ဂ်ဴနီယာ၀င္း.ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၈

ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၈

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine ကိုု ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။ ဒီစာအုုပ္ကုုိ စတင္ဘာသာျပန္စဥ္က “အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း“ လုုိ႕ မိတ္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုုိင္းေတာ့ သူ႕စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္ေတြအတုုိင္း  ဆက္ဘာသာျပန္ခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစာအုုပ္အေၾကာင္းဟာ ေခါင္းစဥ္အမ်ဴိးမ်ူိးနဲ႕ သြားေနခဲ့တယ္ေပါ့။ စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္တစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရးသုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ဆုုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ့ အဲသည္ေခါင္းစဥ္နဲ႕ပဲ ဆက္ေရးသြားဖုုိ႕ ဆုုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အခုုေဆာင္းပါးမ်ားဟာ ကြန္ျပဴတာဆုုိတဲ့ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ပုုိပီး လူေတြ သတိထားမိလာမယ္ လိုု႕ယူဆမိပါတယ္။ စာအုုပ္ထဲမွာ ကြန္ျပဴတာ ဆုုိတဲ့ေ၀ါဟာရတစ္ခုု အသက္သြင္းဖုုိ႕ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ လူပုုဂၢိဳလ္ေတြ အမ်ားၾကီးကိုု ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ေယာက္ဆီတုုိင္းဟာ သူ႕အရည္အခ်င္းနဲ႕သူ ပီျပင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕က ေဆာင္းပါးမ်ား မသိမမွီလုုိက္ေသာလည္း ေဆာင္းပါးတစ္ခုုခ်င္းဆီဟာ သူတုုိ႕ေတြအေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနတာေၾကာင့္ ဖတ္လိုု႕ေကာင္းတဲ့ စာအုုပ္တစ္အုုပ္ကိုု စာဖတ္သူမ်ားကိုု မိတ္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ )

ရွႏြန္ (Claude Shannon) ဟာ John Von Newmann (ဂၽြန္ ဗြန္ နယူမင္) (သူက ဟူေကရီယန္ အေမရိကန္လူမ်ဴိး သခ်ာၤပညာရွင္ ကြန္ျပဴတာ သိပၸံပညာရွင္၊ အင္ဂ်င္နီယာ ၊ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေသာနယ္ပယ္မ်ားကို နွ႕ံစပ္ေလ့လာသူ)  ကုိ အေတာ္ေလး ယုံၾကည္မူရွိေနတယ္။ အဲလုိ ပညာရွင္ၾကီးဆီက စကားေတြကုိ သူက နားေထာင္ခ်င္တယ္ အၾကံေတာင္းခ်င္တယ္ ၾကားခ်င္တယ္ေပါ့။ ဗြန္နယူမင္ က သူ႕ထက္ ပုိသာတဲံ အၾကံညဏ္ေတြ ေပးႏုိင္မလားဆုိတာ ဆက္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

သတင္းအခ်က္အလက္ (information) ဆုိတဲ့စကားလုံးနဲ႕ အဓိပယ္ (meaning) ဆုိတဲ့စကားလုံးႏွစ္ခု ဟာျဖင့္ သိပ္ကုိ ျငင္းခုန္စရာ အညင္းပြားစရာ အသုံးအနွဴန္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါဆုိရင္ ဗြန္နယူးမင္းက ဒီကိစၥကို ဘယ္လုိမ်ား အၾကံညဏ္ေတြ ေပးမွာလဲ။ ရွႏြန္ ၾကားခ်င္တာၾကားရမွာလား။ သူလုိခ်င္တဲ့အ ၾကံညဏ္ေတြ ရမလား။

အမယ္… ဗြန္နယူမင္းက ခ်က္ခ်င္းကို တုန္႕ျပန္ပါသတဲ့။ ရွႏြန္က အဲသည္အေၾကာင္းကုိ အခုလုိ ျပန္ေျပာျပပါတယ္။ 

“ ဗြန္နယူမင္ေျပာတာေတာ့ အရင္ဆုံး သခ်ာၤစကားလုံးေတြ သေကၤတေတြနဲ႕ ညီမ ွ်ျခင္းတည္ေဆာက္ရမယ္။ ျပီးရင္ ရူပေဗဒေဖာ္ျမဴလာ ထုတ္ရမယ္။ အဲဒီ၂ခ်က္ကုိသူ ေျပာတယ္။ “

ဒီနည္းနဲ႕ မက္ေဆ့ေတြကုိ သရုပ္ေဖာ္မယ္တဲ့။ သူဆက္ေျပာတာက အဲသည္ အတြက္ အပူစီးဆင္းမူဆုိတဲ့ အဓိပယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ တစ္ခုက ညီမ ွ်ျခင္းမွာ ပါ၀င္ထားတဲ့ သခ်ာၤ ကိန္းေထြေတြ ကုိ သုံးမယ္တဲ့။ ရွႏြန္ဟာ အဲသည္ အေျဖအတြက္ အံ့ၾသတုန္လွဴပ္သြားပါတယ္။ 

နယူမင္းက “လူအမ်ားစုက ဒါဘာအဓိပယ္လဲဆုိတာကို အဲသည္လုိ ေလ်ာက္ ေျပာလုိက္ရင္ နားမလည္ၾက မသိၾကပါဘူး။ မင္းက အဲသည္အခ်က္ကို အဲလုိ လူေတြနဲ႕ ညင္းခုန္တဲ့အခါ အဲသည္လုိ သူတုိ႕နားမလည္တဲ့ စကားလုံးေတြ ထည့္ေျပာလုိက္ရင္ မင္း ႏုိင္မွာေသခ်ာတယ္“ ။ အဲဒါ နယူမင္းက ေျပာတာ ။ 

(ဟုတ္ပုံပါပဲ။ ဘာသာျပန္သူေတာင္ နားမလည္ဘူး။ နားမလည္ေတာ့ နားလည္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနရတယ္။ ဘာမွ ျပန္မေျခပႏုိင္ေတာ့ဘူး။ )

ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ရွႏြန္ဟာ သတင္းအခ်က္အလက္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ကို ဆဲြယူတယ္။ ဒီစကားလုံးက အင္ဂ်င္နီယာေတြ အသုံးျပဳေနၾကတဲ့ စကားလုံးပါ။ ၁၉ ၄၆ ခုနွစ္ေလာက္ က Bell Lab (ဘဲလ္ ဓတ္ခဲြခန္း) က သုေတသနအဖဲြ႕ေတြက Binary digits (ဘုိ္င္နရီဒစ္ဂ်စ္) (ဇီးရုိး 0 နဲ႕ 1 ၀မ္း ေတြပဲပါ၀င္ေသာ စနစ္) နဲ႕ပတ္သက္လို႕ စူးစမ္း ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတုိ႕က bitnit နဲ႕ bigit ဆုိတဲ့ ေသးငယ္တဲ့အမွားေလးေတြပါတဲ့ အုပ္စုေတြကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ၾကတယ္။ (ဆုိလိုတာက သူတုိ႕ တြက္ခ်က္ ေနၾကတဲ့ စနစ္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ အမွားက နည္းတယ္။ သုညဒသမ ဘယ္ေလာက္ ဆုိတဲ့ အမွားေလးလာက္ပဲ ရွိၾကတယ္။ ဒါကုိ သူတုိ႕က ဘစ္နစ္ တုိ႕ ဘစ္ဂ်စ္တုိ႕ဆုိပီး အုပ္စုေတြ ခဲြထည့္စဥ္းစားခဲ့ၾကတဲ့သေဘာ ျဖစ္ပုံရပါတယ္။ သို႕ေသာ ္အဲသည္ အမွားေသးေသးေလးေတြက တကယ္ ကြန္ျပဴတာစနစ္တစ္ခုကို ပုံေဖာ္တဲ့အခါ သိပ္ကုိ စကားေျပာပါတယ္။)

ေနာက္ေတာ့ John Turkey (ဂၽြန္တာကီ) ဆုိတဲ့ သုေတသနပညာရွင္တစ္ေယာက္က အခုလုိ ၀င္ေျပာတယ္။ “အဲဒါေတြကုိ bit (ဘစ္) လုိ႕ပဲ ေခၚလုိ႕ မျဖစ္ဘူးလား“တဲ့။ ရွႏြန္က အဲသည္ စကားလုံးအသစ္ကုိ တကယ္သေဘာက်သြားတယ္။ သူ႕ရဲ႕၁၉၄၈ ေပပါမွာ အဲဒီ တာကီ့နံမယ္ကုိ credit (ခရဲဒစ္ ) (အသိအမွတ္ျပဳ) ေပးခဲ့တယ္။ အဲသည္နွစ္ က Oxford English Dictionary (ေအာက့္စ္ဖုိ႕ အဂၤလိပ္အဘိဓါန္) မွာ   bit ဆုိတဲ့စကားလုံး စတင္ ထည့္သြင္းပါတယ္။ အဲသည္ကေနစလုိ႕ ဘစ္ ဆုိတဲ့စကားလုံး စသုံးလာတာပါ။

ရွႏြန္ရဲ႕ အရင္းနွီးဆုံးေနာက္ MIT(Massuchette Insittute of Technology) (အမ္အုိင္တီ မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ စက္မူတကသိုလ္) မိတ္ေဆြကေတာ့ Jerry Wiesner (ဂ်ယ္ရီ၀ီစ္နာ) ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႕က မီခ်ီကန္ တကၠသို္မွာကတည္း က အတူတူ ခင္မင္ခဲ့ၾကတဲ့သူငယ္ခ်င္းတဲ့။ ရွႏြန္က ၁၉၄၆ နဲ႕ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ကာလေတြဆီက သူ႕ရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ သီအုိရီအေၾကာင္းေတြ တခါတခါ ရင္ဖြင့္ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္တဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္ အဲသည္လုိ ေျပာျပျဖစ္ခဲ့တဲ့အထဲမွာ အမ္အုိင္တီ က Nobert Wiener (ႏုိဘတ္၀ီနာ) လည္းပါပါတယ္။

၀ီနာက ၾကားရတဲ့အခါ သိပ္ပီးေတာ့ သေဘာက်တဲ့ လကၡဏာမျပဘူးတဲ့။ သူက အဲသည္လုိ စကားရွည္ရွည္ေတြ ၾကားရ နားေထာင္ရတဲ့အခါတုိင္း သူ႕ရဲ႕ေဟာက္သံၾကီးနဲ႕ စပီကာ ကုိ ေထာပနာျပဳတတ္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ (သူ႕အေၾကာင္းေတြ ေရွ႕ပိုင္းေတြမွာ မွတ္မိရင္ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ေပၚလာမွာပါ) ေျပာသူက သူ႕စကားနိဂုံးခ်ဴပ္ခါနီးက်ရင္ သူက အိပ္ယာက ခုပဲ ထလာတဲ့ပုံစံနဲ႕ “အဲဒါ ငါလုပ္ခဲ့တာကြ“ လုိ႕ေအာ္ေျပာမယ္။ ျပီးရင္ ရုတ္တရက္ၾကီး “ငါ အဲဒါကုိ တႏွစ္က လုပ္ခဲ့တာ“ လုိ႕ ထ ေအာ္မယ္။ ဟုတ္လည္း ဟုတ္ေလာက္ပါတယ္ သူက သူ႕အေနအထားအရ ဒါမ်ဴိးကုိ ကိုင္တြယ္ခဲ့ဖူးတယ္ဆုိတာ ဟုတ္မွာ။ 

သူ႕မွာ လုံေလာက္တဲ့အခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ information theory “သတင္းအခ်က္အလက္ သီအုိရီ“ ဆုိတဲ့စကားလုံးမ်ဴိး သူ႕ သမုိင္းမွာ ရွိခဲ့လိမ့္မယ္။ ဒါကုိသင္က သခ်ာၤ သေဘာတရားေတြနဲ႕ သူ႕ကုိ စိန္ေခၚဦးမလား ရွႏြန္တီထြင္ခဲ့တဲ့ ဆက္သြယ္ေရး အင္ဂ်င္နီယာ ေတြကိုင္ေနတဲ့ ကရိယာေတြနဲ႕ ကိုင္ေပါက္ဦးမလား ၀ီနာက အဲဒါထက္ေတာင္ပုိပါေသးတယ္။ ဒါေလာက္ေတာ့ ရယ္တာေပါ့ ။ ၀ီနာ ၁၉၂၀ ကတည္းက ဒါေတြနဲ႕ ဒီလုိ နယ္ပယ္ေတြနဲ႕ ယဥ္ပါးေနတာ။ ၁၉၂၀ နဲ႕၁၉၃၀ ေတြမွာ သူကိုင္တြယ္ခဲ့တဲ့ အရာေတြဟာ အခု ရွႏြန္ခ်ျပေနတဲ့ သီအုိရီေတြ သတင္းအခ်က္အလက္ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ ၀ီနာ အတြက္ေတာ့ ဆင္တူေတြ ျဖစ္ေနတာပေါ့။ 

သည္ေတာ့ အခု ၀ီနာ ထေျပာတာေြက ရွႏြန္အတြက္ေတာ့ စိတ္ပါလက္ပါကို လက္ခံေလာက္တာ ေတြပါပဲ။ ဥပမာ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ေအာက္တုိဘာ သူ႕ေပပါ အပိုင္း ၃ ကိုၾကည့္လုိက္ရင္ အဲဒါ ဟာ ဂ်ယ္ရီ၀က္စ္နာရဲ႕ အၾကံေပးခ်က္အတုိင္း ၀ီနာ့ အမည္ကုိ ဂုဏ္ျပဳပီးေရးထားတာေတြေလ။ ၀ီနာကေလညး္ ေက်နပ္ပါတယ္။ ၀ီနာ ကေနာက္က်ေတာ့ အခုလုိ ရွႏြန္႕ကုိ ခ်ီးက်ဴးတဲ့သေဘာသက္ေရာက္တဲ့စာမ်ဴိး “ေအာင္ျမင္မူေပၚ ေအာင္ျမင္မူ ဆင့္ သြားတဲ့သေဘာပဲ“ လုိ႕ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ 

၁၉ ၄၇ခုနွစ္ ေႏြဦးရာသီ အ၀င္မွာ ၀ီနာ က ျပင္သစ္ နာစီ ေဒသမွာ တင္ခဲ့ရတဲ့ စည္းေ၀းပဲြတစ္ခု နဲ႕ ပတ္သက္လုိ႕ ေပ်ာ္၇ႊင္ဖြြယ္ ခရီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လုိ႕  ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ သူက အဲသည္မွာ New Science (သိပၸံပညာအသစ္) ဆုိတာကို ၾကည့္ဖုိ႕ စိတ္အားထက္သန္ေနခဲ့တာ။ 

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာလည္း အေျခအေနေကာင္းခဲ့ပါတယ္။ ၀ီနာ့ေက်းဇူးေၾကာင့္ပဲ ဂ်ယ္ရီ ၀ီစ္နာ က လူလုပ္တဲ့ ဆက္သြယ္ေရးနွင့္ တြက္ခ်က္မူ စနစ္ဆုိတာကုိ ေကာင္းေကာင္း ျပသနုိင္ခဲ့တယ္။ လူ႕ဥေႏွာက္ဆုိင္ရာ စနစ္ေတြကိုလည္း တုိးတက္လာေစႏုိင္ခဲ့တယ္။ Research Laboratory Electronic (RLE) (လ်ပ္စစ္ သုတသနဓါတ္ခဲြခန္း) ဆုိတဲ့ ဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ သုေတသနေတြကုိ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္နုိင္တဲ့ ဓတ္ခဲြခန္းတစ္ခုကို စစ္ပီးတဲ့ေနာက္ တည္ေထာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဂ်ယ္ရီ၀ီစ္နာ က သူနဲ႕သူ႕အဖဲြ႕ဟာ အဲသည္ RLE အာအယ္အီး ကုိ ဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ အုပ္ျမစ္တစ္ခုကုိ ခ်ႏုိင္ခဲ့တဲ့ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့တယ္။ 

သူက “လူလုပ္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ တြက္ခ်က္မူဆုိင္ရာ စနစ္ကုိ လူလုပ္သိပၸံ ဆုိပီး အသြင္ေျပာင္းႏုိင္ဖို႕ အဲဒီကေန လူ႕အေနအထုိင္ မူဆုိ္္င္ရာနဲ႕ ဆက္သြယ္ေရး ေတြကုိ ျမွင့္တင္သြားမယ္“ လိုိ႕ သူက ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခ့တယ္။

အဲသည္ ၀ီစ္နာ ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့တဲ့ လူ႕သိပၸံ ဆုိတာဟာ Mc Culloch (မက္ကူးေလာ့) မ တည္ခဲ့တဲ့ Macy Foundation (မာစီေဖာင္ေဒးရွင္း) ကုိေတာင္ မ်က္စိက်သြားေစခဲ့တယ္။ အဲသည္ကေန ၁၉၄၆ မတ္၈ ရက္နဲ႕ ၉  ရက္ေတြမွာ နယူူးေယာက္မွာ စည္းေ၀းပဲြေလး ျဖစ္လာဖုိ႕ ဦးတည္လာပါတယ္။ မက္ကူးေလာ့ ပစ္  ဗြန္နယူမင္ ၀ီနာ တုိ႕ဟာ ၆လ ၾကာ သိပၸံပညာအသစ္ဆုိတာကုိ ေခါင္းခ်င္းဆုိင္ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ 

(ဒီေနရာမွာ ျဖတ္ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ာ ပါ၀င္လာၾကတယ္။ မၾကားဖူးတဲ့ နံမယ္ေတြ ပါလာတယ္။ အဲသည္ထဲ က်ဴရင္း တစ္ေယာက္သာ ရင္းနွးီးတ့ဲ အမည္ ေတြ႕လုိက္ပါတယ္။ ဆုိလုိတာကေတာ့ အဲသည္ အုပ္စုထဲ သိပၸံပညာရွင္ေတြေရာ၊ anthropologists (လူ႕သဘာ၀ ဆုိ္င္ရာ ေလ့လာေသာ သိပၸံပညာရွင္ေတြ) ပါလာတယ္။ သူတုိ႕က “လူလုပ္သိပၸံ “ man made science ဆုိတာကို (သိပၸံပညာအသစ္) new science လုိ႕ေခၚလုိက္တယ္။ )

ျပင္သစ္ စာအုပ္ ထုတ္လုပ္ေရး Hermann Publication House က မကၠစိကန္လူမ်ူိး သခ်ာ္ပညာရွင္ (မစၥတာ ဖရီမင္) Monsier Freyman က Nobert Wiener (ႏုိဘတ္၀ီနာ) ပါေမာကၡ၀ီနာ နဲ႕ ဆက္သြယ္ခဲ့ပီး သူ႕ကုိ  ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ ထိန္းခ်ဴပ္မူ ဆုိင္ရာ နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေလးတစ္အုပ္ေရး ဖုိ႕ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ပါေမာကၡ ၀ီနာက ေတာ္ေတာ္ေလး သေဘာေခြ႕သြားပါတယ္။ အဲသည္တုန္းက သူ႕မွာ ဘက္ဂ်က္ကလည္း နည္းနည္းက်ေနေတာ့ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သူက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႕ စာခ်ဴပ္ခ်ဴပ္ျဖစ္သြားပါတယ္။ 

သူဟာ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလုိပဲ စာအုပ္ေရးဖုိ႕ ျပင္ဆင္တယ္။ မကၠစီကုိစီတီး အခ်ိိန္အားျဖင့္ ၁၉၄၇ ေႏြရာသီကာလ မွာျဖစ္ပါတယ္။  သူ႕ရဲ႕ေရးေဖာ္ အၾကံေပးေဖာ္က Arthuro Rosenbueth (အာက်ဴရုိ ရုိဆင္ဘက္) (ႏွလုံးနဲ႕သက္ဆုိင္သော ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ တကၠသုိလ္မွ ဆရာတစ္ဥိး)  ပါတဲ့။ သူ႕စာအုပ္မွာ “သူဟာ ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ သိပၸံနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ ကာလရွည္ အေဖာ္ေကာင္း“ လုိ႕သူက ေျပာထားပါတယ္။ 

အဲဒီလုိနဲ႕ ၀ီနာတေစ္ေယာက္ သူအခု ေရးသားျပဳစုေနတဲ့ စာအုပ္ေရးရင္းနဲ႕ သိပၸံပညာအသစ္ ဆိုတာကို ဘယ္လုိေခၚရမလဲ ဆုိတာ ေနာက္ဆုံး အျေဖေတြ႕ပီ။