ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၉
ဂ်ဴနီယာ၀င္း
(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine ကိုု ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။ ဒီစာအုုပ္ကုုိ စတင္ဘာသာျပန္စဥ္က “အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း“ လုုိ႕ မိတ္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုုိင္းေတာ့ သူ႕စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္ေတြအတုုိင္း ဆက္ဘာသာျပန္ခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစာအုုပ္အေၾကာင္းဟာ ေခါင္းစဥ္အမ်ဴိးမ်ူိးနဲ႕ သြားေနခဲ့တယ္ေပါ့။ စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္တစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရးသုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ဆုုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ့ အဲသည္ေခါင္းစဥ္နဲ႕ပဲ ဆက္ေရးသြားဖုုိ႕ ဆုုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အခုုေဆာင္းပါးမ်ားဟာ ကြန္ျပဴတာဆုုိတဲ့ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ပုုိပီး လူေတြ သတိထားမိလာမယ္ လိုု႕ယူဆမိပါတယ္။ စာအုုပ္ထဲမွာ ကြန္ျပဴတာ ဆုုိတဲ့ေ၀ါဟာရတစ္ခုု အသက္သြင္းဖုုိ႕ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ လူပုုဂၢိဳလ္ေတြ အမ်ားၾကီးကိုု ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ေယာက္ဆီတုုိင္းဟာ သူ႕အရည္အခ်င္းနဲ႕သူ ပီျပင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕က ေဆာင္းပါးမ်ား မသိမမွီလုုိက္ေသာလည္း ေဆာင္းပါးတစ္ခုုခ်င္းဆီဟာ သူတုုိ႕ေတြအေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနတာေၾကာင့္ ဖတ္လိုု႕ေကာင္းတဲ့ စာအုုပ္တစ္အုုပ္ကိုု စာဖတ္သူမ်ားကိုု မိတ္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ )
ျပင္သစ္ စာအုပ္ ထုတ္လုပ္ေရး Hermann Publication House မွ ထုတ္ေ၀သူ တစ္ဦးျဖစ္သူ မကၠစိကန္လူမ်ူိး သခ်ာ္ပညာရွင္ (မစၥတာ ဖရီမင္) Monsier Freyman က Nobert Wiener ပါေမာကၡ၀ီနာ နဲ႕ ဆက္သြယ္ခဲ့ပီး သူ႕ကုိ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ ထိန္းခ်ဴပ္မူ ဆုိင္ရာ နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေလးတစ္အုပ္ေရး ဖုိ႕ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။
ပါေမာကၡ ၀ီနာက ေတာ္ေတာ္ေလး သေဘာေခြ႕သြားပါတယ္။ အဲသည္တုန္းက သူ႕မွာ ဘက္ဂ်က္ကလည္း နည္းနည္းက်ေနေတာ့ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သူက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႕ စာခ်ဴပ္ခ်ဴပ္ျဖစ္သြားပါတယ္။ “ကုိကာေလး တစ္ခြက္နဲ႕ စိတ္ပါလက္ပါ ေပါ့“ လုိ႕ သူက အဲသည္တုန္းက အျဖစ္ကုိ ျပန္သတိတရေျပာပါတယ္။
1947 ခုနွစ္ ေနြရာသီကာလမွာ မက္စီကုိ ျမိဳ႕ကေလး မွာ သူခပ္သြက္သြက္ပဲ စာေရးပါတယ္။ သူနဲ႕အတူ အခ်ိန္ကုန္ေပးခဲ့သူက Arturo Rosenblueth (အာတူရုိ ရုိဆန္ဘလက္ခ်္) ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႕ က်မ္းမာေရး ေဆးပညာဆုိင္ရာ အမ်ဴိးသားတကၠသိုလ္မွာ အတူတူ စာတမ္းဖတ္ပဲြက်င္းပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၀ီနာရဲ႕စာထဲမွာလည္း အဲဒီလူအေၾကာင္းေတြ ထည့္သြင္းေရးသားခဲ့ပါေသးတယ္။ “သူက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ အေဖာ္တစ္ေယာက္ပါ“ လုိ႕သူကေျပခဲ့ပါတယ္
၀ီနာရဲလက္ေထာက္ Oliver Sellfidge (ေအာလီဗာ ဆဲလ္ဖရစ္) ကလည္းအဲသည္ စာတမး္ဖတ္ပဲြကုိ Walter Pitts (ေ၀ါၚလ္တာ ပစ္) နဲ႕ ႕အတူ တက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ီနာက သူ ရွင္းျပခဲ့တဲ့ “ဆက္သြယ္ေရး“ ဆုိိတဲ့ စကားလုံးနဲ႕ပတ္သက္လုိ႕ အဆင္ေျပတဲ့စကားလုံးတစ္ခုကုိ ရွာေဖြဖနရင္းကေန ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဂရိစကားလုံးျဖစ္တဲ့ messenger (မက္ဆင္ဂ်ာ ) ဆုိတာကုိ ပထမဦးဆုံးစဥ္းစားမိသြားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ အဲသည္ စကားလုံးက အဂၤလိပ္လုိ တုိက္ရုိက္အဓိပယ္က်ေတာ့ ‘a messenger from God’ “ဘုရားသခင္ဆီက မက္ဆင္ဂ်ာ“‘ဘု၇ားသခင္ဆီက စကားမ်ား ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကုိ သယ္ေဆာင္လာေပးသူ’ ဆုိတာျဖစ္ေနတယ္။ ဂရိစကားလုံး messenger (မက္ဆင္ဂ်ာ) က အဂၤလိပ္လို angelo= messenger from God ျဖစ္ပါတယ္။
သူ႕ရဲ႕ New Science (သိပၸံပညာအသစ္) အတြက္က်ေတာ့ သူလုိခ်င္တာ အဲဒီအဓိပယ္ မဟုတ္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ီနာ ကသူဘာလုိခ်င္တာလဲ ဆုိတာကုိ ေသခ်ာ အာရုံစုိက္ပီး စဥ္းစားဆုံးျဖတ္တယ္။ လက္တင္စကားလုံး steerman “စတီယာရင္မင္း” ဆုိတာက်ေတာ့ gubernator ဆုိတာဟာ governor အုပ္ခ်ဴပ္သူ ခ်ဴပ္ကုိင္ေသာသူ ဆုိတဲ့ သေဘာပါတယ္။ အင္ဂ်င္၏ အလ်င္နွဴန္းကုိ ထိန္းခ်ဴပ္ေသာ ပစၥည္း ကိုဆုိလုိခ်င္တာ ဆုိေတာ့ နည္းနည္း နီးစပ္လာတယ္။ တဖန္ လူက ထိမ္းခ်ဴပ္တာ စတီယာရင္မင္း ဆုိျပန္ေတာ့ လူက ခ်ဴပ္ကုိ္င္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာတရားက ၀င္လာျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ လက္တင္စကားလုံး က ဂရိ အဓိပယ္နဲ႕က်ျပန္ေတာ့ steersman စတီယာရင္မင္း ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ဆိုလုိတာက အဲဒီထဲက မလြတ္ဖူးျဖစ္ေနတာ။ ဒါါနဲ႕ ၀ီနာ က အဲဒါကို အခုလို စဥၤးစားလုိက္ေတာ့ စတီယာရင္မင္းက ဂရိစကားလုံး စာလုံးေပါင္းအားျဖင့္ kybernetes (ကုိင္ဘာနက္တစ္) ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္လုိ အနီးစပ္ဆုံး cybernetics ( ဆုိက္ဘာနက္တစ္ )ဆုိပီး ခပ္မုိက္မုိက္ေလး ေခၚလုိက္ပါတယ္။
ဆဲလ္ဖ၇စ္နဲ႕ ပစ္က အဲသည္ ဆုိ္က္ဘာနက္တစ္ ဆုိတာကုိ သေဘာတူတယ္။ တကယ့္ကုိ နယူးဆုိင္းရင့္ သိပၸံပညာအသစ္ အတြက ္တကယ့္ကုိ အေကာင္းဆုံးအမည္ပဲ တဲ့။ ၀ီနာ ဟာ အဲသည္ အေၾကာင္းေတြကုိ မျပီးႏုိင္ တဲ့ အမည္ဆက္ေတြနဲ႕ ေရး မွတ္ပီး သူ႕စာကုိ ဆက္ေရးပါတယ္။ cyberspace(ဆုိက္ဘာစေပ့စ္) cybercash (ဆုိက္ဘာခရက္ခ်္) cyberpunk (ဆုိက္ဘာပန္႕ခ္) cybersex (ဆုိက္ဘာဆက္စ္ ) (အခုေခတ္မွီေသာ စကားလုံး cyberattack (ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မူ) ဆုိတာ အဲသည္ကေန ဆင္းသက္လာတာေပါ့ ) ဒီလုိနဲ႕ ခေ်ရးေနလုိက္တာ မပီးဆုံးႏုိင္ေတာ့ဘူးတဲ့။
cybernetic ဆုိုက္ဘာနက္တစ္ ဆုိတဲ့စာအုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာေတြဟာ ေရးရတာ သိပ္ေတာ့မလြယ္ဘူးလုိ႕ ဆဲလ္ဖ၇စ္ ကေျပာတယ္ ။ သူက ၀ီနာတစ္ေယာက္ ထပ္ခါတလဲလဲ ျပင္လုိက္ ဘာလုိက္နဲ႕ ၾကိဳးစားေနရတာ ကုိ နေဘးကေန ျမင္ေနရတဲ့သူကုိး။
၀ီနာ ကအစပုိင္းတုန္းကေတာ့ သူ႕စာအုပ္ကို သူ႕လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ အတြက္ အဓိက ရည္၇ြယ္ပီး ေရးသားဖုိ႕ စိတ္ကူးခဲ့တယ္။ သူက အဲဒီထဲမွာ “ကၽြန္ေတာ္နဲ႕ ရွႏြန္ တုိ႕ တီထြင္ခဲ့တဲ့အရာ“ ဆုိတဲ့ အခ်က္အလက္အသစ္တစ္ခုကို သခ်ာၤသဘာတရားနဲ႕ တင္ျပထားတယ္။ သူက ေလယာဥ္ပ်ံ ပစ္ခတ္မူဆုိင္ရာ ထိမ္းခ်ဴပ္ေရး စနစ္နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ သီအုိရီတစ္ခုကိုလည္း ခ်ျပထားတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ သူက စစ္ျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း သူ႕စာအုပ္ကို ျပန္ပီး စုေပါင္းထုတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဘာလုိ႕ဆုိ အခုဟာက သူ႕အတြက္ ပထမအေတြ႕အၾကဳံျဖစ္ေနတယ္။ ၀ီနာက စစ္အတြင္းတုနး္က ရခဲ့တဲ့ အေတြ႕အၾကဳံေတြကုိ အခြင့္အေရးရတုန္း လူေတြေရွ႕ ျပရမွာကုိး။ သူက သူ႕ရဲ႕ရဲဘက္တစ္ဦးျဖစ္သူ ရူပေဗဒပညာရွင္ Arturo Rosenblueth (အာက်ူရုိ ရုိဆက္ဘလက္) နဲ႕ ႕တုန္းက အတူလုပ္ခဲ့တာေတြ တြက္ခ်က္ခဲ့တာေတြကုိ အဲဒါေတြ ျပန္ပီး ထည့္ေရးခဲ့ပါတယ္။
၀ီနာ ေရးေနရင္းနဲ႕ကုိ ထည့္စရာေတြ နဲ႕ ေပရွည္ေနတာ။ စက္ၾကီးအတြက္ကလည္း နည္းပညာအသစ္ကလည္း သူ႕ဟာနဲ႕သူ ရွိေနေသးတယ္။ ကမာၻကိုလည္း ခ်ျပရဦးမယ္။ ဒိေတာ့ လူေတြအတြက္ကလည္း အသိေပးတန္တာ ေပးခ်င္တယ္။ “ေျပာရရင္ေတာ့ အခု လုပ္ေနတဲ့ တီထြင္မူအသစ္ဟာ ေကာင္းတာအတြက္ေရာ ဆုိးတာအတြက္ေရာ အဆုံးအစမဲ့ ျဖစ္ႏုိင္တေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲေလ။ “
အဲသည္ ျဖစ္နုိင္တာေတြ အမ်ားၾကီးရယ္ ဆုိတာက ၁၉၄၇ ခုနွစ္ မွာ ၀ီနာ့ စိတ္ထဲမွာ ရွိေနခဲ့တာပါ။ စစ္အတြင္းမွာ တကယ္ပဲမွန္ပါတယ္။ သူဟာ စစ္သုေတသနပုိင္းဆုိင္ရာေတြမွာ သူ႕ဘ၀ကုိ ပုံအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္းေပါ့ေလ Hiroshima (ဟီရုိရွီးမား) နဲ႕ Nagasaki (နာဂါဆာကိ) စစ္ေရးကိစၥေတြဟာ သူ႕ကုိ ေျခာက္ျခားသြားေစတယ္။ (အႏုျမဴဗုံး ကိစၥမ်ား သမုိင္းထဲက အနိဌာရုံေတြကုိ ေျပာတာပါ) သူ အခု သုေတသနေတြ လုပ္ေနတဲ့ သိပၸံနဲ႕ နည္းပညာ ေတြဟာ အဲသည္လုိ မဟုတ္တာေတြ သတ္ျဖတ္မူေတြ အတြက္ မ်ား ဦးတည္သြားပီလားရယ္လုိ႕ သူ႕စိတ္ေတြ တကယ္ ေျခာက္ျခားတုန္လွဴပ္ခဲ့ပါတယ္။
(ဘာသာျပန္သူအေနနဲ႕ သမုိင္းေလးကို နည္းနည္း ဟ ျပခ်င္ပါတယ္။ အေမရိကန္က ၁၉၄၅ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္ ၆ ရက္နဲ႕ ၉ ရက္ေတြမွာ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ဟီရုိရီွးမားနဲ႕ နာဂါဆာကီ ကုိ အဏုျမဴဗုံးၾကဲခဲ့ပါတယ္။ ထုိဗုံး ၂လုံးက လူေပါင္း ၁သိန္း၂ေသာင္း၉ ေထာင္နဲ႕ ၂သိန္း၂ေသာင္း ၆ေထာင္ၾကား ေသေၾကပ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ အရပ္သားအမ်ားဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာစစ္လက္နက္ ္္္္္္္ဆုိင္ရာ စစ္ပဲြတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။)
၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာ သတင္းနဲ႕ျပည္ၾကားေရး ေနာ္ေ၀ ကေန သိပၸြပညာရွင္ Einstein (အုိင္စတုိင္း) ဆီကုိ စာေရးတယ္။ “၀ီနာ ဟာ သည္လုိ မျဖစ္သင့္ တဲ့ သတ္ျဖတ္မူေတြကုိ လုံး၀ကုိ တုန္လွဴပ္ပါတယ္။ နာဂါဆာကိ က သတ္ျဖတ္မူကုိ ကန္႕ကြက္ပါတယ္ သိပၸံပညာဆုိ္င္ရာ သည္လုိကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ စီးေ၀းပဲြကိုလည္း ကန္႕ကြက္တယ္“ ။ (Albert Einstein အဲလ္ဘတ္အုိင္စတုိင္းဆုိတာ အမ်ားသိၾကတဲ့ နံမယ္ေက်ာ္ ရူပေဗဒပညာရွင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဏုျမဴဗုံးထုတ္လုပ္တဲ့ သီအုိရီအစဟာ သူတီထြင္ခဲ့တဲ့ E=mc2(အီးညီမ ွ်ျခင္း အမ္ စီ စကဲြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္က 2 က c အေပၚက ၂ထပ္ပါ။) ကျဖစ္တာေၾကာင့္ အုိင္စတုိ္င္းလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္မခ်မ္းမသာျဖစ္ခဲ့တယ္ လို႕ သူ႕အေၾကာင္းေတြ ထဲမွာ ပါဖူးဖတ္ဖူးပါတယ္။)
၀ီနာဟာ MIT (Massachusette Institute of TEchnology) (အမ္အုိင္တီ)(မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ စက္မူတကၠသုိလ္) က ရုံးကုိ ေရာက္လာတယ္။ သူက အခုလုိ ကြန္မင့္ေပးတယ္။ “စစ္တုိက္ျခင္း စစ္မူေရးရာ စစ္ပဲြ စတဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ၀မ္းနညး္စရာ အျဖစ္“။ သူဟာ သူအခုလက္ရွိလုပ္ေနတဲ့ အလုပ္ဟာ သည္လုိ စိတ္မေကာင္းစရာ အဆုံးသတ္ရတယ္လုိ႕ ျမင္တယ္။ အမ္အုိင္တီက ဥကၠထ Karl Compton (ကားလ္ကြန္တြန္) ဆီကုိ ေရးထားတဲ့ ထြက္စာ ဟာ သူ႕လက္ထဲမွာ ေမ်ာေနတယ္ ။ (ဆိုလုိတာက ေရးပီး မေပးရေသးတာ။)
“ကၽြန္ေတာ္ဟာ သိပၸံဆုိ္င္ရာ အလုပ္ကေန လုံး၀ဥသုံ ထြက္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အသိစိတ္ကုိ သန္႕ရွင္းတယ္လုိ႕ မထင္တဲ့ အလုပ္အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္ျမင္မိပါတယ္။“
၀ီနာရဲ႕ သည္ကိစၥအပၚ ရုတ္တရက္ ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္နဲ႕ ေရးလုိက္တဲ့ အဲသည္ ထြက္စာ ဟာ ျပန္ရုတ္သိမ္းဖုိ႕ ျဖစ္လာတယ္။ ဆုိလိုတာက ေမ်ာေနရာကေန အဲသည္စာ မပုိ႕ျဖစ္ပါဘူး။ သူ႕စိတ္က သူ႕ရဲ႕အလုပ္လုပ္ခ်င္တဲ့ ဘက္ကိုျပန္လည္သြားတယ္။
၁၉၄၅ ေဆာင္းရာသီမွာေတာ့ တကယ့္ကို အခ်ိန္ေကာင္းကို ေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ “ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ အလုပ္ေတြ ေနာက္လုပ္မယ့္အလုပ္ေတြဟာ တာ၀န္မယူတတ္တဲ့ စစ္တပ္လက္ထဲကို ေရာက္ပီး ပ်က္စီးသြားမယ္ဆုိရင္ ထုတ္ေ၀သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။“ လုိ႕သူက Atalantic Monthly Magazine အတလန္တိတ္ လစဥ္ မဂဇင္း နဲ႕ Bulletin of the Atomic Scientists အဏုျမဴဆုိင္ရာ သိပၸံပညာရွင္ ဆုိ္င္ရာ သတင္းမ်ား စာေစာင္ေတြ ထဲမွာ A Scientist Rebels (သိပၸံပညာရွင္မ်ား ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ျပသနာမ်ား) ဆုိတဲ့ အခန္းဂဏမွာ ထင္ပါရဲ႕ ဆက္တုိက္ဆုိသလုိ သူ႕ေၾကျငာခ်က္ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့တယ္။
“ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ လူအဖဲြ႕အစညး္မွာ လက္နက္အျဖစ္သြပ္သြင္းခံလုိက္ရတာကုိ ေသခ်ာေပါက္ တားဆီးရမယ္။ ယခုလက္ရွိမွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕နည္းပညာဟာ လက္နက္လုိ အသုံးခ်ခံရတာကေတာ့ ေသခ်ာေနတယ္။“
ဂ်ဴနီယာ၀င္း
