ဂျူနီယာဝင်း - စတေးဟုမ်း၊ စကင်းဝေ့ နှင့် ရလိုက်သော အကျင့်များ

(မိုးမခ) ဒီဇင်ဘာ ၄၊ ၂၀၂၀

ကိုဗစ် နိုတင်း စကင်းဝေ့မှာ စတေးဟုမ်းကာလက အကြာရှည်ဆုံးပါ။ ခုထိလည်း စတေးဟုမ်း ပါပဲ။ စတေးဟုမ်းကာလကြာရှည် လာတာနဲ့အမျှ အတွေ့အကြုံတွေ လည်းစုံလာပါတယ်။ သည်တော့ ရေရှည်တိုက်ပွဲလား ကိုဗစ်နဲ့ အတူ နေထိုင်ခြင်းလား ဘာလား ကြိုက်ရာ ခေါင်းစဉ်တွေ တပ်ကြပါတယ်။ စတေးဟုမ်းကာလအတွင်းရလိုက်တဲ့ ကောင်းတာလေးတွေကိုပဲ အဓိက ထားဖော်ပြချင်ပါတယ်။

ကိုယ့်ကိ်ုယ်ကိုယ်အားကိုး

အရင်ဆုံး ပြောချင်တာ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အခုလိုကာလမှာ သူများဆီက အကူအညီ တောင်းတယ်ဆိုတာ ဒုက္ခ ပေးတာနဲ့အတူတူပါပဲ။ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်ကလည်း သိပ်ပြီး  သူများအကူအညီ တောင်းဘို့ခဲယဉ်းတယ် လို့ထင်ပါတယ်။ သို့သော် အခုလို အခြေအနေမှာ နည်းနည်းလေးတောင် စိတ်က သူများကို ဒုက္ခမပေးမိအောင် ပိုပီး သတိထားဖြစ်လာပါတယ်။

မိမိကိုယ်ကိုယ်သာ အားကိုးရာ

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်အားကိုးပြီး နေရမယ် ဆိုတဲ့ အသိစိတ်ကြောင့် အရင်တုန်းက နေနေတာ ဘယ်လိုနေထိုင်နေခဲ့တယ် ဆိုတာ သိပ်သတိမထားမိပေမယ့် အခုနေခါမှာ ပိုပီး စိုးရိမ်မူတွေ ဖြစ်လာပါတယ်။ ကျွန်းတစ်ကျွန်းမှာ တကိုယ်တည်း ရောက်နေတဲ့သူတစ်ယောက်ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေ ဖြစ်လာတာပါ။ ကိုယ့်မိသားစုကိုယ်နဲ့အတူ ရှိနေတယ်။ ကျွန်းကလေးမှာ ။ ဒါဆို ဘာမှမလိုဘူးပေါ့။ သို့သော် စားဝတ်နေရေးက ရှိနေတော့ ဘာလုပ်လုပ် ဘာကိုင်ကိုင် စိုးရိမ်စိတ်ကြီးနဲ့ နေနေရမှာ။ ကြာရင် တဖြေးဖြေး အဲသည်စိတ်ကြောင့် စိတ္တဇ  ဝေဒနာဖြစ်လာတယ်။ ညအိပ်မပျော် တော့ဘူး။ ဒီဝေဒနာတွေ သက်သာအောင် အိမ်မူကိစ္စတွ ၊ ထမင်းဟင်းချက်ပြုတ်တာတွေ၊ အပင်စိုက်ပျိူးတာတွေ၊ စာရေးတာတွေ၊ အချူပ်အလုပ်တွေကို ရှာဖွေလုပ်ကိုင်ဖြစ်လာပါတော့တယ်။

အစားအသောက် မီးလိုတောက်

အရင်ကတော့ အပြင်စာ နည်းနည်းပါးပါး ထွက်စားဖြစ်ပေမယ့် အခုကာလမှာ ကိုယ့်ဘာသာချက်ပြုတ်စားသောက်ရင်း စကေးတွေ တက်လာတယ်ပေါ့။ ချက်တာပြုတ်တာ စိတ်မဝင်စားချင်လည်း စိတ်ဝင်စားလာရရုံမက ဈေးကဝယ်လာတဲ့ အသီးအပင်တွေထဲ အမြစ်ကလေးတွေ ပါလာရင်တောင် စိုက်ပျိူးချင်စိတ်တွေ ဖြစ်လာရပါတယ်။ ဥပမာ - ငရုတ်သီး ချဉ်ပေါင်ရွက် ခရမ်းချဉ်သီး အပ်မှိူ စသဖြင့်စသဖြင့်။ များများစားမှ အားရှိမယ် ဆိုတာ အခုကာလမှာ တကယ်လိုက်နာရတော့မှာပါ။ အားရှိတာ ပိုစားရမယ် ဆိုတာ ကို တကယ်ကျင့်သုံးလာရပါတယ်။ ကိ်ုယ့်ကိုယ်လည်း ချက်ပြုတ်တတ်လာအောင် သင်ယူနေရပါတယ်။ မချက်ဖူးတာတွေလည်း မေးမြန်းရပါတယ်။ ဘယ်ဟာကအားရှိလဲ ဘာလဲ စသဖြင့် လေ့လာနေရပါတယ်။

အွန်လိုင်းကို အားကိုး

နောက်ရလိုက်တဲ့အကျင့်ကတော့ ကိုယ်တိုင်ဈေးဝယ်တာမလုပ်တော့ပဲ အွန်လိုင်းကနေပဲ ဈေးဝယ်တတ်လာခြင်းပါ။ ဈေးခြင်းတောင်းဆွဲဈေးဝယ်ခြင်းကို အကိုဖြစ်သူက အားမပေးပါဘူး။ အဒေါ်တွေကလည်း မသွားနဲ့တော့တဲ့။ သည်တော့ အွန်လိုင်းကို အားကိုးလာရပါတယ်။ အွန်လိုင်းကို ရှေးရိုးသမားကိုယ်က သဘောမတွေ့ပေမယ့် အခုတော့ ဒီနည်းပဲ ရှိပါတော့တယ်။ အင်တာနက်ထဲ အဲသည် ဈေးထဲကပစ္စည်းတွေကို ရှာရတယ်။ စာရင်းလုပ်ရပါတယ်။ မှာရပါတယ်။ ပိုက်ဆံမကိုင်ချင်ရင် အွန်လိုင်းနဲ့ ရှင်းရပါတယ်။ သူတို့လာပို့တဲ့အချိန် စောင့်ရပါတယ်။ ခြံဝမှာ စားပွဲရှည်တစ်လုံးချထားရပါတယ်။ သူတို့လာပို့ရင် အဲသည်ပေါ်တင်ခိုင်းပီး ခန ထားရပါတယ်။ လာပို့တဲ့ ကောင်လေးတွေကို မာစ်တပ်ထားတဲ့ကြားကပဲ ကျေးဇူးတင်စကား ကမန်းကတန်းပြောရပါတယ်။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် တကယ်ပါ။ သူတို့လေးတွေ လည်းကျမ်းမာချမ်းသာကြပါစေ။ အခုလိုအခါမှာ သည်လို အလုပ်တွေ လုပ်ပေးကြတာ ကျေးဇူးတင်စရာကောင်းတယ် ။ ဒါဟာ စကင်းဝေ့က ပေးတဲ့ ဆားဗစ်တစ်ခုပါပဲ။

စစချင်းတော့ အွန်လိုင်းကို တခါမှာရင် အသားငါး ဟင်းသီးဟင်းရွက် အသီးအနှံ စတာတွေကို လောဘတကြီးနဲ့ ပြုံပြီးမှာလိုက်တာဖြစ်လို့ ကိုယ့်မှာ အဲသည်အထုတ်တွေ ရှင်းလိုက်ရတာ ညမိုးချူပ်ပါရော။ လူလည်း ဖလက်ပြသွားတာပါပဲ။ နောက်ပိုင်းကျတော့ လိုအပ်တာတွေကို သေချာစာရင်းလုပ်ပီး ၁၀ ရက်စာ ဆိုပီး သတ်မှတ်ရပါတယ်။ ဒီတော့ ပစည်းတွေလာပို့တဲ့အခါကျ သိပ်မပင်ပန်းတော့ပါဘူး။ ဒီလိုနဲ့ပဲ အွန်လိုင်းဈေးဝယ်စနစ်ဟာ အတည်တကျလိုဖြစ်လာတယ်။ စတေးဟုမ်းကြာလေ အွန်လိုင်း နဲ့ဈေးဝယ်မှုစနစ် ရှည်လာလေဖြစ်လာပါတယ်။ ဒိတော့ အွန်လိုင်းက မက်ဆင်ဂျာတွေနဲ့ friend တွေဖြစ်လာတယ် ပစ္စည်းလာပို့တဲ့ ဝန်ထမ်းလေးတွေကိုလည်း ခင်မင်လာပါတယ်။ သူတို့ကိုလည်း မေတ္တာတွေပို့ဖြစ်တယ်ပေါ့။

အွန်လိုင်းကျေးဇူးနဲ့ပဲ ဆေးတွေ ဝယ်သောက်နိုင်တာဟာလည်း သည်ကာလမှာ ကျမ်းမာလာခြင်းဟာ တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ လူတွေဟာ ရေငတ်တုန်း ရေတွင်းထဲကျ ဆိုသလိုပါပဲ။ လိုအပ်တဲ့ဆေးဝါးများကို ချက်ချင်းဆိုသလို အွန်လိုင်းကနေ ဝယ်နိုင်လာတာ လူကြီးသူမများကို ဆေးဝါးမပြတ် သောက်သုံးဖို့ အခွင့်အရေးရလာတာတွေအတွက် ကျေးဇူးတင်မိပါတယ်။ ဒီကာလမှာ ကိုယ်တိုင် ထွက်ဆေးရှာဖို့ဆိုတာ မလွယ်ဘူးလေ။

ကုသိုလ်ရတဲ့ အကျင့်တစ်ခု

နောက်ထပ် အကျင့်တစ်ခုကတော့ ကိုယ့်ကျမ်းမာရေး ကိုယ်ဂရုစိုက်လာတာပါ။ ဒါ့အပြင် အတူနေ လူကြီးများကို လည်း ပိုပီး ဂရုစိုက်လာ ပါတယ်။ ကိ်ုယ်လည်း ကိုယ့်ဖခင်ကျမ်းမာရေးကို အရင်ကထက်ပိုပီး ဂရုစိုက်တယ်။ (ဖေဖေ နှာခေါင်းမနှိူက်နဲ့တို့ မျက်နှာမကိ်ုင်နဲ့တို့ လက်ဆေးရဲ့လားတို့ ဘာတို့ညာတို့ ပိုလာတာပေါ့။) အရင်တုန်းကဆို ညနေစာ သိပ်မစားရင် ဟင်းမကောင်းလို့ ထင်ပေမယ့် အခုနေခါတော့ ချက်ချင်းကို ကြက်ဥပြုတ်လေး ဟတ်ဖ်ဘွိုင်လေး လုပ်ပေးတယ်။ ညတိုင်း နွားနို့ဖြစ်ဖြစ် တစ်ခုခု အားရှိတာ တိုက်တာ ဂရုစိ်ုက်လုပ်ပေးတယ်။ ကိုယ်ခံအားကို နည်းနည်းမှလျော့လို့မဖြစ်ဖူးဆိုတာ အမြဲသတိထားရတယ်။ ပေးထားတဲ့အားဆေးများကိုလည်း သေချာသောက်ရဲ့လားလို့ အမြဲသတိထား ကြည့်ဖြစ်ပါတယ်။ ပြောရရင် နေမကောင်းမဖြစ်အောင် ပိုပီး အလေးထားလာတယ်။ ဖြစ်တတ်တဲ့ ရေချိူးမှားတာ အအေးမိတာကို သိပ်ကို ဂရုစိ်ုက်ရပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်လည်း မကြာခန အအေးမိတတ်တာကြောင့် ပိုသတိထားရပါတယ်။ (ကြာပါပီလေ ညနေကို ရေမချိူးပဲနေလာတာ။ တနေ့ရေတခါပဲချိူးတော့တယ် ဘယ်လောက်အိုက်အိုက် ကြိတ်မှိတ်ပီးနေတယ်။)

သည်တော့ စကင်းဝေ့အတွင်းမှာ ကိုယ့်ကျမ်းမာရေးကို သာမက ကိုယ့်မိဘ ကျမ်းမာရေးကို ပိုတိုးပီး ဂရုစိ်ုက်လာတာတွေဟာ တကယ်ကောင်းတဲ့ အကျင့်ပါပဲ။

ကိုယ့်မကောင်းတဲ့အကျင့်များကိုပြင်

ကိုယ်လုံးဝမကြိုက်တဲ့ ကြက်ဥပြုတ်တောင် မျက်စိမှိတ်ပီး ရေ  နဲ့မျောချလာတာ ပထမဝေ့ကတည်းပါ။ မိခင်ဖြစ်သူက အားရှိပါတယ် စားပါကွယ် ဆိုတာကို မျက်နှာပုတ်ပီး ငြင်းခဲ့တဲ့ကိုယ်ဟာ အခုတော့ ကြက်ဥပြုတ်စားတိုင်း မျက်ရည်တောင်ကျပါတယ် ။ မကြိုက်မစား ဆိုတဲ့ ကိုယ့်အယူအဆတွေဟာ ကိုဗစ်ကြောင့် မာနတွေ မကြီးနိုင်တာ ကြာပါပီ။ ဒီဟာကဖြင့် လိုအပ်တယ် ကျမ်းမာရေးအတွက် စားရမယ် ဆိုရင် မကြိုက်လည်း ကျိတ်မှိတ်မြိုချ ရပါပီ။ 

ကိ်ုယ့်အတွက် နောက်ရလာတဲ့ ကောင်းတာတစ်ချက်ကတော့ ကိုယ့်မှာ မကြာခနဆိုသလို အပြင်စာတွေစားပီးတိုင်း အဆင်မသင့်ရင် အစာမကြေတာ အသီးအရွက် မလတ်တာတွေ စားမိရင် အစာအဆိပ် ဖြစ်တာမျူးိ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ အခုကျတော့ အိမ်မှာ ကိုယ့်ဘာသာချက်ပြုတ်တာ အစိမ်းတွေဆိုလည်း ဆားနဲ့ သေချာစိမ်ပီးမှ စားတာမျိူး တွေကြောင့် အဲသည် လို ဖြစ်တတ်တဲ့ ရင်ပြည့်တာ အန်တာတွေဘာတွေ လုံးဝကို မဖြစ်တော့တာပါ။ ဒါဟာလည်း အိမ်မှာချက်ပြုတ်စားသောက်ခြင်းရဲ့ ကောင်းကျိူးများ ဖြစ်ပါတယ်။ အပင်ပန်းခံရကျိူးနပ်တယ် လို့ဆိုရမှာပေါ့။

ချွေတာ

အွန်လိ်ုင်းကဝယ်လိုက်တဲ့ သားငါးများကို သေချာရေဆး သန့်စင် နယ်ဖတ်ပီးမှ ရေခဲသေတ္ထာ  ထဲထည့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များကိုလည်း အခြောက်ခံတာခံ ၊ တချိူ့ကိုတာ့ ရေဆေးပီး သေချာသိမ်းဆည်းတာတွေ ကိုလည်း စနစ်တကျ လုပ်ကိ်ုင်တတ်လာပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆယ်ရက် ၂ပတ် စသဖြင့် ဝယ်ထားတာတွေကို ချွေတာ ချက်ပြုတ် တတ်လာပါတယ်။ ပြောရရင်တော့ ဒိအရင်တုန်းကထက်တောင် ဈေးဖိုး တဝက်လောက် သက်သာလာတာကို တွေ့လာရတယ်။ အံ့သြစရာပါ။ အပိုကုန်ကျမူမရှိတော့ပါဘူး။

စတေးဟုမ်းအချင်းချင်း အားပေးကြ

စတေးဟုမ်းတကယ်နေတဲ့သူတွေ ရှိကြတယ်ဆိုရင် သူတို့တွေနဲ့ ဆက်သွယ်စကားပြောရင်း အကြံဉာဏ်တွေ တောင်းရပါတယ်။ သူတို့က အပြင်ကို ကိစ္စမရှိပဲမထွက်၊ ကိုယ့်မိသားစုအရေး ကိုသာ ဦးစားပေးနေကြလို့ သူတို့နဲ့ စကားပြောရရင် အား တကယ်ရှိပါတယ်။ သူတို့တွေ ဘယ်လိုဈေးဝယ်ကြသလဲ ၊ ဘယ်လို ပစ္စည်းတွေ သိမ်းဆည်းကြသလဲ ၊ ဘယ်လို နေထိုင်ကြသလဲ စသဖြင့်။ ဈေး ဘယ်ဈေး သွားကြသလဲ။ ဈေးပစ္စည်း ဟင်းလျာတွေ ဘယ်လို လက်ခံသလဲ။ ပိုက်ဆံကို ဘယ်လို သိမ်းသလဲ။ ကိုင်သလဲ။ အပြင်ထွက်အလုပ်လုပ်နေ ကြတဲ့သူတွေရှိတယ်ဆိုရင် သူတို့နဲ့ဆက်သွယ်ပီး အခြေအနေ ထောက်လှမ်းရပါတယ်။ ဘယ်လို ဝတ်စားဆင်ယင်ပြီး ကာကွယ်ကြသလဲ။ အပြင်ကပြန်လာရင် ဘယ်လို နေထိုင်သလဲ။ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် အပြင်ထွက်ရတဲ့အခါ သူတို့ပြောတဲ့ နည်းပညာအတိုင်း လိုက်လုပ်ပါတယ်။ လက်တွေ့ကျတဲ့ အကြံဉာဏ်များကို ရယူပါတယ်။

ရုံးအလုပ်တွေကို ဝေါ့ခ်ဖရွန်ဟုမ်းလုပ်နေတဲ့သူတွေနဲ့လည်း အဆက်အသွယ်လုပ်ပါတယ်။ သူတို့ အလုပ် ဘယ်လိုလုပ်သလဲ၊ ရုံးကို ဘယ်နရက်တစ်ခါ နှစ်ခါသွားရသလဲ၊  ရုံးကားလာကြိုသလား ၊ ကိုယ်သိချင်တာတွေ မေးမြန်းပီး ဘယ်လို နေထိုင်သွားလာပုံတွေကို မေးပါတယ်။ အပြင်ထွက် နေရတဲ့သူများ၊ မြို့ထဲသွားနေရတဲ့သူတွေရှိရင်လည်း မေးမြန်းပါတယ်။ တက်စီစီးသလား ၊ ဘာဝတ်ဆင်သွားသလဲ၊  ပြန်လာရင် ဘယ်လို အဝတ်အစားတွေ ဘယ်လို လျောဖွတ် ဆေးကျောသလဲ၊ ပါသွားတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ဘယ်လို သိမ်းဆည်းသလဲ ၊ ဘာစားသလဲ ၊ ဘာဆေးသောက်သလဲ ၊ နေကောင်းရဲ့လား စသဖြင့်။

ဒီလိုနဲ့ စတေးဟုမ်းတွေအချင်းချင်း အားပေးမူတွေ ရယူရပါတယ်။ ဒါဟာ အားတက်စရာ အားရှိစရာ စကားတွေ ကြားကြရမယ့် နေရာတစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

သတိနဲ့နေ

ဒီအချက်ကတော့ တကယ့်ကို ကောင်းတဲ့အချက်ပါ။ အစစအရာရာ သတိထားတတ်လာပါတယ်။ တစ်ခုခု ဖြစ်မှာ သိပ်ကြောက်လို့ သတိကို ထားပါတယ်။ ဟင်းချက်ရာမှာ မကြာခနဆိုသလို အပူလောင်တတ်တာ၊ လက်ဓါးရှတတ်တာ တွေကို ပိုပီး သတိထားမိတော့၊ အခု တော်တော်လေး သက်သာနေတယ်။ အဖြစ်နည်းလာတယ်။ အသွားအလာမှာဆို ခလုပ်တိုက်တတ်လွန်းလို့ သတိထားနေပါတယ်။ ခလုပ်တိုက် အနာတရဖြစ်မှာ ကျိူးမှာပဲ့မှာ သေလုအောင် ကြောက်ပါတယ်။ အဲယားကွန်းကို အိုက်လည်း ချွေးတွေနဲ့ နေနိုင်သလောက်နေပါတယ်။ အအေးမိဖျားမှာ ကြောက်တယ်။ နေမကောင်းမဖြစ်အောင် ပိုသတိနဲ့နေတတ်လာပါတယ်။ ပြောရရင် သတိ ဆိုတဲ့အရာကို တရားထိုင်ရင်းနဲ့သာ သတိကပ် လုပ်ရမယ်ထင်တာ အခုတော့ ၂၄ နာရီ သတိသတိနဲ့ကို ဖြစ်လာတာပါ။

ကောင်းတာတွေကိုသာ ဆက်လက် သယ်ဆောင်သွားတာပေါ့

သည်တော့ ကိုဗစ်စကင်းဝေ့အတွင်း သည်ကာလကို ကျော်ဖြတ်ရင်းနဲ့ပဲ ကိုယ့်ရဲ့ ရလာတဲ့ အကျင့်ကောင်းလေးတွေကို ဆက်လက် သယ်ယူသွားရပါတော့မယ်။ သည်လိုနဲ့ တနေ့ကျ ဂွတ်ဘိုင် ကိုဗစ် ... ဘယ်တော့မှ ငါတို့ ကမ္ဘာကြီးဆီကို ပြန်မလာနဲ့ တော့ ... ဆိုပီး ကျမ်းကျမ်းမာမာ ချမ်းချမ်းသာသာနဲ့ တာ့တာ ပြကြတာပေါ့လေ။

အားလုံးနေကောင်းကျမ်းမာ စွာဖြင့် ရောဂါကပ်ဆိုးကြီးကို ကျော်ဖြတ်နိုင်ကြပါစေ။ မေတ္တာဖြင့်

ဂျူနီယာဝင်း