အေတြးအျမင္ အမွတ္ ၃၁၂ ၾသဂုုတ္လ
ဂ်ဴနီယာ၀င္း
(James Glen Stovell (ဂိ်မ္းစ္ ဂလန္ စတုုိဗယ္) ရဲ႕”Journalism“ (သတင္းစာပညာ) လုုိ႕အမည္ေပးထားတဲ့ စာအုုပ္က အပိုုင္းတခ်ဴ႕ိကုုိ သင့္ေလ်ာ္သလုုိ ဘာသာျပန္တင္ျပထားတာပါ။ သူ႕ရဲ႕အာေဘာ္အတုုိင္း ဘာသာျပန္ထားေသာလည္း စာေရးသူျဖည့္စြက္ထားတာေတြကိုု ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ လုုပ္ေပးထားပါတယ္။)
သတင္းက ဘယ္ေလာက္အေရးၾကီးသလဲ ဆုုိတဲ့ေမးခြန္းက ေမးစရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လိုု႕ လူေတြက သတင္းစာဆရာေတြရဲ႕ သတင္းတင္ျပမူပုုိင္းဆုုိင္ရာကုုိ ၀င္ေရာက္ပတ္သက္မူ မရွိခ်င္ၾကတာလဲ။
သတင္းဟာ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြက္ အေရးပါတဲ့ အစိတ္အပုုိင္းတစ္ခုု ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ရဲ႕ ဘ၀မွာ သတင္းကုုိ အပုုိင္း ၃ ပုုိင္းခဲြထားေပးပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေပးျခင္း၊ ေဖ်ာ္ေျဖျခင္းနဲ႕ လူထုုကိုု ဆဲြေဆာင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ၃ခုုက တစ္ခုုနဲ႕တစ္ခုု ပတ္သက္ေနတယ္။ ေျပာရရင္ ေရာယွက္ေနတယ္လုုိ႕ေတာင္ ေျပာလုုိ႕ရပါတယ္။ တကယ့္ဘ၀မွာ တခါတရံ ခဲြထုုတ္ဖုုိ႕ေတာင္ ခက္ခဲပါတယ္။
အခ်က္အလက္ေတြက သတင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ အေရးပါတယ္ ဆုုိတာ သိသာထင္ရွားပါတယ္။ သတင္းဟာ အျဖစ္အပ်က္ေတြ၊ တကယ့္ဇာတ္လမ္းေတြကုုိ ေျပာျပေနတာပါ။ ဒါဟာ ကၽြန္ေတ္ာတုုိ႕ေတြနဲ႕ သက္ဆုုိင္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕အေၾကာင္းေတြကုုိ သိေစပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ အေတြ႕အၾကဳံေတြနဲ႕ ေ၀းကြားတဲ့၊ လက္လွမ္းမမီွႏုုိင္တဲ့ အျဖစ္ေတြ၊ လူေတြ အေၾကာင္းကုုိ သိေအာင္လုုပ္ေပးတယ္။ ကမာၻၾကီးရဲ႕ အေၾကာင္းေတြကုုိ လည္းတတ္ႏုုိင္သေလာက္ သိလာရတယ္ေပါ့။ သတင္းေတြဟာ အသိပညာက်ယ္ျပန္႕လာေအာင္၊ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ တက္ေနတဲ့ ေလွကားထစ္ေတြ တဆင့္ျပီးတဆင့္ ျမင့္တက္လာေအာင္ ျဖည့္စြမ္းေပးေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ေနထုုိင္ေနတဲ့ ကမာၻၾကီးက ဘယ္လုုိဟာမ်ဴိးလဲ ဆုုိတာ သတင္းေတြကတဆင့္ သိလာပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕က သတင္းေတြကုုိ ဖတ္ျပီး ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်ႏုုိင္တယ္။ ဥပမာ - မုုိးေလ၀သ သတင္း။ ဘယ္လုုိအ၀တ္အစား၀တ္သင့္သလဲ၊ ထီးယူမလား၊ စသျဖင့္ မနက္ခင္း မုုိးေလ၀သ ဖတ္ျပီး ဆုုံးျဖတ္လုုိ႕ရတယ္။ တခါတေလ ခရီးသြားဖုုိ႕ကိစၥေတြမွာ မုုိးေလ၀သက အေရးၾကီးလာတယ္။ မုုန္တုုိင္းရွိသလား၊ မုုန္တုုိင္း ေက်ာ္သြားမယ့္ေနရာျဖစ္ေနသလား၊ မုုန္တုုိင္း ျပီးသြားပလား၊ မုုန္တုုိင္းေၾကာင့္ သစ္ပင္ေတြက်ဴးိက်လုုိ႕ လမ္းေတြ ပိတ္ဆုုိ႕ေနလား။ သတင္းေတြဖတ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ရဲ႕ အစီအစဥ္ေတြ ေျပာင္းလုုိ႕ရတယ္။ ရုုပ္ျမင္သံၾကားသတင္း ေတြကေနလည္း လတ္တေလာသတင္းေတြ နားေထာင္ျပီး အခ်ိန္မွီ ေရာက္ဖုုိ႕ စဥ္းစားစရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ေဘ့စ္ေဘာအားကစားကုုိလည္း ထုုိင္ၾကည့္ဖုုိ႕အခ်ိန္သတ္မွတ္ လိုု႕လည္း ရပါတယ္။
တခါတေလ သတင္းမီဒီယာေတြကုုိ ကုုၽြန္ေတာ္တုု္ိ႕အတြက္ ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ မွန္ကန္ေစေအာင္ ျဖည့္ဆြမ္းေပးတဲ့အတြက္ အမွတ္ေတြ ေပးရပါတယ္။ ဥပမာ မဲထည့္ဖုုိ႕ကိစၥေတြမွာ ဘယ္သူ႕ကုုိ မဲထည့္သင့္သလဲဆုုိတာကုုိ သတင္းေတြၾကည့္ျပီး ဖတ္ျပီးေတာ့ျဖစ္ျဖစ္ ဆုုံးျဖတ္လိုု႕ရေစတယ္။ ေၾကာ္ျငာေတြကလည္း ဒီပစၥည္း၀ယ္သင့္ မ၀ယ္သင့္ စဥ္းစားလုုိ႕ရေအာင္ အခ်က္အလက္ေတြ ေပးထားတယ္။ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ ေတြ႕တဲ့အခါ အခ်င္းခ်င္း သတင္းထဲက အခ်က္အလက္ေတြ ေဆြးေႏြးလိုု႕လည္းရ၊ ညင္းခုုန္လုုိ႕လည္း ရပါတယ္။
လက္ရွိအေျခအေနေတြကုုိ သတင္းေတြကေန သိႏုုိင္တဲ့အတြက္ လူထုုဟာ သတင္းနဲ႕ မ်က္ေျခမျပတ္ေအာင္ေနေနၾကရပါတယ္။ ဥပမာ စစ္အတြင္းတုုန္းကဆုုိ လူေတြဟာ စုုရုုံးျပီး အတူတကြ ေရဒီယုုိကေလး နေဘးကေန နားေထာင္ေနၾကရတယ္။ လမ္းေပၚက ထုုတ္လႊင့္တဲ့ ရုုပ္ျမင္သံၾကားသတင္းကိုု လမ္းသြားလမ္းလာေတြ စုုကာ မတ္တပ္ရပ္လ်ုက္ အတူတကြ ၾကည့္ၾကတယ္။ မဟာမိတ္ေတြ ၀င္လာျပီလား၊ အၾကမ္းဖက္သမားေတြ တုုိက္ခုုိက္ခံေနရ ပီလား၊ ဘယ္ေနရာမွာ ဗုုံးၾကဲခံေနရလား စသျဖင့္ သတင္းေတြကုုိ ၀ုုိင္းကာ နားေထာင္၊ ဖတ္ရူရင္း လူေတြ အခ်င္းခ်င္း အေဖာ္ျပဳေနၾကရတယ္။
အခုုဆက္လက္ျပီးေတာ့ သတင္းရဲ႕ ဒုုတိယ အဓိကအစိတ္အပိုုင္းတစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ေဖ်ာ္ေျဖျခင္းကိုု ဆက္ပါ့မယ္။ ေဖ်ာ္ေျဖျခင္းဆုုိတဲ့ကိစၥဟာ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြက္ အေရးပါတဲ့ အပုုိင္းျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ကုုိ တုုိက္ရုုိက္မပတ္သက္ မသက္ဆုုိင္ပါဘူး။ သတင္းတုုိင္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ရဲ႕ဘ၀ကိုု ထိန္းခ်ဴပ္မထားပါဘူး။ ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ခ်တယ္ဆိုုတာကလည္း ကၽြန္ေတာ္တိုု႕က ကုုိ္ယ့္ဘာသာကုုိယ္ ခ်တာျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လုုိခ်ပါ ဘယ္လိုုလုုပ္ပါလိုု႕ ဘယ္သတင္းကမွ မေျပာပါဘူး။ (သတင္းစာဆရာေတြေရးတဲ့ သတင္းတုုိင္းဟာ သူတုုိ႕ကုုိယ္ပုုိင္ အယူအဆ မပါရ၊ သူတုုိ႕အာေဘာ္မပါရလိုု႕ ေရွ႕ကေဆာင္းပါးမ်ားမွာ တင္ျပထားျပီးျဖစ္တယ္။ သတင္းကုုိ ဖတ္ျပီး ထီးယူသင့္မသင့္ ခရီးမသြားသင့္ သြားသင့္ ဆုုိတာက သင့္ဘာသာသင္ ကိုုယ္သြားမယ့္ေနရာကိုု ၾကည့္ပီး ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ခ်တာပါ။ အဲသလုုိပါပဲ တျခားေသာ သတင္းအမ်ဴိးအစားတုုိင္းဟာလည္း အဲသည္သေဘာအတုုိင္း ျဖစ္ပါတယ္။)သတင္းကေပးတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကုုိၾကည့္ျပီး လူေတြက စဥ္းစားမယ္၊ တုုိင္ပင္မယ္၊ ဆုုံးျဖတ္မယ္။
သတင္းထဲက ေဖ်ာ္ေျဖတဲ့ အပုုိင္းဟာ သတင္းစာဆရာေတြၾကားထဲမွာ ႏွစ္မ်ားစြာ အညင္းပြားစရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ စူပါမားကပ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့သတင္းေတြ၊ နံမယ္ၾကီးေတြရဲ႕သတင္းေတြ၊ လူမူထုုတ္ကုုန္ပစၥညး္ေတြအေၾကာင္းဟာ လူထုုကုုိ ေပးေနတဲ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရး သတင္းေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လူေတြ စိတ္၀င္စားတဲ့ပမာဏ ကိုု တြက္ၾကည့္ေတာ့ ေဖ်ာ္ေျဖေရးအပိုု္ငး္ဟာ လူေတြ ပိုုၾကိဳက္ၾက တာကိုု ေတြ႕ရတယ္။ သည္ေတာ့ လူစိတ္၀င္စားတာကုုိပဲ အဓိကထား တင္ဆက္ေနၾကမလား သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ကုုိပဲ အပင္ပန္းခံျပီး သတင္းလုုိက္ေနၾကတာ တန္ေရာတန္ရဲ႕လား ဆုုိျပီး သတင္းစာဆရာေတြ အခ်င္းခ်င္း အညင္းပြားစရာျဖစ္လာတာ ဆန္းေတာ့မဆန္းဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၁ခုုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႕က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေမရိကမွာ အၾကမ္းဖက္တုုိက္ခုုိက္ခံရမူ သတင္းဟာ ေဖ်ာ္ေျဖေရးသတင္းေတြကုုိ ေက်ာ္တက္သြားတာေတာ့ လက္ေတြ႕ပါပဲ။
(တတိယ အစိတ္အပုုိင္းျဖစ္တဲ့ လူထုုကိုု ဆဲြေဆာင္မူဆုုိတာကုုိ စာေရးသူက အေသးစိတ္ထပ္ရွင္းျပမထားပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ မွန္းၾကည့္လိုုက္ေတာ့ ဒီအခ်က္ဟာ ေရွ႕က အခ်က္၂ခုုနဲ႕ ေရာယွက္ေနပါတယ္။ သတင္းစာဖတ္သူေတြရဲ႕ စိတ္၀င္စားမူဟာ ဘာလဲဆုုိတာကုုိ သတင္းစာဆရာေတြ တင္ျပတဲ့ သတင္းေတြေပၚမူတည္ျပီး အေျဖရွာေနတဲ့သေဘာလုုိ႕ ယူဆပါတယ္။)
သတင္းေတြကုုိဖတ္ျပီး လူထုုဟာ စိတ္၀င္စားလာမယ္၊ ေမးစရာေတြ ေပၚလာမယ္၊ အခ်င္းခ်င္း တုုိင္ပင္ႏွီးေနွာခ်င္လာမယ္၊ စကားေျပာစရာ အေၾကာင္းေတြ ရလာမယ္ ဆိုုရင္ ေဖ်ာ္ေျဖေရးသတင္းျဖစ္ျဖစ္၊ အခ်က္အလက္ေတြေဖာ္ျပတဲ့ သတင္းျဖစ္ျဖစ္ ဒါကုုိ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြက္ တန္ဖိုုးရွိတဲ့သတင္းေတြ အျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အခုု ႏုုိ္င္ငံေရးသတင္းေတြအေၾကာင္းကုုိ ဆက္ပါမယ္။
ႏုုိင္ငံေရးသတင္းမ်ား
သတင္းေတြဟာ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြက္ အေရးပါတယ္ ဆုုိတာ ေရွ႕မွာ ေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ အခုုဆက္လက္ျပီး သတင္းေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ရဲ႕ ကိုုယ္ပုုိင္ဘ၀ေတြထဲကုုိ ဘယ္ေလာက္အေရးပါလာသလဲ ဘယ္လုုိ အက်ဴးိသက္ေရာက္မူေတြ ရွိသလဲ ဆုုိတာကုုိဆက္ေျပာပါ့မယ္။ သည္ေတာ့ ဥပမာေလးေတြနဲ႕ပဲ တင္ျပသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ႏုုိင္ငံေရးအလုုပ္ဆုုိတာဟာ ၉၀% အေျပာ၊ ၁၀% လွဴပ္ရွားမူ လိုု႕ဆုုိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုုိင္ငံေရးအမ်ားစုုဟာ အၾကံညဏ္ေတြ၊ လုုပ္ပုုံကိုုင္ပုုံေတြ၊ ယုုံၾကည္မူနဲ႕ သြားေနပါတယ္။ မိမိရဲ႕ အျမင္ေတြကုုိတင္ျပတယ္၊ ညင္းခုုန္မယ္၊ တျခားသူေတြနဲ႕ တုုိက္ခုုိက္မယ္၊ တျခားသူေတြနဲ႕ ဆန္႕က်င္ဘက္လုုပ္မယ္။ ဒီအလုုပ္က ညင္းခုုန္၊ ေဆြးေႏြး၊ ညွိႏွဴိင္း …. အဲသည္သေဘာ။ မွန္ပါတယ္။ ႏုုိင္ငံေရးသမားေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တေနရာကေန တေနရာက မဟာမိတ္ေတြဖဲြ႕၊ လက္ဆဲြနွဴတ္ဆက္၊ တဖက္သားကုုိ သိပ္ဂရုုစုုိက္တဲ့ ပုုံကုုိ ျမင္သာထင္သာေတြ႕ရတယ္ေပါ့။ သည္လုုိနဲ႕ အျမင္ခ်င္းဖလွယ္မယ္၊ ဥပေဒေတြ ခ်မွတ္ေဆြးေႏြးမယ္။ ဒီေနရာမွာ ႏုုိင္ငံေရးရဲ႕ အဓိကအလုုပ္က လူ႕အဖဲြ႕အစည္းကုုိ မဟာမိတ္ေတြနဲ႕ အတူတကြ အၾကံညဏ္ေတြ ထုုတ္ၾက၊ ေရြးခ်ယ္ၾကတာပါပဲ။
သည္ေတာ့ သတင္းစာဆရာေတြက ဘယ္သူကျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြအတြက္ ၾကိဳးစားေနျပီ၊ ဘယ္သူကျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ေတာ့မယ္၊ သူတုုိ႕က သည္လုုိ စိတ္ကူးေတြရွိတယ္၊ သူတိုု႕က ဘယ္လိုု အစီအမံေတြနဲ႕ လုုပ္ေဆာင္ေနတယ္ စသျဖင့္ သတင္းေတြလုုိက္ရ၊ ေရးရ၊ တင္ျပရပါတယ္။
သတင္းနဲ႕ သတင္းမီဒီယာ ရဲ႕ အဓိကအလုုပ္တစ္ခုုက အစုုိးရနဲ႕ အစုုိးရအရာရွိေတြအေပၚမွာ ေစာင့္ၾကည့္ျပီး ႏုုိင္ငံေရးအျမင္ေတြနဲ႕ ေရးျခစ္ၾကရတာပါပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉ ရာစုု တုုန္းက ဆုုိရင္ လူထုုပုုိက္ဆံေတြကုုိ ဘယ္လုုိသုုံးစဲြသလဲ၊ ျဖဳန္းတီးေနသလား၊ စီမံမူကဘယ္လုုိလဲ၊ ေငြေရးေၾကးေရး အက်င့္ပ်က္ျခစားမူတြ ရွိေနသလား ဆုုိတာေတြကုုိ သတင္းစာတုုိ႔မဂၢဇင္းတုုိ႕မွာ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ ၾကပါတယ္။ အဲသည္လုုိ ေဖာ္ျပမူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းၾကားက ျပႆနာေတြ ပါပါလာတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ - ကေလးလုုပ္အားမ်ား သုုံးစဲြခုုိင္းေစမူမ်ား - ဒါေတြကုုိ အစုုိးရက လစ္လ်ဴရွဴထားတယ္ ဘာညာေပါ့။ သတင္းစာဆရာေတြက အစုုိးရလုုပ္ငန္းေတြကုုိ ေစာင့္ၾကည့္ေနရင္းကေန အဲသည္လုုိ ျပႆနာေတြကုုိ ႏုုိင္ငံေရးဆန္ဆန္ မီးေမာင္းထုုိးျပရင္းနဲ႕ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ တင္ျပႏုုိင္ၾကပါတယ္။ ယေန႕ေခတ္မွာလည္း သည္လိုု တခါတရံ ပုုံ၀တၳဳဆန္ဆန္ေတြ ေရးသားေဖာ္ျပၾကတာ ေတြ႕ၾကရတယ္။
လူထုုကုုိ ႏုုိင္ငံေရး ျပႆနာေတြကုုိ သိေစတာဟာ တနည္းအားျဖင့္ လူေတြရဲ႕ တုုန္႕ျပန္မူကုုိ ၾကားၾကရတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြကိစၥမ်ဴိးဆိုု လူထုုနဲ႕ သက္ဆုုိင္တယ္ဆိုုတာမ်ဴိးကုုိ သတင္းစာဆရာေတြက အေရးေကာင္းရင္ေကာင္းသလုုိ ထိေရာက္ပါတယ္။ ႏုုိင္ငံေ၇းသမားေတြက ေအာ္ေနတာထက္ ေဘးလူက၀င္ေျပာရင္ ပုုိနား၀င္တတ္ပါတယ္။ အဲသည္လုုိ ေဘးလူတစ္ေယာက္ရဲ႕ လုုိအပ္ခ်က္ကုုိ သတင္းစာဆရာေတြက ျဖည့္ဆည္းေပးနုုိင္ပါတယ္။ ဒါဟာ သတင္းမီဒီယာေတြက လူထုုဆီကစကားသံေတြကုုိ ဆဲြထုုတ္ေပးတဲ့ တဖက္တလမ္း ကူညီမူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
၂၄နာရီသတင္းမီဒီယာနဲ႕ အင္တာနက္သတင္းေတြဟာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးတာထက္ ေဖာင္းပြမူေတြက ပုုိမ်ားေနပါတယ္။ ေနာက္တမ်ဴိးေျပာရရင္ သတင္းဆုုိတဲ့ အရာက လုုံလုုံေလာက္ေလာက္ မပါဘူး။ သတင္းအဖဲြ႕အစည္းေတြ မီဒီယာထုုတ္လႊင့္မူ ဆုုိတာေတြကုုိ ၾကည့္လုုိက္စမ္းပါ။ စကားလက္ဆုုံေျပာတဲ့ အခန္းဂဏေတြ၊ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ အျမင္ခ်င္းဖလွယ္ၾကတာေတြ၊ ဖက္ရွင္ဂဏေတြ အဲဒါေတြက ေတာ္ေတာ္မ်ားေနပါတယ္။ အဲဒီလုုိအေျခအေနမွာ ႏုုိင္ငံေ၇းအခန္းဂဏေတြကုုိ ေဆြးေႏြးၾက၊ ႏွီးေႏွာၾက စတဲ့ သေဘာပါတဲ့ အခန္းေတြကုုိ ထည့္သြင္းၾကပါတယ္။ အဲသည္ထဲ အျပင္လူေတြကလည္း ၀င္ပါလုုိက္ၾကေသး။ အဲသည္လုုိေတြ လုုပ္တာဟာ ႏုုိင္ငံေရးကုုိ ေမွးမွိန္သြားေစတယ္လိုု႕ ကၽြန္ေတာ္ေတာ့ ထင္ပါတယ္။ ႏုုိင္ငံေ၇းသမားေတြနဲ႕ လူထုုၾကားမွာ တံတားတစ္ခုုကိုု ခင္းမယ္ဆုုိရင္ တုုိတုုိနဲ႕လုုိရင္းျဖစ္ျဖစ္၊ တစ္ခုုခုုကုုိ အဓိကထားျပီးေတာ့ျဖစ္ျဖစ္ အာရုုံစုုိက္ျပီး တင္ျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါဟာ ေရရွည္အတြက္ပုုိေကာင္းပါလိမ့္မယ္။
တဖန္လူ႕အဖဲြ႕အစည္းကုုိ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့ သတင္းဆုုိတဲ့အထဲမွာ စီးပြားေရးရဲ႕အခန္းဂဏ ကလည္း ေတာ္ေတာ္အေရးပါေနပါတယ္။ စားသုုံးသူေတြအတြက္ ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်ေပးမယ့္၊ စဥ္းစားေပးမယ့္ အခ်က္အလက္ေတြ ေပးဖုုိ႕ဟာလည္း အေရးၾကီးတာကုုိး။ ဥပမာ သြားတုုိက္ေဆး ဘယ္တံဆိပ္ေကာင္းသလဲ ဘာ၀ယ္ရမလဲ ဆုုိတာကအစေပါ့။ ဒါဟာလည္း သူတိုု႕အတြက္ ပိုုက္ဆံကုုန္ရမယ့္ ကိစၥဆုုိေတာ့ အေ၇းၾကီးတာေပါ့။ တဖန္ သတင္းေတြကေန လူငယ္လူရြယ္ကေလးမ်ား ဘယ္ေကာလိပ္ ဘယ္ေက်ာင္း တက္ရင္ေကာင္းမလဲ ဆုုိတဲ့ ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ဖုု႕ိ အခ်က္အလက္ေတြကိုု သိႏုုိင္ပါေသးတယ္။ ဒါေတြကုုိ သတင္းစာပညာနဲ႕ ေရးသားလုုိက္တဲ့ သတင္းမ်ားကေန ၾသဇာသက္ေရာက္မူမ်ားစြာနဲ႕ လူေတြဆီေရာက္ရွိ ေနတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူတိုု႕ရင္ဆုုိင္ေနၾကရတဲ့ ျပႆနာေတြကုုိ ေျဖရွင္းလုုိၾကတယ္။ လုုပ္ငန္းကုုိင္ခန္းေတြ၊ ကုုမဏီလုုပ္ငန္းေတြ၊ ကိုုယ္ပုုိင္လုုပ္ငန္းလုုပ္သူေတြက သူတုုိ႕ပုုိင္ဆုုိင္မူေတြ၊ အခြင့္အေရးေတြ ကာကြယ္လုုိၾကတယ္။ ဒီလုုိအေျခအေနေတြမွာ ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္တုုိ႕၊ ဥပေဒပညာရွင္တုုိ႕၊ တရားခြင္ တုုိ႕ဆုုိတာ ပါလာျပီ။ ေဖ်ာ္ေျဖေရးဆုုိတဲ့ ဂဏထဲမွာ သူမ်ားအေၾကာင္းေတြ ေ၀ေ၀ဆာဆာ တင္ျပလုုိ႕ရတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းေတြဟာလည္း နံမယ္ရပါတယ္။ လူေတြကလည္း ကုုိယ့္ဘ၀အေျခအေနေတြကိုု ခနေမ့ျပီး ဒီလုုိသတင္းေတြကုုိ ဖတ္ခ်င္ၾကတယ္။ သူမ်ားရင္ဆုုိင္ေနရတာေတြကုုိ ကိုုယ့္ျပႆနာလိုု သေဘာထားျပီး သိခ်င္စပ္စုုၾကတယ္။ ၁၉၉၀ခုုနွစ္ေလာက္က O.J. Thompson (အုုိေဂ် ေသာမဆင္) လူသတ္မူတစ္ခုုရဲ႕ တရားခြင္ကုုိ သတင္းေရးၾကတာကိုု လူေတြက စိတ္၀င္တစား ေစာင့္ဖတ္ၾကတယ္။ မ်က္နွာဖုုံးသတင္းေတြေတာင္ ျဖစ္လိုု႕။ သတင္းေရးဆရာေတြ အေရးေကာင္းရင္ေကာင္းသလုုိ ေနာက္ဆုုံး ဆုုံးျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ့အထိ လူစိတ္၀င္စားမူ ရခဲ့တယ္။ အသည္လုုိ တရားခြင္သတင္းေတြ လူၾကိဳက္မ်ားတာေၾကာင့္ ယေန႕ေခတ္ဆုုိရင္ တရားခြင္တီဗီေဒ့ါကြန္ ေတာင္မွ လူဖတ္အမ်ားဆုုံးစာရင္း၀င္လာျပီ။
တဖန္ အေရးပါဆုုံးသတင္းကေတာ့ အားကစားသတင္းပေဒသာပါပဲ။ တခ်ဴိ႕ေသာ လူေတြကေတာ့ အားကစားစာမ်က္နွာဆုုိရင္ ေက်ာ္လႊားသြားၾကပါတယ္။ ဒါေတြက အလကားဟာေတြ၊ ဘာအဓိပယ္မွမရွိဘူး။ သိုု႕ေသာ္ ကမာၻ႕အားကစား သတင္းေတြဟာ အခ်ိန္ေတြကုုန္၊ ပိုုက္ဆံေတြအကုုန္ခံျပီး လူေတြပါ၀င္ကာ လူ႕စိတ္၀င္စားမူေတြကုုိ ဆဲြယူႏုုိင္တဲ့ သတင္းေတြျဖစ္ေနတယ္။ သတင္းစာေတြမွာ အားကစားစာမ်က္နွာေတြက သတင္းအစီအစဥ္ထက္ေတာင္ မ်ားေနတယ္။ ေဒသဆုုိင္ရာ တီဗီသတင္းေတြကုုိ ၾကည့္လုုိက္ဦး။ အားကစားထုုတ္လႊင့္မူက ပုုိသာေနတယ္။ အားကစားလႊင့္တ့ဲ လုုိင္းေတြကုုိ ၾကည့္ဦးမလား။ အားကစားလုုိင္းေတြမ်ား လႊင့္သာလႊင့္ မရွဴံးဘူးဆုုိပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုုိ႕ရဲ႕ ပညာေရးလုုိင္းမွာ ေကာလိပ္ တကၠသိုုလ္က အားကစားေတြ ပါ၀င္ကာ လႊင့္ထုုတ္ၾကပါတယ္။ အဲသည္အထဲမွာ အားကစားလက္သစ္ကေလးေတြ၊ နံမယ္ရအားကစားသမားေတြကုုိလည္း ေမြးထုုတ္ေပးလုုိက္ေသးတာကုုိး။
တုုိင္ျပည္နဲ႕ခ်ီျပီး က်င္းပၾကတဲ့ အုုိလံပစ္အားကစားေတြဆုုိရင္ အားကစားသတင္းေတြဟာ မ်က္နွာဖုုံးသတင္းေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ပရိသတ္အင္အားကလည္း ေဒသတြင္းေရာ၊ ျမိဳ႕တြင္း ျမုုိ႕ျပင္ပါ ပါ၀င္ပတ္သက္လာတယ္။ ေ၀ဖန္သူေတြက ေျပာရာမွာ အားကစားသတင္းေတြကုုိ တင္ျပတဲ့အခါ အားကစားဆုုိင္ရာအခ်က္အလက္ေတြ ကုုိ ဦးစားေပးသင့္တယ္၊ အားကစားနည္းစနစ္ေတြကုုိ ပိုုျပီး တင္ျပသင့္တယ္၊ လူထုုစိတ္၀င္စားေအာင္ဆုုိျပီး ပရိသတ္ရေအာင္ ဘာမဟုုတ္တာေလးေတြကုုိ ပုုံၾကီးခ်ဲ႕တာမ်ဴိးေတြ နည္းသင့္တယ္လိုု႕ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။
ဂ်ဴနီယာ၀င္း
