လုုပ္ၾကရမယ္ဆုုိရင္ သူတုုိ႕လုုိပဲ တူညီတဲ့ လခကုုိ ရသင့္ပါတယ္တဲ့။ ျပီးေတာ့ ႏုုိင္ငံေရးအရ ေျပာဆုုိမူေတြကုုိလည္း ေျပာေရးဆုုိခြင့္ အခြင့္အေရးေတြ ရသင့္ပါတယ္တဲ့။ ျပီးေတာ့ ဘဏ္ကေန ေခ်းေငြကိစၥမ်ားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခြင့္အေရးကိုုလည္း အမ်ဴိးသားေတြလုုိ တန္းတူညီမ ွ် ေပးသင့္ပါတယ္တဲ့။

တခ်ဴိ႕ေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ အစိတ္အတြင္းမွာကုုိ (၁၉၆၇ခုုနွစ္ ကေန ၁၉၉၂ခုုနွစ္အတြင္းကုုိ ဆုုိလုုိပါတယ္။) အထေျမာက္လာၾကပါတယ္။ ဥပမာ - ယေန႕ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကုုိေျပာတာပါ။) ဆုုိရင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုမွာ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ေက်ာင္းတုုိ႕၊ လူမူေရးရာကိစၥေတြမွာ အလုုပ္ေတြ လုုပ္လာႏုုိ္င္ၾကပါပီ။ တခ်ဴိ႕ဆုုိ ႏုုိင္ငံေရးထဲေတာင္ ၀င္လာၾကပီ။

အေမရိကန္အမ်ဴးိသမီးေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တစ္ရာေက်ာ္ ၁၈၅၀ကာလ အတြင္းမွာကတည္းက အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရး အတြက္ တိုုက္ပဲြ၀င္လာခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္အုုပ္စုုေတြက တေျဖးေျဖး အဓိကမာန္တုုိင္သဖြယ္ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ သူတုုိ႕က အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ မဲေပးခြင့္ရွိရမယ္လုုိ႕ ေတာင္းဆုုိလာၾကတယ္။ အဲသည္တုုိက္ပဲြဟာ ႏွစ္ ေပါင္း ခုုနွစ္ဆယ္ ၾကာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၀ခုုနွစ္ တုုိင္ေအာင္ အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ား မဲေပးခြင့္ ရပီဆုုိတဲ့ ဥပေဒမထြက္ေသးပါဘူး။

အဲသည္ေနာက္ပုုိင္းမွာမွ အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရးကုုိ ေထာက္ပံ့သူမ်ားဟာ သူတုုိ႕ရဲ႕ အေရးအၾကီးဆုုံး ပန္းတုုိင္ တေန႕က် သူ႕အလိုုလိုု ေရာက္ကုုိ ေရာက္ရမယ္လိုု႕ ခံစားလာမိၾကတယ္။ သည္လုုိနဲ႕ အမ်ဴိးသမီး လွဴပ္ရွားမူမ်ားဟာ အေမရိကမွာ နွစ္ ေလးဆယ္ (၄၀) ေက်ာ္ၾကာ ညိမ္သက္ေနခဲ့တယ္။

၁၉၆၀ခုုႏွစ္ေတြ ေလာက္မွာ  အမ်ဴိးသမီးေက်ာင္းသူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ႏိုုင္ငံေရးလွဴပ္ရွားမူေတြမွာ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ သူတိုု႕က ဗီယက္နမ္စစ္ျပီးဆုုံးဖုုိ႕ လွဴပ္ရွားမူေတြမွာ ပါလာတယ္။ လူမ်ဴိးေရးတန္းတူညီမ ွ်ေရး ကိစၥေတြအတြက္ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။

အဲသည္အမ်ဴိးသမီးေတြက အမ်ိဴးသားေတြကုုိ ေမးခြန္းေတြစေမးလာၾကတယ္။ -  အမ်ဴိးသားေတြက ဘာျဖစ္လုုိ႕ အမ်ဴးိသမီးေတြကုုိ ရုုိးရုုိးသာမန္ လူမူေရးကိစၥေတြမွာေတာင္မွ အာဏာ မေပးႏုုိင္ရတာပါလဲ။ အမ်ဴိးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အဲသည္လုုိ ဘ၀မွာ သတ္မွတ္ခံထားရတာေတြကုုိ စဥ္းစားလာၾကတယ္၊ မေၾကမနပ္ေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။

နယူးေယာက္မွာ အမ်ဴိးသမီးစာေရးဆရာ အနည္းငယ္ေလာက္နဲ႕ တက္ၾကြ လွဴပ္ရွားသူအမ်ဴိးသမီးေတြ စုုျပီး ေတြ႕ဆုုံမူေတြ လုုပ္လာၾကပါတယ္။ အဲသည္အုုပ္စုု၀င္ အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတိုု႕ကုုိ အမ်ဴိးသားေတြေလာက္ ညဏ္ရည္မရွိဖူးဆုုိတာ နားသြင္းခံထားရသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတုုိ႕ကုုိယ္တုုိင္ဟာ လွဴပ္ရွားမူေတြထဲ ပါ၀င္ေနတာေတာင္မွ သူတုုိ႕စိတ္ထဲမွာ စိမ့္၀င္ေနတာက အမ်ဴိးသားေတြရဲ႕ အလုုပ္ေတြက အမ်ဴိးသမီးအလုုပ္ေတြထက္ ပုုိျပီး အေရးၾကီးပါသတဲ့။

အဲသည္လုုိ ေတြ႕ဆုုံမူေတြကေန ရလာတဲ့ အေရးပါဆုုံး အေတြးအေခၚေတြထဲက တစ္ခုုကေတာ့ “ကိုုယ္ေရးကုုိယ္တာဆုုိတာ ႏုုိင္ငံေရးပဲ“ ဆုုိတာျဖစ္ပါတယ္။ အဓိပယ္ကေတာ့ အမ်ဴိးသမီးမ်ားရဲ႕ ဘ၀အျဖစ္အပ်က္မ်ားဟာ သူတိုု႕ကိုုယ္ေရးကိုုယ္တာ ကိစၥေတြၾကီးပဲမဟုုတ္ပါဘူး၊ ဒါေတြဟာ ႏိုုင္ငံေရးသေဘာတရားေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္ လုုိ႕ဆုုိလုုိပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ - အမ်ဴိးသမီးတစ္ေယာက္ကုုိ သူ႕ေယာက်ား္က ရုုိက္ႏွက္တယ္ဆုုိတဲ့ ကိုုယ္ေရးကုုိယ္တာ အျဖစ္အပ်က္မွာ သူမသည္  အမ်ဴိးသားတစ္ဦး၏ အႏွိတ္စက္ခံ တန္ဆာခံ တစ္ခုုတည္း ျဖစ္တာမဟုုတ္၊ သူမသည္ ခင္ပြန္းသည္က သူ၏ ဇနီးသည္ကိုု ရုုိက္ႏွက္ႏွိတ္စက္ေသာ လူမူေရးဆုုိင္ရာကိစၥတစ္ခုု၏ တန္ဆာခံျဖစ္ေနတယ္ လိုု႕သတ္မွတ္ပါတယ္။

၁၉၇၀ကာလေတြတုုန္းက အဲသည္အဖဲြ႕အုုပ္စုု၀င္တစ္ဦးျဖစ္သူ ဗီဗီယန္ ေဂါနစ္ ဆုုိတဲ့အမ်ဴိးသမီးက နယူးေယာက္တုုိင္းမဂၢဇင္းမွာ သူ႕အေၾကာင္းေတြကုုိ ျပန္ေျပာင္းအမွတ္ရျပီး ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ “အဲသည္အေၾကာင္းေတြ ျပန္ေျပာရတာ ကၽြန္မရင္ထဲကုုိ ေလဆာေရာင္ျခည္နဲ႕ အပစ္ခံေနရသလိုုပါပဲ။ အခုုေတာ့ သည္ဒဏ္ရာေတြဟာ ေရာင္ျခည္နဲ႕အတူ ေႏြးေထြးသြားျပီး တေျဖးေျဖး ကုုစားေပးလာေနပါတယ္။ “

သူမကေျပာရာမွာ အဲသလုုိ အမ်ဴိးသမီးေတြ ေတြ႕ဆုုံပဲြေလးေတြကေန အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ တိတ္ဆိတ္စြာခံစားေနခဲ့ၾကရတဲ့ ဘ၀အျဖစ္အပ်က္ေတြ ပြင့္ထြက္လာေစပါတယ္တဲ့။

၁၉၇၀ခုုနွစ္ေတြမ်ားတုုန္းက အေမရိကမွာ အမ်ဴိးသမီးလွဴပ္ရွားမူေတြ ပုုိျပီးက်ယ္ျပန္႕လာကာ တန္းတူအခြင့္အေရးရရွိဖုုိ႕ ဆႏၵျပလမ္းေလ်ာက္ပဲြေတြ က်င္းပလာတဲ့အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။ သူတိုု႕က ကုုမဏီေတြ၊ ေက်ာင္းေတြကုုိ ဥပေဒေၾကာင္းအရပဲ အမ်ဴိးသမီးမ်ားကိုု ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ မွ်မွ်တတ ဆက္ဆံဖုုိ႕ တြန္းအားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတိုု႕က ႏုုိင္ငံေရးလွဴပ္ရွားမူေတြကုုိလည္း ဦးေဆာင္က်င္းပလာၾကပါတယ္။

“အမ်ဴိးသမီးမ်ားဆုုိင္ရာ အမ်ဴိးသားအဖဲြ႕အစည္း“ ဟာ (သည္ေနရာမွာ အမ်ဴးိသားဆိုုတာ National ကုုိေျပာတာပါ။) (National Organization for women) အခုုဆုုိရင္ အၾကီးမားဆုုံး အုုပ္စုုၾကီး ျဖစ္လာျပီ။ ယေန႕ဆုုိရင္ (၁၉၉၂ခုုႏွစ္ကုုိ ေျပာတာပါ) အဲဒီအသင္းအဖဲြ႕ၾကီး သက္တမ္းက ၂၆ႏွစ္ရွိျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၆ခုုနွစ္ ဂၽြန္လ ၃၀ ရက္ေန႕က စတင္ဖဲြ႕စည္းလုုိက္တဲ့ ဒီအဖဲြ႕ၾကီးဟာ အခုု (၂၀၁၈ခုုနွစ္) ဆုုိရင္ သက္တမ္း ၅၁ ႏွစ္ ရွိပါျပီ။ စစခ်င္း အမ်ဴိးသမီး အေယာက္ ၄၉  ဦးနဲ႕ စခဲ့ရတာပါ။ ဥကၠဌ ၁၂ ဦး ႏွစ္အလုုိက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရာမွာ ယခုုလက္ရွိ တုုိနီဗန္ပဲလ္ လက္ထက္ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႏုုိ္င္ငံေရးလွဴပ္ရွား တက္ၾကြသူေတြ မဟုုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြေၾကာင့္ သူတိုု႕ရဲ႕ဘ၀ေတြကုုိ ဦးေဆာင္မူေတြ စလုုပ္ဖုုိ႕ စိတ္ပါလာၾကပါတယ္။

ဥပမာ - သူတုုိ႕က အလုုပ္သမား လွဴပ္ရွားမူေတြမွာ စတင္ပါ၀င္လာၾကတယ္။ အတိတ္မွာ ဖယ္ခံခဲ့ရတဲ့ အလုုပ္ေတြမွာ အလုုပ္ေတြ ရလာၾကတယ္။ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ထရပ္ကားဒရုုိင္ဘာေတြ၊ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြနဲ႕ မီးသတ္သမားေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

၁၉၆၀ခုုနွစ္ အေမရိကမွာ ကေလးရွိတဲ့ လက္ထပ္ျပီး အမ်ဴိးသမီးမ်ား အမ်ားစုုဟာ အိမ္အျပင္ထြက္ အလုုပ္မလုုပ္ၾကပါဘူး။ ယေန႕ေတာ့ (၁၉၉၂ခုုႏွစ္) ၃ပုုံ၂ပုုံက အလုုပ္ထြက္လုုပ္ေနၾကပါျပီ။ အမ်ဴိးသမီးအမ်ားစုုက ေျပာတာေတာ့ သူတိုု႕ရဲ႕အေရးၾကီးဆုုံး ပန္းတုုိင္က ေပ်ာ္ရြင္ဖြယ္ အိမ္ေထာင္သည္ဘ၀ကုုိ ရရွိျခင္းပါတဲ့။ ဒါေပမယ့္ အလုုပ္မွာ ေအာင္ျမင္မူက ဒုုတိယ ပန္းတုုိင္ အျဖစ္ေနာက္က လုုိက္လာပါျပီ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္က (၁၉၈၂ခုုနွစ္ကုုိ ဆုုိလိုုပါတယ္) အမ်ဴိးသမီးမ်ားဟာ ပ်မ္းမ ွ်အားျဖင့္ အမ်ဴိးသားမ်ား ရတဲ့လခ ၏ ၅၉  ရာခုုိင္ႏွဴန္း ပဲ ရပါတယ္။ ယေန႕ေတာ့ (၁၉၉၂ခုုနွစ္) အမ်ဴိးသမီးမ်ားလခဟာ အမ်ဴိးသားမ်ားရတာ၏ ၇၀ရာခုုိင္နွဴန္း ရပါပီ။ ကၽြမ္းက်င္သူေတြကေျပာရာမွာ အဓိကအခ်က္က ပညာေရးနဲ႕ ေလ့က်င့္မူေတြေၾကာင့္ တုုိးရလာတာ လုုိ႕ဆုုိပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီး ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ယေန႕ (၁၉၉၂) ေခတ္မွာ လခမ်ားမ်ားရတဲ့ အလုုပ္အကိုုင္မ်ဴိးကုုိ ရရွိဖုုိ႕ ၾကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္ အေျခအေန (၂၀၁၇-၁၈) ကာလ ေတြမွာေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြရဲ႕ လခဟာ အမ်ဴိးသားေတြကုုိ မွီလာရုုံမက တခ်ဴိ႕ေသာ ေနရာဌာနေတြ မွာ အမ်ဴိးသားေတြရဲ႕ လခကုုိ ေက်ာ္တက္လာေနတာေတြ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ ဥပမာ တခ်ဴိ႕ မဂၢဇင္း၀န္ထမ္းေတြမွာ အမ်ဴိးသမီးအယ္ဒီတာက အမ်ဴိးသားအယ္ဒီတာ ထက္ လခ ေဒၚလာ၂ေသာင္း ပုုိရေနပါတယ္။

အခုုထိ(၁၉၉၂ကုုိ ေျပာတာပါ။) ေတာ့ အမ်ဴိးသားနဲ႕ အမ်ဴိးသမီး လခရပုုံက မတူပါဘူး။ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြ အမ်ဴိးမ်ဴိး ရွိပါတယ္။ အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မိရုုိးဖလာအလုုပ္မ်ဴိး ဥပမာ စာသင္တဲ့အလုုပ္ သုုိ႕မဟုုတ္ သူနာျပဳအလုုပ္ေတြကုုိ လုုပ္ေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသည္အလုုပ္ေတြက အမ်ဴိးသားေတြလုုပ္တဲ့ အလုုပ္ေတြထက္ စကတည္းက လခက နည္းျပီးသား ျဖစ္ေနပါတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အမ်ဴိးသမီးေတြက မိခင္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ သူတိုု႕ခင္မ်ာ အိမ္အလုုပ္နဲ႕အျပင္အလုုပ္ၾကားမွာ ေတာ္ေတာ္ၾကီး ဗ်ာမ်ားေနၾကရတယ္။ အဲသည္အလုုပ္နွစ္ခုုစလုုံး လုုပ္ဖုုိ႕ိုဆုုိရင္ တစ္ပတ္ကုုိ နာရီ၄၀ ေအာက္သာ သာမန္အားျဖင့္ လုုပ္နုုိင္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သည္ေတာ့ လခက နည္းသြားတာေပါ့။

အမ်ဴိးသမီးမ်ား လွဴပ္ရွားမူေတြ လုုပ္လာၾကေတာ့ အမ်ဴိးသမီးတခ်ဴိ႕က အေတြးေတြ ရလာတယ္။ ဟုုတ္တယ္ေလ အမ်ဴိးသမီးေတြလည္း အမ်ဴိးသားေတြလုုိပဲ တန္းတူအခြင့္အေရး ရွိသင့္တာေပါ့။ ဘာျဖစ္လုုိ႕ အမ်ဴိးသမီးေတြက်ေတာ့ အမ်ဴိးသားေတြလုုိ တန္းတူ မျဖစ္ရတာလဲ။

တခ်ဴိ႕ လွဴပ္ရွားသူ(အမ်ဴိးသမီးေတြကုုိယ္တုုိင္ကေတာင္) သူတုုိ႕ေတြက “ႏိုုး“ လုုိ႕တုုန္႔ျပန္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသားေတြနဲ႕မွ  သူတုုိ႕က တူမွမတူတာ။ သည္လုုိတုုိင္းတာတာ မွားတယ္ေပ့ါ။ သည္ေတာ့ မိဘဘုုိးဘြား လက္ထပ္ကတည္းက လက္ခံထားတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအလုုပ္ေတြ ကုုိပဲ လုုပ္ရင္လုုပ္၊ ဒါမွမဟုုတ္ အႏၱရယ္ကင္းကင္းနဲ႕ ဘယ္သူမွ မထိခုုိက္တဲ့ အရာမ်ဴိးေတြ ရွာလုုပ္    ဒါပဲ။

ဥပမာ - တခ်ဴိ႕ ကုုမဏီေတြက ေျပာင္းလဲတဲ့အေနနဲ႕ အမ်ဴိးသမီးလုုပ္သားေတြ ခန္႕ထားလာၾကတယ္။ သူတုုိ႕က ကေလးေမြးဖြားဖုုိ႕ ခြင့္ရက္ရွည္ ေပးမယ္ဆုုိေတာ့ အမ်ဴိးသမီးေတြ အတြက္ အဆင္ေျပမယ္။ တခ်ဴိ႕က အခ်ိန္ပုုိင္း လုုပ္ခြင့္ေပးတယ္။

ဒါေပမယ့္ လွဴပ္ရွားသူေတြက တုုိးတက္မူ ေျပာင္းလဲမူကသိပ္ကိုု ေနွးလြန္းတယ္လိုု႕ ေျပာၾကတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္တစ္ခုုက ကုုမဏီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ထိပ္ပုုိင္းမွာ ခန္႕ထားတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအေရအတြက္က နည္းေသးတယ္။ အဲဒါမလုုံေလာက္ဘူး။ အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႕ တုုိးတက္ဖုုိ႕လုုိတယ္။

တခ်ဴိ႕အမ်ဴိးသမီးေတြမွာ ကုုမဏီအၾကီးၾကီးေတြမွာ အေရးၾကီးတဲ့အလုုပ္ေတြ မထမ္းေဆာင္ၾကရဘူး။ သူတုုိ႕ဟာ ထိပ္ဆုုံးအဆင့္ကုုိ ေရာက္ဖုုိ႕ ပိတ္ဆိုု႕ခံထားရတယ္လုုိ႕ ခံစားၾကရတယ္။ အဲသည္လုုိ အပိတ္ဆုုိ႕ခံထားရတာကိုု သူတုုိ႕က “ဖန္မ်က္နွာက်က္“ လုုိ႕ေခၚၾကတယ္။ ဆုုိလုုိတာက အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ထိပ္က အဆင့္ေတြကုုိ ဖန္သားကုုိ ျဖတ္ျပီး ေတြ႕ျမင္ခြင့္ရၾကေပမယ့္ အဲသည္ကုုိ တက္လွမ္းေရာက္ရွိဖုုိ႕ အခြင့္မရွိၾကဘူး။ (ျမင္သာျမင္ရ မၾကင္ရ ဆုုိတဲ့ ျမန္မာစကားပုုံလုုိေပါ့။)

အမ်ဴိးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတိုု႕ုုိကုုိယ္ပုုိင္လုုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ ဖန္မ်က္နွာက်က္ေတြနဲ႕ အတားဆီးခံထားၾကရတယ္လိုု႕ ခံစားမိၾကပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္ (၁၉၉၂ခုုနွစ္ကာလ) မွာဆုုိရင္ စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းအေသးစား ေတြရ႕ ဲ  ၃ပုုံ၁ပုုံဟာ အမ်ဴိးသမီးေတြ ပိုု္င္ၾကပါတယ္။

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုမွာ အေျခခံဥပေဒဆုုိင္ရာ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရး ရရွိဖုုိ႕ ျပင္ဆင္မူ ေတြလုုပ္ဖုုိ႕ အမ်ဴိးသမီးလွဴပ္ရွားမူ ေတြပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ အဲသည္ျပင္ဆင္မူေတြအရ အမ်ဴိးသမီးေတြဟာ ဥပေဒအရ တန္းတူညီမ ွ် အခြင့္အေ၇းေတြ ရရွိလာၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျပင္ဆင္မူအတြက္ ဒါကုုိ ဆန္႕က်င္ၾကတဲ့ တန္ျပန္ထုုိးနွက္မူမ်ားကုုိ ျဖတ္ေက်ာ္ရာမွာ အခက္အခဲေတြ ရင္ဆုုိင္ရလိုု႕ အဲဒီလွဴပ္ရွားမူေတြက ဘယ္ေတာ့မွ မေအာင္ျမင္ပါဘူး။

အေမရိကန္ႏုုိင္ငံေရးဘ၀မွာ အမ်ဴိးသမီးေတြရဲ႕ အေျခအေနက ေရာေထြးေနပါတယ္။ မႏွစ္က (၁၉၉၁ခုုနွစ္ကိုု ဆုုိလုုိပါတယ္) ဆုုိရင္ အရင္နွစ္ေတြကထက္ အမ်ဴိးသမီးအမတ္ေတြ ပိုုမ်ားလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပေဒေၾကာင္းဆုုိင္ရာ အမ်ဴိးသမီးအေရအတြက္က ေနွးေကြးစြာပဲ တက္လာပါတယ္။

ေဒသဆုုိင္ရာ အဖဲြ႕ေတြမွာ အမ်ဴိးသမီးအုုပ္ခ်ဴပ္သူ ေနရာ၅၀ ရွိလာတယ္။ ဒါဟာ ၆ % ရာခုုိင္နွဴနး္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ျပည္သူ႕ကုုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ အဖဲြ႕၀င္အေရအတြက္ဟာ အမ်ဴိးသမီး ၃၁ ေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ၇ ရာခုုိင္နွဴနး္ပဲ ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ အမ်ဴိးသမီး ၂ေယာက္ပဲရွိတယ္။ ဒီအေရအတြက္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ တုုနး္ကအတုုိင္းပါပဲ။ (ဒါေတြက ၁၉၉၂ စစ္တမ္းအရ ျဖစ္ပါတယ္။)

လွဴပ္ရွားသူေတြကေျပာတာေတာ့ ဘယ္ေလာက္ ေအာင္ျမင္မူရတယ္ ဆုုိတာကုုိ တုုိင္းတာဖုုိ႕ ခက္ပါတယ္တဲ့။ တေန႕ေန႕က်ရင္ေတာ့… တဲ့၊ သူတုုိ႕ကေျပာပါတယ္ ေက်နပ္ေလာက္ေအာင္ တုုိးတက္လာမွာပါတဲ့။ အဲသည္ေန႕မေရာက္ခင္မွာေတာ့ တဲ့၊ သူတုုိ႕က ဆက္ေျပာပါတယ္ လုုပ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး က်န္ေနေသးတယ္ တဲ့။

သုုိ႕ေသာ္လည္း အခုုအခါမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုုက လွဴပ္ရွားသူေတြ ေတာင္းဆုုိတဲ့ အမ်ဴိးသမီးအခြင့္အေရးေတြကုုိ စဥ္းစားလာ၊ လက္ခံလာၾကပါတယ္။ သည္ေတာ့ လွဴပ္ရွားသူေတြက ဒါဟာ ေအာင္ျမင္မူရဲ႕လမ္းစပဲလုုိ႕ ေျပာလာၾကပါတယ္။

ယေန႕ေခတ္ (၁၉၉၂ခုုနွစ္) အေမရိကန္အမ်ဴိးသမီးမ်ားဟာ သူတုုိ႕ရဲ႕ မိခင္မ်ားန႕ဲ သူတုုိ႕ရဲ႕အဖြားမ်ား နဲ႕ မတူကဲြျပားတဲ့ ဘ၀မ်ားကုုိ အလုုိရွိၾက၊ ေမ်ာ္လင့္လ်က္ ရွိေနၾကပါတယ္။ အဲသည္အတိတ္က အႏွိမ္ခံ၊ လူရာသြင္းမခံရတဲ့ ဘ၀မ်ဴိး ျပန္မသြားခ်င္ၾကေတာ့ ပါဘူး။

ဂ်ဴနီယာ၀င္း