ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၉ ဂ်ဴနီယာ၀င္း

ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၉ 

 

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

                                                        (Dream Machine Cover)

(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine ကိုု ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။ ဒီစာအုုပ္ကုုိ စတင္ဘာသာျပန္စဥ္က “အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း“ လုုိ႕ မိတ္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုုိင္းေတာ့ သူ႕စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္ေတြအတုုိင္း  ဆက္ဘာသာျပန္ခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစာအုုပ္အေၾကာင္းဟာ ေခါင္းစဥ္အမ်ဴိးမ်ူိးနဲ႕ သြားေနခဲ့တယ္ေပါ့။ စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္တစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရးသုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ဆုုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ့ အဲသည္ေခါင္းစဥ္နဲ႕ပဲ ဆက္ေရးသြားဖုုိ႕ ဆုုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အခုုေဆာင္းပါးမ်ားဟာ ကြန္ျပဴတာဆုုိတဲ့ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ပုုိပီး လူေတြ သတိထားမိလာမယ္ လိုု႕ယူဆမိပါတယ္။ စာအုုပ္ထဲမွာ ကြန္ျပဴတာ ဆုုိတဲ့ေ၀ါဟာရတစ္ခုု အသက္သြင္းဖုုိ႕ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ လူပုုဂၢိဳလ္ေတြ အမ်ားၾကီးကိုု ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ေယာက္ဆီတုုိင္းဟာ သူ႕အရည္အခ်င္းနဲ႕သူ ပီျပင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕က ေဆာင္းပါးမ်ား မသိမမွီလုုိက္ေသာလည္း ေဆာင္းပါးတစ္ခုုခ်င္းဆီဟာ သူတုုိ႕ေတြအေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနတာေၾကာင့္ ဖတ္လိုု႕ေကာင္းတဲ့ စာအုုပ္တစ္အုုပ္ကိုု စာဖတ္သူမ်ားကိုု မိတ္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ )

ျပင္သစ္ စာအုပ္ ထုတ္လုပ္ေရး Hermann Publication House မွ ထုတ္ေ၀သူ တစ္ဦးျဖစ္သူ  မကၠစိကန္လူမ်ူိး သခ်ာ္ပညာရွင္ (မစၥတာ ဖရီမင္) Monsier Freyman က Nobert Wiener ပါေမာကၡ၀ီနာ နဲ႕ ဆက္သြယ္ခဲ့ပီး သူ႕ကုိ  ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ ထိန္းခ်ဴပ္မူ ဆုိင္ရာ နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေလးတစ္အုပ္ေရး ဖုိ႕ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ 

ပါေမာကၡ ၀ီနာက ေတာ္ေတာ္ေလး သေဘာေခြ႕သြားပါတယ္။ အဲသည္တုန္းက သူ႕မွာ ဘက္ဂ်က္ကလည္း နည္းနည္းက်ေနေတာ့ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သူက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႕ စာခ်ဴပ္ခ်ဴပ္ျဖစ္သြားပါတယ္။ “ကုိကာေလး တစ္ခြက္နဲ႕ စိတ္ပါလက္ပါ ေပါ့“ လုိ႕ သူက အဲသည္တုန္းက အျဖစ္ကုိ ျပန္သတိတရေျပာပါတယ္။ 

1947 ခုနွစ္ ေနြရာသီကာလမွာ မက္စီကုိ ျမိဳ႕ကေလး မွာ သူခပ္သြက္သြက္ပဲ စာေရးပါတယ္။ သူနဲ႕အတူ အခ်ိန္ကုန္ေပးခဲ့သူက Arturo Rosenblueth (အာတူရုိ ရုိဆန္ဘလက္ခ်္) ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႕ က်မ္းမာေရး ေဆးပညာဆုိင္ရာ အမ်ဴိးသားတကၠသိုလ္မွာ အတူတူ စာတမ္းဖတ္ပဲြက်င္းပခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၀ီနာရဲ႕စာထဲမွာလည္း အဲဒီလူအေၾကာင္းေတြ ထည့္သြင္းေရးသားခဲ့ပါေသးတယ္။ “သူက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ အေဖာ္တစ္ေယာက္ပါ“ လုိ႕သူကေျပခဲ့ပါတယ္

၀ီနာရဲလက္ေထာက္ Oliver Sellfidge (ေအာလီဗာ ဆဲလ္ဖရစ္) ကလည္းအဲသည္ စာတမး္ဖတ္ပဲြကုိ Walter Pitts (ေ၀ါၚလ္တာ ပစ္) နဲ႕ ႕အတူ တက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀ီနာက သူ ရွင္းျပခဲ့တဲ့ “ဆက္သြယ္ေရး“ ဆုိိတဲ့ စကားလုံးနဲ႕ပတ္သက္လုိ႕ အဆင္ေျပတဲ့စကားလုံးတစ္ခုကုိ ရွာေဖြဖနရင္းကေန ေနာက္ဆုံးေတာ့ ဂရိစကားလုံးျဖစ္တဲ့ messenger (မက္ဆင္ဂ်ာ ) ဆုိတာကုိ ပထမဦးဆုံးစဥ္းစားမိသြားပါတယ္။ 

ဒါေပမယ့္ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ အဲသည္ စကားလုံးက အဂၤလိပ္လုိ တုိက္ရုိက္အဓိပယ္က်ေတာ့ ‘a messenger from God’ “ဘုရားသခင္ဆီက မက္ဆင္ဂ်ာ“‘ဘု၇ားသခင္ဆီက စကားမ်ား ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကုိ သယ္ေဆာင္လာေပးသူ’  ဆုိတာျဖစ္ေနတယ္။ ဂရိစကားလုံး messenger (မက္ဆင္ဂ်ာ) က အဂၤလိပ္လို angelo= messenger from God ျဖစ္ပါတယ္။ 

သူ႕ရဲ႕ New Science (သိပၸံပညာအသစ္) အတြက္က်ေတာ့ သူလုိခ်င္တာ အဲဒီအဓိပယ္ မဟုတ္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ီနာ ကသူဘာလုိခ်င္တာလဲ ဆုိတာကုိ ေသခ်ာ အာရုံစုိက္ပီး စဥ္းစားဆုံးျဖတ္တယ္။ လက္တင္စကားလုံး steerman “စတီယာရင္မင္း” ဆုိတာက်ေတာ့ gubernator ဆုိတာဟာ governor အုပ္ခ်ဴပ္သူ ခ်ဴပ္ကုိင္ေသာသူ ဆုိတဲ့ သေဘာပါတယ္။ အင္ဂ်င္၏ အလ်င္နွဴန္းကုိ ထိန္းခ်ဴပ္ေသာ ပစၥည္း ကိုဆုိလုိခ်င္တာ ဆုိေတာ့ နည္းနည္း နီးစပ္လာတယ္။ တဖန္ လူက ထိမ္းခ်ဴပ္တာ စတီယာရင္မင္း ဆုိျပန္ေတာ့ လူက ခ်ဴပ္ကုိ္င္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာတရားက ၀င္လာျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ  လက္တင္စကားလုံး က ဂရိ အဓိပယ္နဲ႕က်ျပန္ေတာ့ steersman စတီယာရင္မင္း ျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ဆိုလုိတာက အဲဒီထဲက မလြတ္ဖူးျဖစ္ေနတာ။ ဒါါနဲ႕ ၀ီနာ က အဲဒါကို အခုလို စဥၤးစားလုိက္ေတာ့ စတီယာရင္မင္းက ဂရိစကားလုံး စာလုံးေပါင္းအားျဖင့္ kybernetes (ကုိင္ဘာနက္တစ္) ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အဂၤလိပ္လုိ အနီးစပ္ဆုံး cybernetics ( ဆုိက္ဘာနက္တစ္ )ဆုိပီး ခပ္မုိက္မုိက္ေလး ေခၚလုိက္ပါတယ္။ 

ဆဲလ္ဖ၇စ္နဲ႕ ပစ္က အဲသည္ ဆုိ္က္ဘာနက္တစ္ ဆုိတာကုိ သေဘာတူတယ္။ တကယ့္ကုိ နယူးဆုိင္းရင့္ သိပၸံပညာအသစ္ အတြက ္တကယ့္ကုိ အေကာင္းဆုံးအမည္ပဲ တဲ့။ ၀ီနာ ဟာ အဲသည္ အေၾကာင္းေတြကုိ မျပီးႏုိင္ တဲ့ အမည္ဆက္ေတြနဲ႕ ေရး မွတ္ပီး သူ႕စာကုိ ဆက္ေရးပါတယ္။ cyberspace(ဆုိက္ဘာစေပ့စ္)  cybercash (ဆုိက္ဘာခရက္ခ်္) cyberpunk (ဆုိက္ဘာပန္႕ခ္) cybersex (ဆုိက္ဘာဆက္စ္ ) (အခုေခတ္မွီေသာ စကားလုံး cyberattack (ဆုိက္ဘာတုိက္ခုိက္မူ) ဆုိတာ အဲသည္ကေန ဆင္းသက္လာတာေပါ့ ) ဒီလုိနဲ႕ ခေ်ရးေနလုိက္တာ မပီးဆုံးႏုိင္ေတာ့ဘူးတဲ့။

cybernetic ဆုိုက္ဘာနက္တစ္  ဆုိတဲ့စာအုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာေတြဟာ ေရးရတာ သိပ္ေတာ့မလြယ္ဘူးလုိ႕ ဆဲလ္ဖ၇စ္ ကေျပာတယ္ ။ သူက ၀ီနာတစ္ေယာက္ ထပ္ခါတလဲလဲ ျပင္လုိက္ ဘာလုိက္နဲ႕ ၾကိဳးစားေနရတာ ကုိ နေဘးကေန ျမင္ေနရတဲ့သူကုိး။

၀ီနာ ကအစပုိင္းတုန္းကေတာ့ သူ႕စာအုပ္ကို သူ႕လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ အတြက္ အဓိက ရည္၇ြယ္ပီး ေရးသားဖုိ႕ စိတ္ကူးခဲ့တယ္။ သူက အဲဒီထဲမွာ “ကၽြန္ေတာ္နဲ႕ ရွႏြန္ တုိ႕ တီထြင္ခဲ့တဲ့အရာ“ ဆုိတဲ့ အခ်က္အလက္အသစ္တစ္ခုကို သခ်ာၤသဘာတရားနဲ႕ တင္ျပထားတယ္။ သူက ေလယာဥ္ပ်ံ ပစ္ခတ္မူဆုိင္ရာ ထိမ္းခ်ဴပ္ေရး စနစ္နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ သီအုိရီတစ္ခုကိုလည္း ခ်ျပထားတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ သူက စစ္ျပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း သူ႕စာအုပ္ကို ျပန္ပီး စုေပါင္းထုတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဘာလုိ႕ဆုိ အခုဟာက သူ႕အတြက္ ပထမအေတြ႕အၾကဳံျဖစ္ေနတယ္။ ၀ီနာက  စစ္အတြင္းတုနး္က ရခဲ့တဲ့ အေတြ႕အၾကဳံေတြကုိ အခြင့္အေရးရတုန္း လူေတြေရွ႕ ျပရမွာကုိး။ သူက သူ႕ရဲ႕ရဲဘက္တစ္ဦးျဖစ္သူ ရူပေဗဒပညာရွင္ Arturo Rosenblueth (အာက်ူရုိ ရုိဆက္ဘလက္) နဲ႕ ႕တုန္းက အတူလုပ္ခဲ့တာေတြ တြက္ခ်က္ခဲ့တာေတြကုိ အဲဒါေတြ ျပန္ပီး ထည့္ေရးခဲ့ပါတယ္။

၀ီနာ ေရးေနရင္းနဲ႕ကုိ ထည့္စရာေတြ နဲ႕ ေပရွည္ေနတာ။ စက္ၾကီးအတြက္ကလည္း နည္းပညာအသစ္ကလည္း သူ႕ဟာနဲ႕သူ ရွိေနေသးတယ္။ ကမာၻကိုလည္း ခ်ျပရဦးမယ္။ ဒိေတာ့ လူေတြအတြက္ကလည္း အသိေပးတန္တာ ေပးခ်င္တယ္။ “ေျပာရရင္ေတာ့ အခု လုပ္ေနတဲ့ တီထြင္မူအသစ္ဟာ ေကာင္းတာအတြက္ေရာ ဆုိးတာအတြက္ေရာ အဆုံးအစမဲ့ ျဖစ္ႏုိင္တေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲေလ။ “ 

အဲသည္ ျဖစ္နုိင္တာေတြ အမ်ားၾကီးရယ္ ဆုိတာက ၁၉၄၇ ခုနွစ္ မွာ ၀ီနာ့ စိတ္ထဲမွာ ရွိေနခဲ့တာပါ။ စစ္အတြင္းမွာ တကယ္ပဲမွန္ပါတယ္။ သူဟာ စစ္သုေတသနပုိင္းဆုိင္ရာေတြမွာ သူ႕ဘ၀ကုိ ပုံအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္းေပါ့ေလ Hiroshima (ဟီရုိရွီးမား) နဲ႕ Nagasaki (နာဂါဆာကိ) စစ္ေရးကိစၥေတြဟာ သူ႕ကုိ ေျခာက္ျခားသြားေစတယ္။ (အႏုျမဴဗုံး ကိစၥမ်ား သမုိင္းထဲက အနိဌာရုံေတြကုိ ေျပာတာပါ) သူ အခု သုေတသနေတြ လုပ္ေနတဲ့ သိပၸံနဲ႕ နည္းပညာ ေတြဟာ အဲသည္လုိ မဟုတ္တာေတြ သတ္ျဖတ္မူေတြ အတြက္ မ်ား ဦးတည္သြားပီလားရယ္လုိ႕ သူ႕စိတ္ေတြ တကယ္ ေျခာက္ျခားတုန္လွဴပ္ခဲ့ပါတယ္။ 

(ဘာသာျပန္သူအေနနဲ႕ သမုိင္းေလးကို နည္းနည္း ဟ ျပခ်င္ပါတယ္။ အေမရိကန္က ၁၉၄၅ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္ ၆ ရက္နဲ႕ ၉  ရက္ေတြမွာ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ဟီရုိရီွးမားနဲ႕ နာဂါဆာကီ ကုိ အဏုျမဴဗုံးၾကဲခဲ့ပါတယ္။ ထုိဗုံး ၂လုံးက လူေပါင္း ၁သိန္း၂ေသာင္း၉ ေထာင္နဲ႕ ၂သိန္း၂ေသာင္း ၆ေထာင္ၾကား ေသေၾကပ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ အရပ္သားအမ်ားဆုံးျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာစစ္လက္နက္ ္္္္္္္ဆုိင္ရာ စစ္ပဲြတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။)

၁၉၄၅ ခုႏွစ္မွာ သတင္းနဲ႕ျပည္ၾကားေရး ေနာ္ေ၀ ကေန သိပၸြပညာရွင္ Einstein (အုိင္စတုိင္း) ဆီကုိ စာေရးတယ္။ “၀ီနာ ဟာ သည္လုိ မျဖစ္သင့္ တဲ့ သတ္ျဖတ္မူေတြကုိ လုံး၀ကုိ တုန္လွဴပ္ပါတယ္။ နာဂါဆာကိ က သတ္ျဖတ္မူကုိ ကန္႕ကြက္ပါတယ္ သိပၸံပညာဆုိ္င္ရာ သည္လုိကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ စီးေ၀းပဲြကိုလည္း ကန္႕ကြက္တယ္“ ။ (Albert Einstein အဲလ္ဘတ္အုိင္စတုိင္းဆုိတာ အမ်ားသိၾကတဲ့ နံမယ္ေက်ာ္ ရူပေဗဒပညာရွင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဏုျမဴဗုံးထုတ္လုပ္တဲ့ သီအုိရီအစဟာ သူတီထြင္ခဲ့တဲ့ E=mc2(အီးညီမ ွ်ျခင္း အမ္ စီ စကဲြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္က 2 က c အေပၚက ၂ထပ္ပါ။) ကျဖစ္တာေၾကာင့္ အုိင္စတုိ္င္းလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး စိတ္မခ်မ္းမသာျဖစ္ခဲ့တယ္ လို႕ သူ႕အေၾကာင္းေတြ ထဲမွာ ပါဖူးဖတ္ဖူးပါတယ္။) 

၀ီနာဟာ MIT (Massachusette Institute of TEchnology) (အမ္အုိင္တီ)(မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ စက္မူတကၠသုိလ္) က ရုံးကုိ ေရာက္လာတယ္။ သူက အခုလုိ ကြန္မင့္ေပးတယ္။ “စစ္တုိက္ျခင္း စစ္မူေရးရာ စစ္ပဲြ စတဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ၀မ္းနညး္စရာ အျဖစ္“။ သူဟာ သူအခုလက္ရွိလုပ္ေနတဲ့ အလုပ္ဟာ သည္လုိ စိတ္မေကာင္းစရာ အဆုံးသတ္ရတယ္လုိ႕ ျမင္တယ္။ အမ္အုိင္တီက ဥကၠထ Karl Compton (ကားလ္ကြန္တြန္)  ဆီကုိ ေရးထားတဲ့ ထြက္စာ ဟာ သူ႕လက္ထဲမွာ ေမ်ာေနတယ္ ။ (ဆိုလုိတာက ေရးပီး မေပးရေသးတာ။)

“ကၽြန္ေတာ္ဟာ သိပၸံဆုိ္င္ရာ အလုပ္ကေန လုံး၀ဥသုံ ထြက္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အသိစိတ္ကုိ သန္႕ရွင္းတယ္လုိ႕ မထင္တဲ့ အလုပ္အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္ျမင္မိပါတယ္။“

၀ီနာရဲ႕ သည္ကိစၥအပၚ ရုတ္တရက္ ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္နဲ႕ ေရးလုိက္တဲ့ အဲသည္  ထြက္စာ ဟာ ျပန္ရုတ္သိမ္းဖုိ႕ ျဖစ္လာတယ္။ ဆုိလိုတာက ေမ်ာေနရာကေန အဲသည္စာ မပုိ႕ျဖစ္ပါဘူး။ သူ႕စိတ္က သူ႕ရဲ႕အလုပ္လုပ္ခ်င္တဲ့ ဘက္ကိုျပန္လည္သြားတယ္။ 

၁၉၄၅ ေဆာင္းရာသီမွာေတာ့ တကယ့္ကို အခ်ိန္ေကာင္းကို ေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ “ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ အလုပ္ေတြ ေနာက္လုပ္မယ့္အလုပ္ေတြဟာ တာ၀န္မယူတတ္တဲ့ စစ္တပ္လက္ထဲကို ေရာက္ပီး ပ်က္စီးသြားမယ္ဆုိရင္ ထုတ္ေ၀သြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။“ လုိ႕သူက Atalantic Monthly Magazine အတလန္တိတ္ လစဥ္ မဂဇင္း နဲ႕ Bulletin of the Atomic Scientists အဏုျမဴဆုိင္ရာ သိပၸံပညာရွင္ ဆုိ္င္ရာ သတင္းမ်ား စာေစာင္ေတြ ထဲမွာ A Scientist Rebels (သိပၸံပညာရွင္မ်ား  ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ျပသနာမ်ား) ဆုိတဲ့ အခန္းဂဏမွာ ထင္ပါရဲ႕ ဆက္တုိက္ဆုိသလုိ သူ႕ေၾကျငာခ်က္ကို ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ 

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ လူအဖဲြ႕အစညး္မွာ လက္နက္အျဖစ္သြပ္သြင္းခံလုိက္ရတာကုိ ေသခ်ာေပါက္ တားဆီးရမယ္။ ယခုလက္ရွိမွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕နည္းပညာဟာ  လက္နက္လုိ အသုံးခ်ခံရတာကေတာ့ ေသခ်ာေနတယ္။“

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

Read More

ဂ်ဴနီယာ၀င္း.ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၈

ကြန္ျပဴတာနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသုုုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ၁၈

ဂ်ဴနီယာ၀င္း

(2001 ခုုနွစ္ထုုတ္ M. Mitchell Waldrop (အမ္ မီခ်ယ္ ၀ါလ့္ဒေရာ့) ေရးသားေသာ The Dream Machine ကိုု ဘာသာျပန္ထားပါတယ္။ J.C.R. Licklider နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ ပါစင္နယ္ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ဆုုိပါေတာ့ လုုိ႕စာအုုပ္မွာ ေၾကာ္ျငာထားပါတယ္။ ဒီစာအုုပ္ကုုိ စတင္ဘာသာျပန္စဥ္က “အိပ္မက္ထဲက စက္ပစၥည္း“ လုုိ႕ မိတ္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပုုိင္းေတာ့ သူ႕စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္ေတြအတုုိင္း  ဆက္ဘာသာျပန္ခဲ့ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစာအုုပ္အေၾကာင္းဟာ ေခါင္းစဥ္အမ်ဴိးမ်ူိးနဲ႕ သြားေနခဲ့တယ္ေပါ့။ စာအုုပ္ထဲက ေခါင္းစဥ္တစ္ခုုျဖစ္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ နည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရးသုုိ႕ ေျခလွမ္းမ်ား ဆုုိတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ့ အဲသည္ေခါင္းစဥ္နဲ႕ပဲ ဆက္ေရးသြားဖုုိ႕ ဆုုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အခုုေဆာင္းပါးမ်ားဟာ ကြန္ျပဴတာဆုုိတဲ့ နည္းပညာေတာ္လွန္ေရး အေၾကာင္း ပုုိပီး လူေတြ သတိထားမိလာမယ္ လိုု႕ယူဆမိပါတယ္။ စာအုုပ္ထဲမွာ ကြန္ျပဴတာ ဆုုိတဲ့ေ၀ါဟာရတစ္ခုု အသက္သြင္းဖုုိ႕ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ လူပုုဂၢိဳလ္ေတြ အမ်ားၾကီးကိုု ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ေယာက္ဆီတုုိင္းဟာ သူ႕အရည္အခ်င္းနဲ႕သူ ပီျပင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွ႕က ေဆာင္းပါးမ်ား မသိမမွီလုုိက္ေသာလည္း ေဆာင္းပါးတစ္ခုုခ်င္းဆီဟာ သူတုုိ႕ေတြအေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေနတာေၾကာင့္ ဖတ္လိုု႕ေကာင္းတဲ့ စာအုုပ္တစ္အုုပ္ကိုု စာဖတ္သူမ်ားကိုု မိတ္ဆက္ေပးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ျဖည့္စြက္ခ်က္ေတြကို ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႕ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ )

ရွႏြန္ (Claude Shannon) ဟာ John Von Newmann (ဂၽြန္ ဗြန္ နယူမင္) (သူက ဟူေကရီယန္ အေမရိကန္လူမ်ဴိး သခ်ာၤပညာရွင္ ကြန္ျပဴတာ သိပၸံပညာရွင္၊ အင္ဂ်င္နီယာ ၊ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေသာနယ္ပယ္မ်ားကို နွ႕ံစပ္ေလ့လာသူ)  ကုိ အေတာ္ေလး ယုံၾကည္မူရွိေနတယ္။ အဲလုိ ပညာရွင္ၾကီးဆီက စကားေတြကုိ သူက နားေထာင္ခ်င္တယ္ အၾကံေတာင္းခ်င္တယ္ ၾကားခ်င္တယ္ေပါ့။ ဗြန္နယူမင္ က သူ႕ထက္ ပုိသာတဲံ အၾကံညဏ္ေတြ ေပးႏုိင္မလားဆုိတာ ဆက္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

သတင္းအခ်က္အလက္ (information) ဆုိတဲ့စကားလုံးနဲ႕ အဓိပယ္ (meaning) ဆုိတဲ့စကားလုံးႏွစ္ခု ဟာျဖင့္ သိပ္ကုိ ျငင္းခုန္စရာ အညင္းပြားစရာ အသုံးအနွဴန္း ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါဆုိရင္ ဗြန္နယူးမင္းက ဒီကိစၥကို ဘယ္လုိမ်ား အၾကံညဏ္ေတြ ေပးမွာလဲ။ ရွႏြန္ ၾကားခ်င္တာၾကားရမွာလား။ သူလုိခ်င္တဲ့အ ၾကံညဏ္ေတြ ရမလား။

အမယ္… ဗြန္နယူမင္းက ခ်က္ခ်င္းကို တုန္႕ျပန္ပါသတဲ့။ ရွႏြန္က အဲသည္အေၾကာင္းကုိ အခုလုိ ျပန္ေျပာျပပါတယ္။ 

“ ဗြန္နယူမင္ေျပာတာေတာ့ အရင္ဆုံး သခ်ာၤစကားလုံးေတြ သေကၤတေတြနဲ႕ ညီမ ွ်ျခင္းတည္ေဆာက္ရမယ္။ ျပီးရင္ ရူပေဗဒေဖာ္ျမဴလာ ထုတ္ရမယ္။ အဲဒီ၂ခ်က္ကုိသူ ေျပာတယ္။ “

ဒီနည္းနဲ႕ မက္ေဆ့ေတြကုိ သရုပ္ေဖာ္မယ္တဲ့။ သူဆက္ေျပာတာက အဲသည္ အတြက္ အပူစီးဆင္းမူဆုိတဲ့ အဓိပယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ တစ္ခုက ညီမ ွ်ျခင္းမွာ ပါ၀င္ထားတဲ့ သခ်ာၤ ကိန္းေထြေတြ ကုိ သုံးမယ္တဲ့။ ရွႏြန္ဟာ အဲသည္ အေျဖအတြက္ အံ့ၾသတုန္လွဴပ္သြားပါတယ္။ 

နယူမင္းက “လူအမ်ားစုက ဒါဘာအဓိပယ္လဲဆုိတာကို အဲသည္လုိ ေလ်ာက္ ေျပာလုိက္ရင္ နားမလည္ၾက မသိၾကပါဘူး။ မင္းက အဲသည္အခ်က္ကို အဲလုိ လူေတြနဲ႕ ညင္းခုန္တဲ့အခါ အဲသည္လုိ သူတုိ႕နားမလည္တဲ့ စကားလုံးေတြ ထည့္ေျပာလုိက္ရင္ မင္း ႏုိင္မွာေသခ်ာတယ္“ ။ အဲဒါ နယူမင္းက ေျပာတာ ။ 

(ဟုတ္ပုံပါပဲ။ ဘာသာျပန္သူေတာင္ နားမလည္ဘူး။ နားမလည္ေတာ့ နားလည္ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနရတယ္။ ဘာမွ ျပန္မေျခပႏုိင္ေတာ့ဘူး။ )

ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ရွႏြန္ဟာ သတင္းအခ်က္အလက္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ကို ဆဲြယူတယ္။ ဒီစကားလုံးက အင္ဂ်င္နီယာေတြ အသုံးျပဳေနၾကတဲ့ စကားလုံးပါ။ ၁၉ ၄၆ ခုနွစ္ေလာက္ က Bell Lab (ဘဲလ္ ဓတ္ခဲြခန္း) က သုေတသနအဖဲြ႕ေတြက Binary digits (ဘုိ္င္နရီဒစ္ဂ်စ္) (ဇီးရုိး 0 နဲ႕ 1 ၀မ္း ေတြပဲပါ၀င္ေသာ စနစ္) နဲ႕ပတ္သက္လို႕ စူးစမ္း ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတုိ႕က bitnit နဲ႕ bigit ဆုိတဲ့ ေသးငယ္တဲ့အမွားေလးေတြပါတဲ့ အုပ္စုေတြကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားခဲ့ၾကတယ္။ (ဆုိလိုတာက သူတုိ႕ တြက္ခ်က္ ေနၾကတဲ့ စနစ္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ အမွားက နည္းတယ္။ သုညဒသမ ဘယ္ေလာက္ ဆုိတဲ့ အမွားေလးလာက္ပဲ ရွိၾကတယ္။ ဒါကုိ သူတုိ႕က ဘစ္နစ္ တုိ႕ ဘစ္ဂ်စ္တုိ႕ဆုိပီး အုပ္စုေတြ ခဲြထည့္စဥ္းစားခဲ့ၾကတဲ့သေဘာ ျဖစ္ပုံရပါတယ္။ သို႕ေသာ ္အဲသည္ အမွားေသးေသးေလးေတြက တကယ္ ကြန္ျပဴတာစနစ္တစ္ခုကို ပုံေဖာ္တဲ့အခါ သိပ္ကုိ စကားေျပာပါတယ္။)

ေနာက္ေတာ့ John Turkey (ဂၽြန္တာကီ) ဆုိတဲ့ သုေတသနပညာရွင္တစ္ေယာက္က အခုလုိ ၀င္ေျပာတယ္။ “အဲဒါေတြကုိ bit (ဘစ္) လုိ႕ပဲ ေခၚလုိ႕ မျဖစ္ဘူးလား“တဲ့။ ရွႏြန္က အဲသည္ စကားလုံးအသစ္ကုိ တကယ္သေဘာက်သြားတယ္။ သူ႕ရဲ႕၁၉၄၈ ေပပါမွာ အဲဒီ တာကီ့နံမယ္ကုိ credit (ခရဲဒစ္ ) (အသိအမွတ္ျပဳ) ေပးခဲ့တယ္။ အဲသည္နွစ္ က Oxford English Dictionary (ေအာက့္စ္ဖုိ႕ အဂၤလိပ္အဘိဓါန္) မွာ   bit ဆုိတဲ့စကားလုံး စတင္ ထည့္သြင္းပါတယ္။ အဲသည္ကေနစလုိ႕ ဘစ္ ဆုိတဲ့စကားလုံး စသုံးလာတာပါ။

ရွႏြန္ရဲ႕ အရင္းနွီးဆုံးေနာက္ MIT(Massuchette Insittute of Technology) (အမ္အုိင္တီ မက္ဆက္ခ်ဴးဆက္ စက္မူတကသိုလ္) မိတ္ေဆြကေတာ့ Jerry Wiesner (ဂ်ယ္ရီ၀ီစ္နာ) ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႕က မီခ်ီကန္ တကၠသို္မွာကတည္း က အတူတူ ခင္မင္ခဲ့ၾကတဲ့သူငယ္ခ်င္းတဲ့။ ရွႏြန္က ၁၉၄၆ နဲ႕ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ကာလေတြဆီက သူ႕ရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ သီအုိရီအေၾကာင္းေတြ တခါတခါ ရင္ဖြင့္ ေျပာျပခဲ့ပါတယ္တဲ့။ ဟုတ္ပါတယ္ အဲသည္လုိ ေျပာျပျဖစ္ခဲ့တဲ့အထဲမွာ အမ္အုိင္တီ က Nobert Wiener (ႏုိဘတ္၀ီနာ) လည္းပါပါတယ္။

၀ီနာက ၾကားရတဲ့အခါ သိပ္ပီးေတာ့ သေဘာက်တဲ့ လကၡဏာမျပဘူးတဲ့။ သူက အဲသည္လုိ စကားရွည္ရွည္ေတြ ၾကားရ နားေထာင္ရတဲ့အခါတုိင္း သူ႕ရဲ႕ေဟာက္သံၾကီးနဲ႕ စပီကာ ကုိ ေထာပနာျပဳတတ္သူ ျဖစ္ပါတယ္။ (သူ႕အေၾကာင္းေတြ ေရွ႕ပိုင္းေတြမွာ မွတ္မိရင္ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ေပၚလာမွာပါ) ေျပာသူက သူ႕စကားနိဂုံးခ်ဴပ္ခါနီးက်ရင္ သူက အိပ္ယာက ခုပဲ ထလာတဲ့ပုံစံနဲ႕ “အဲဒါ ငါလုပ္ခဲ့တာကြ“ လုိ႕ေအာ္ေျပာမယ္။ ျပီးရင္ ရုတ္တရက္ၾကီး “ငါ အဲဒါကုိ တႏွစ္က လုပ္ခဲ့တာ“ လုိ႕ ထ ေအာ္မယ္။ ဟုတ္လည္း ဟုတ္ေလာက္ပါတယ္ သူက သူ႕အေနအထားအရ ဒါမ်ဴိးကုိ ကိုင္တြယ္ခဲ့ဖူးတယ္ဆုိတာ ဟုတ္မွာ။ 

သူ႕မွာ လုံေလာက္တဲ့အခ်က္ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ information theory “သတင္းအခ်က္အလက္ သီအုိရီ“ ဆုိတဲ့စကားလုံးမ်ဴိး သူ႕ သမုိင္းမွာ ရွိခဲ့လိမ့္မယ္။ ဒါကုိသင္က သခ်ာၤ သေဘာတရားေတြနဲ႕ သူ႕ကုိ စိန္ေခၚဦးမလား ရွႏြန္တီထြင္ခဲ့တဲ့ ဆက္သြယ္ေရး အင္ဂ်င္နီယာ ေတြကိုင္ေနတဲ့ ကရိယာေတြနဲ႕ ကိုင္ေပါက္ဦးမလား ၀ီနာက အဲဒါထက္ေတာင္ပုိပါေသးတယ္။ ဒါေလာက္ေတာ့ ရယ္တာေပါ့ ။ ၀ီနာ ၁၉၂၀ ကတည္းက ဒါေတြနဲ႕ ဒီလုိ နယ္ပယ္ေတြနဲ႕ ယဥ္ပါးေနတာ။ ၁၉၂၀ နဲ႕၁၉၃၀ ေတြမွာ သူကိုင္တြယ္ခဲ့တဲ့ အရာေတြဟာ အခု ရွႏြန္ခ်ျပေနတဲ့ သီအုိရီေတြ သတင္းအခ်က္အလက္ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြဟာ ၀ီနာ အတြက္ေတာ့ ဆင္တူေတြ ျဖစ္ေနတာပေါ့။ 

သည္ေတာ့ အခု ၀ီနာ ထေျပာတာေြက ရွႏြန္အတြက္ေတာ့ စိတ္ပါလက္ပါကို လက္ခံေလာက္တာ ေတြပါပဲ။ ဥပမာ ၁၉၄၈ ခုနွစ္ ေအာက္တုိဘာ သူ႕ေပပါ အပိုင္း ၃ ကိုၾကည့္လုိက္ရင္ အဲဒါ ဟာ ဂ်ယ္ရီ၀က္စ္နာရဲ႕ အၾကံေပးခ်က္အတုိင္း ၀ီနာ့ အမည္ကုိ ဂုဏ္ျပဳပီးေရးထားတာေတြေလ။ ၀ီနာကေလညး္ ေက်နပ္ပါတယ္။ ၀ီနာ ကေနာက္က်ေတာ့ အခုလုိ ရွႏြန္႕ကုိ ခ်ီးက်ဴးတဲ့သေဘာသက္ေရာက္တဲ့စာမ်ဴိး “ေအာင္ျမင္မူေပၚ ေအာင္ျမင္မူ ဆင့္ သြားတဲ့သေဘာပဲ“ လုိ႕ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ 

၁၉ ၄၇ခုနွစ္ ေႏြဦးရာသီ အ၀င္မွာ ၀ီနာ က ျပင္သစ္ နာစီ ေဒသမွာ တင္ခဲ့ရတဲ့ စည္းေ၀းပဲြတစ္ခု နဲ႕ ပတ္သက္လုိ႕ ေပ်ာ္၇ႊင္ဖြြယ္ ခရီးတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လုိ႕  ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။ သူက အဲသည္မွာ New Science (သိပၸံပညာအသစ္) ဆုိတာကို ၾကည့္ဖုိ႕ စိတ္အားထက္သန္ေနခဲ့တာ။ 

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာလည္း အေျခအေနေကာင္းခဲ့ပါတယ္။ ၀ီနာ့ေက်းဇူးေၾကာင့္ပဲ ဂ်ယ္ရီ ၀ီစ္နာ က လူလုပ္တဲ့ ဆက္သြယ္ေရးနွင့္ တြက္ခ်က္မူ စနစ္ဆုိတာကုိ ေကာင္းေကာင္း ျပသနုိင္ခဲ့တယ္။ လူ႕ဥေႏွာက္ဆုိင္ရာ စနစ္ေတြကိုလည္း တုိးတက္လာေစႏုိင္ခဲ့တယ္။ Research Laboratory Electronic (RLE) (လ်ပ္စစ္ သုတသနဓါတ္ခဲြခန္း) ဆုိတဲ့ ဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ သုေတသနေတြကုိ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္နုိင္တဲ့ ဓတ္ခဲြခန္းတစ္ခုကို စစ္ပီးတဲ့ေနာက္ တည္ေထာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဂ်ယ္ရီ၀ီစ္နာ က သူနဲ႕သူ႕အဖဲြ႕ဟာ အဲသည္ RLE အာအယ္အီး ကုိ ဆက္သြယ္ေရးဆုိင္ရာ အုပ္ျမစ္တစ္ခုကုိ ခ်ႏုိင္ခဲ့တဲ့ ေနရာတစ္ခုအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့တယ္။ 

သူက “လူလုပ္ ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ တြက္ခ်က္မူဆုိင္ရာ စနစ္ကုိ လူလုပ္သိပၸံ ဆုိပီး အသြင္ေျပာင္းႏုိင္ဖို႕ အဲဒီကေန လူ႕အေနအထုိင္ မူဆုိ္္င္ရာနဲ႕ ဆက္သြယ္ေရး ေတြကုိ ျမွင့္တင္သြားမယ္“ လိုိ႕ သူက ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခ့တယ္။

အဲသည္ ၀ီစ္နာ ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့တဲ့ လူ႕သိပၸံ ဆုိတာဟာ Mc Culloch (မက္ကူးေလာ့) မ တည္ခဲ့တဲ့ Macy Foundation (မာစီေဖာင္ေဒးရွင္း) ကုိေတာင္ မ်က္စိက်သြားေစခဲ့တယ္။ အဲသည္ကေန ၁၉၄၆ မတ္၈ ရက္နဲ႕ ၉  ရက္ေတြမွာ နယူူးေယာက္မွာ စည္းေ၀းပဲြေလး ျဖစ္လာဖုိ႕ ဦးတည္လာပါတယ္။ မက္ကူးေလာ့ ပစ္  ဗြန္နယူမင္ ၀ီနာ တုိ႕ဟာ ၆လ ၾကာ သိပၸံပညာအသစ္ဆုိတာကုိ ေခါင္းခ်င္းဆုိင္ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ခဲ့ၾကတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ 

(ဒီေနရာမွာ ျဖတ္ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ာ ပါ၀င္လာၾကတယ္။ မၾကားဖူးတဲ့ နံမယ္ေတြ ပါလာတယ္။ အဲသည္ထဲ က်ဴရင္း တစ္ေယာက္သာ ရင္းနွးီးတ့ဲ အမည္ ေတြ႕လုိက္ပါတယ္။ ဆုိလုိတာကေတာ့ အဲသည္ အုပ္စုထဲ သိပၸံပညာရွင္ေတြေရာ၊ anthropologists (လူ႕သဘာ၀ ဆုိ္င္ရာ ေလ့လာေသာ သိပၸံပညာရွင္ေတြ) ပါလာတယ္။ သူတုိ႕က “လူလုပ္သိပၸံ “ man made science ဆုိတာကို (သိပၸံပညာအသစ္) new science လုိ႕ေခၚလုိက္တယ္။ )

ျပင္သစ္ စာအုပ္ ထုတ္လုပ္ေရး Hermann Publication House က မကၠစိကန္လူမ်ူိး သခ်ာ္ပညာရွင္ (မစၥတာ ဖရီမင္) Monsier Freyman က Nobert Wiener (ႏုိဘတ္၀ီနာ) ပါေမာကၡ၀ီနာ နဲ႕ ဆက္သြယ္ခဲ့ပီး သူ႕ကုိ  ဆက္သြယ္ေရးနဲ႕ ထိန္းခ်ဴပ္မူ ဆုိင္ရာ နဲ႕ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေလးတစ္အုပ္ေရး ဖုိ႕ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ပါေမာကၡ ၀ီနာက ေတာ္ေတာ္ေလး သေဘာေခြ႕သြားပါတယ္။ အဲသည္တုန္းက သူ႕မွာ ဘက္ဂ်က္ကလည္း နည္းနည္းက်ေနေတာ့ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ သူက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္နဲ႕ စာခ်ဴပ္ခ်ဴပ္ျဖစ္သြားပါတယ္။ 

သူဟာ ခ်က္ခ်င္းဆုိသလုိပဲ စာအုပ္ေရးဖုိ႕ ျပင္ဆင္တယ္။ မကၠစီကုိစီတီး အခ်ိိန္အားျဖင့္ ၁၉၄၇ ေႏြရာသီကာလ မွာျဖစ္ပါတယ္။  သူ႕ရဲ႕ေရးေဖာ္ အၾကံေပးေဖာ္က Arthuro Rosenbueth (အာက်ဴရုိ ရုိဆင္ဘက္) (ႏွလုံးနဲ႕သက္ဆုိင္သော ဘာသာရပ္ဆုိင္ရာ တကၠသုိလ္မွ ဆရာတစ္ဥိး)  ပါတဲ့။ သူ႕စာအုပ္မွာ “သူဟာ ကၽြန္ေတာ့ရဲ႕ သိပၸံနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ ကာလရွည္ အေဖာ္ေကာင္း“ လုိ႕သူက ေျပာထားပါတယ္။ 

အဲဒီလုိနဲ႕ ၀ီနာတေစ္ေယာက္ သူအခု ေရးသားျပဳစုေနတဲ့ စာအုပ္ေရးရင္းနဲ႕ သိပၸံပညာအသစ္ ဆိုတာကို ဘယ္လုိေခၚရမလဲ ဆုိတာ ေနာက္ဆုံး အျေဖေတြ႕ပီ။

Read More

ဂျူနီယာဝင်း - ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ - ၁၇

(အတွေးအမြင် မဂ္ဂဇင်း ဇန်နဝါရီလထုတ်၊ ၂၀၂၁)

(မိုးမခ) ဇန်နဝါရီ ၁၁၊ ၂၀၂၁

Claude Elwood Shannon

(2001 ခုနှစ်ထုတ် M. Mitchell Waldrop (အမ် မီချယ် ဝါလ့်ဒရော့) ရေးသားသော The Dream Machine ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ J.C.R. Licklider နဲ့ သူ့ရဲ့ ပါစင်နယ်ကွန်ပြူတာ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ဆိုပါတော့ လို့စာအုပ်မှာ ကြော်ငြာထားပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို စတင်ဘာသာပြန်စဉ်က “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ လို့ မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူ့စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း ဆက်ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်အကြောင်းဟာ ခေါင်းစဉ်အမျိူးမျိူးနဲ့ သွားနေခဲ့တယ်ပေါ့။ စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ တော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အဲသည်ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ ဆက်ရေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အခုဆောင်းပါးများဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ပိုပီး လူတွေ သတိထားမိလာမယ် လို့ယူဆမိပါတယ်။ စာအုပ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ဝေါဟာရတစ်ခု အသက်သွင်းဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ အများကြီးကို တွေ့ရပါတယ်။ တစ်ယောက်ဆီတိုင်းဟာ သူ့အရည်အချင်းနဲ့သူ ပီပြင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှေ့က ဆောင်းပါးများ မသိမမှီလိုက်သောလည်း ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းဆီဟာ သူတို့တွေအကြောင်း သိသာထင်ရှားနေတာကြောင့် ဖတ်လို့ကောင်းတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို စာဖတ်သူများကို မိတ်ဆက်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရဲ့ ဖြည့်စွက်ချက်တွေကို ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။ )

အရင်လကအဆက်ပါ။ သတင်းအချက်အလက်များကို သင်္ကေတ များအဖြင့် အသက်သွင်းရာမှာ ဇီးရိုးနဲ့ ဝမ်းတွေနဲ့ပဲ အဓိပ္ပယ်တွေ ဖော်ကြတဲ့နေရာ ရောက်ပါပီ။ သည်တော့ ဒွိဟဖြစ်စရာတွေ တွေ့လာရတယ်။ yes နဲ့ no ဆိုတာပဲ ဆိုရင် ပြသနာတွေဖြစ်လာမယ်။ မေးတဲ့ပုံစံတွေ အားလုံးကို ဘယ်လို ပုံသွင်းပေးမလဲ။ ကွန်ပြူတာက ဘယ်လိုများ ကွဲပြားအောင် အဖြေတွေ ထုတ်ပေးမှာလဲတဲ့။

Claude Shannon (ရှနွန်) ရဲ့ ၁၉၄၈ ခုနှစ် စာတမ်းမှာ အဲသည်လို သတင်းအချက်အလက်နဲ့ အဓိပ္ပယ်ဆိုတာကို ကွဲပြားမူနဲ့ပတ်သက်ပီး ထောက်ပြထားပါတယ်။ သူက သတင်းအချက်အလက်ရဲ့ အဓိပ္ပယ်ကို ရှင်းပြဖို့ ၊ ဘယ်သူနဲ့ဆိုင်တယ် ဘာကိုပြောတယ်ဆိုတာကို ရှင်းလင်းဖို့ ပါရမယ်။ လူ့ဦီးနှောက်က ဘယ်လို စဉ်းစားပီး ပို့တာလဲ ... တဲ့။ အင်ဂျင်နီယာရဲ့အလုပ်က ဟောသည် message (မက်ဆေ့) ကို ပို့ပေးရုံတင်မကဘူး အဲဒါ ဘာဆိုလိုတာလဲဆိုတာကိုပါ ရှင်းရဦးမတဲ့။ အဲသည် လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် digital (ဒစ်ဂျစ်တယ်) (ကိန်းဂဏာန်းများဖြင့် ဖော်ပြမူ) ဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်တွေကို သချာင်္နည်းနဲ့ ဖော်ပြဖို့ မေးခွန်းတွေ တည်ဆောက်ရမယ်။ ဥပမာ - ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်တစ်ခုမှာ ဘယ်လောက် အခြေခံကျတဲ့ သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့ ဘယ်လောက်ပမာဏ ပေးနိုင်သလဲ။ လိုင်းတစ်လိုင်းမှာ အသံလှိူင်း ဘယ်လောက် သယ်ယူနိုင်သလဲ။ လက်ရှိအသံမှာ ဘာသတင်းအချက်အလက်ကို ပေးပို့နေတာလဲ ဆိုတာကို ဘယ်လောက် ကောင်းကောင်းနဲ့ တိတိကျကျ ပေးနိုင်မလဲ။

ဒီအဖြေတွေကို ရှနွန်အနေနဲ့တော့ ၁၉၄၂ သို့မဟုတ် ၁၉၄၃ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလတွေလောက်ကျမှ ပုံစံချ နိုင်ခဲ့တယ်ဆိုရမှာပါ။ ဥပမာဆိုပါတော့ ခင်ဗျားက ကြေးနန်းကနေပီး မွေးနေ့ ဆုတောင်း တစ်ခုကို ပို့ဖို့ ကြိုးစားတယ် ဆိုပါစို့။ ဒါမှမဟုတ် တယ်လီဖုန်းဝါယာကြိုးကနေ တဆင့်ပြောမယ် ဆိုပါတော့။ တစက္ကန့်အတွင်းမှာ ကြိုးမဲ့စနစ်နဲ့ ခင်ဗျားပေးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေကို ပေးမှာဗျ။ ပို့ပေးမှာ။ binary (ဘိုင်နရီ ) စနစ်နဲ့ ဆိုပါတော့။ စာလုံးတွေကို ဘိုင်နရီပြောင်းပီး ပို့ပေးမယ်။ (ဘိုင်နရီစနစ် ဆိုတာ ဇီးရိုးနဲ့ ဝမ်းပဲပါတဲ့စနစ်) ဒါပေမယ့်လို့ ရှနွန်လည်း သဘောပေါက်ပါတယ်.. ဒါက တစက္ကန့်ကို ဘိုင်နရီစနစ်နဲ့ စာလုံးတွေကိုပြောင်းတာရယ် ပို့ပေးတာရယ် အလုပ်နှစ်ခုကို တပြိုင်နက်ထဲ လုပ်ရမယ်ဆိုတာ။

အဲသည်အတွက် အမြန်နှူန်းကို စဉ်းစားရတယ်။ ဒီတော့ မက်ဆေ့က သွားနေတယ် လမ်းမှာ အလျင်နှူန်းတစ်ခုနဲ့ တခြားသော မက်ဆေ့တွေလည်း ပါလာဦးမယ် ဘယ်လောက်ကြီးပဲ တော်တယ်ဆိုပါစေ သတ်မှတ်ချက်တစ်ခုတော့ ရှိနေဦးမယ်။ ဥပမာအမြန်နှူန်း။ မက်ဆေ့တွေ အကုန်ပါဖို့ အာမခံချက်။ မက်ဆေ့တွေ အကုန်ရောက်သွားဖို့အမြန်နှူန်း။ ရှနွန်ကတော့ အမြန်နှူန်း တစ်ခုအတွင်းမှာ သူ့ဟာနဲ့သူတော့ မက်ဆေ့တွေက ဝင်သွားရမယ်။ မှန်မှန်ကန်ကန်။ ဟုတ်တယ် အချက်ပြနှူန်းကတော့ နှေးမယ် ကောင်းကောင်း မကြားရတာ ဖြစ်မယ် ။ အဲသည်မှာ ဝမ်း 1 တွေကလည်း အများကြီး၊ ဇီးရိုး 0 တွေကလည်း အများကြီး။ တတွဲတတွဲဆီကလည်း သူ့အဓိပ္ပယ်နဲ့သူ သွားနေမယ်။ အဲသည်မှာ အမှားတွေ ပြင်ပေးနေမယ့် code (ကုတ်) (သတင်းအချက်အလက်တွေကို တိုတိုနဲ့ လိုရင်းဖြစ်အောင် သို့မဟုတ် လျိူ့ဝှက်စွာဖြင့် တိုတိုတုတ်တုတ် ရေးသားပေးခြင်း) တွေကလည်း ရှိနေမယ်။ သည်တော့ မက်ဆေ့တစ်ခုက ကာယကံရှင်ဆီရောက်ချိန်မှာ အဲသည်အတိုင်း အတိအကျဖြစ်ဖို့ ဆိုရင် တဖက်ကို ရောက်ချိန်မှာ ပြန်ပီး ပြင်ဆင်ပေးတဲ့ ကုတ်တွေကလည်း ရှိနေဦးမယ်။ သည်တော့ အဲသည်လို အကြာကြီး အဆက်အသွယ်လုပ်နေရတာကို စိတ်ပျက်ပီး လက်လျော့ချင်လာမယ်။ ဒီလိုနဲ့ အပြစ်တွေရှာရင်း အမှားကင်သတထက်ကင်းအောင် လုပ်နေရာက တကယ်ပဲ ကိုယ်လိုတာရပီလားလို့ မေးခွန်းထုတ်မယ်။ 

fundamental theorem (အခြေခံကျသော သီအိုရမ်) ဆိုတာ သတင်းအချက်အလက်များအပေါ်မှာ အခြေခံသောသီအိုရမ်။ အဲဒါကို ရှနွန်က ခေါ်လိုက်တာ။ သူ့ဘာသာတောင် အံ့သြမိပါသတဲ့။ ဘာလို့ဆို အဲဒါကိုက သိနေပီးသားအရာတစ်ခုကို ကင်ပွန်းတပ်လိုက်မိသလို ဖြစ်သွားလို့ပါ။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ် လောက်ကတည်းက ဒါကို အုတ်မြစ်ချခဲ့ကြတာ လို့ဆိုတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုမှ ကင်ပွန်းတပ်လိုက်မိကြတာ။ ရှနွန်က သူ့သီအိုရမ်ကို အခုလို ဥပမာ ချပြတယ်။ ရှင်းပြတယ် ဆိုပါစို့။ အကယ်၍တဲ့။ ကျွန်တော်တို့က စီဒီအချပ်ပြားတွေကို လက်နဲ့တောက်လိုက်တဲ့အခါ စီဒီမှာ ဖြစ်သွားတဲ့ ခြစ်ရာတွေ၊ လက်ဗွေရာတွေကြောင့် အသံတွေထစ်နေတာ အသံမကောင်းတာမျိူးတွေ မဖြစ်စေရဘူးလို့ ရှနွန်က အာမခံချက်ပေးလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီလို အခြေနေမျိူးမှာ သူ့ရဲ့ သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာ အခြေခံကျသော သီအိုရမ်အရ အမှားတွေကို ပြင်ပေးတဲ့ ကွန်ပြူတာ စနစ်တစ်ခုကို ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ ဘာလို့ဆို တစက္ကန့်ကို အလျင်နှူန်း ထောင်သောင်းချီပီး လွှင့်ပေးနေမှာဖြစ်တာကြောင့် အမှားတို့ အပြစ်တစ်စုံတရာတို့ဆိုတာ မရှိသလောက် နည်းပါးသွားမှာ ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ဒီအချက်ဟာ ဒစ်ဂျစ်တယ်ကမ္ဘာ ဒစ်ဂျစ်တယ် စကားလုံးကို အများသိအောင် စတင်မိတ်ဆက်ပေးလိုက်တာပါပဲ။

အားလုံးခြုံပီး ပြောရရင် ရှနွန်က တလျောက်လုံးမှာ သိပ်ကို ငြိမ်သက်နေတယ် ဆိုပါတော့။ ထင်ရတယ်လို့ ဆိုပါတော့။ သူ့အနီးကပ်မိတ်ဆွေ အပေါင်းအသင်းတွေက ပြောတာတော့ သူ့ သတင်းအချက်အလက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ၁၉၄၈ ခုနှစ်ကျမှ သိခွင့်ရခဲ့တာပါတဲ့။ ရှနွန်ကိုယ်တိုင်ကလည်း ရှက်တတ်တယ် သိုသိပ်တယ် သူများကို စကားတွေ သိပ်များများ မပြောတတ်တာလဲ ပါတာပေါ့။

၁၉၄၃ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလနဲ့ မတ်လ ကြားမှာ သူကAlan Turing ( အယ်လန်ကျူးရင်း) နဲ့ မိတ်ဖြစ်ဆွေဖြစ် ခနတာ (ခပ်တိုတိုလို့ သူက ရေးသားထားပါတယ်) ရင်းနှီးခဲ့ဘူးတယ်။ ကျူးရင်းက Bell Lab ဘဲလ် ဓတ်ခွဲခန်းကို အင်္ဂလိပ်အစိုးရအတွက် X- system (အိတ်စ် စနစ်) နဲ့ပတ်သက်လို့ ရီပို့တစ်ခု လုပ်ဖို့ လာတုန်းကလို့ ဆိုပါတယ်။ သူတို့က ကျူးရင်းရဲ့ အင်္ဂလန်စစ်အတွေ့အကြုံအကြောင်း မပြောကြပါဘူး။ ကျူးရင်းက အဲဒီတုန်းက Bletchley Park (ဘလက်လချ်လေပါ့ခ်) ခေါ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ နံမယ်ကြီး အဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ၁၉၄၃ခုနှစ်မှာ ဒီအဖွဲ့အစည်းက သိပ်ကို သိုသိုသိပ်သိပ် နေခဲ့ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ဂျာမန်တွေက ကျူးရင်းနဲ့အပေါင်းအပါများဟာ Welmatcht’s Enigma (ဝဲလ်မက်ချ်၏ အက်ခ်မာ) (စစ်အတွင်းမှာ သတင်းတွေ အချက်အလက်တွေကို ကုတ်တွေ သို့မဟုတ် သချာင်္ပုံသေနည်းတွေ နဲ့ လူတိုင်းအလွယ်တကူ ဖတ်လို့မရအောင် ဂျာမန်တွေက  ဝဲလ်မက်ချ် စက်ကြီးနဲ့ရေးသားထားခြင်း) ရေးသားထားတာတွေ ၊ သတင်းတွေကို ဖောက်ဖတ်နိုင်တယ်ဆိုတာ သိသွားတယ်။ ဒီလောက်ထိ ကြီးကျယ်တဲ့ အလုပ်တွေနဲ့ နံမယ်ကြီးတဲ့ ကျူးရင်းကို ရှနွန်နဲ့တွေ့ကြတော့ အဲသည်ကိစ္စ တွေကို ဘာမှ ထည့်မပြောကြဘူး။ သူတို့ လက်ဖက်ရည်ဆိုင်လေးမှာ တွေ့ခဲ့ကြတာပါ။ သူတို့၂ယောက်က အတွက်အချက်နည်းပညာနဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေဆိုင်ရာ တွေကိုပဲ ဆွေးနွေးပြောခဲ့ကြပါတယ်။

ကျူရင်းအကြောင်း အထုပ္ပတ္တိ ရေးသားသူ Andrew Hodges (အင်ဒရုး ဟော့ဒ်) က အခုလို ထောက်ပြပါတယ်။ ကျူရင်းအလုပ်နဲ့ ရှနွန်အလုပ်က မျဉ်းပြိုင်နှစ်ခုလို ဖြစ်နေတာတဲ့။ ဒါတင်မက ပြောင်းပြန်လည်း အချိူးကျနေပြန်သတဲ့။ ကျူရင်းက အတွက်အချက်ကနေ စတယ် ဒါကို လေ့လာရင်းကနေ သတင်းအချက်အလက် တွေဆီနဲ့ သတင်းကို ဖောက်ဖတ်တဲ့ အလုပ်ဘက်ကို သွားတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း သူ့ရဲ့ဘာမှန်းမသိ ရူပ်ထွေးတဲ့ စက်ကြီးက သင်္ကေတတွေကို ဖတ်တယ် ရေးတယ် ဆိုတာတွေ ကို အာမခံချက်ပေးလာတာ။ ရှန်နွန်ကျတော့ ဆန့်ကျင်ဖက်။ သူက သတင်းအချက်အလက်တွေကနေ စတယ်။ ဒါပေမယ့်လို့ နောက်ဆုံး နိဂုံးချူပ်တာကျ လာတူနေတယ်။ သူ့ရဲ့ ၅ပုံ၁ပုံပါနေတဲ့ ဆက်သွယ်ရေး နဲ့ သတင်းအချက်အလက် ဆိုတာဟာ မက်ဆေ့တွေကို ဖြည်လိုက်တာ။ ဖြည်လိုက်တော့ သင်္ကေတတွေကနေ အင်္ဂလိပ်စာလုံးတွေ အဖြစ် အသွင်ပြောင်းသွားတယ်။ တခါ ထပ်ပီး Moss Code (မော့စ်ကုတ်) (မော့်စ တီထွင်သော သတင်းပို့သော သင်္ကေတတိုများ) အဖြစ် ပြန်ပြောင်းပေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်လိုပဲ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာပုံစံတွေက ဖြစ်နေပါစေ ပါးစပ်ကပြောတယ် နားကနားထောင်တယ် လက်ကချရေးလိုက်တယ် ဆိုတဲ့ သင်တို့ရဲ့ လုပ်ဆောင်မူတွေ အားလုံးဟာ သတင်းအချက်အလက်တွေ ထိုးသွင်းခြင်း Input ဖြစ်တယ်။ ဒါတွေကို output စီးကြောင်းက ဘာလဲဆိုတော့ ဒီလုပ်ငန်းစဉ် ကောင်းကောင်းလုပ်ဆောင်ပေးမူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေအားလုံးဟာ လုပ်ငန်းတစ်ခလုံးကို ဘယ်လို ခေါ်မလဲ “တွက်ချက်ခြင်း“ လို့ အမည်ပေးမယ်။

နောက်တချက်ကတော့ ရှနွန်ဟာ John Von Newmann (ဂျွန် ဗွန် နယူမင်) (သူက ဟူကေရီယန် အမေရိကန်လူမျိူး သချာင်္ပညာရှင် ကွန်ပြူတာ သိပ္ပံပညာရှင်၊ အင်ဂျင်နီယာ ၊ တော်တော်များများသောနယ်ပယ်များကို နှံ့စပ်လေ့လာသူ) ကို အတော်လေး ယုံကြည်မူရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲလို ပညာရှင်ကြီးဆီက စကားတွေကို သူက နားထောင်ချင်တယ် အကြံတောင်းချင်တယ် ကြားချင်တယ်ပေါ့။ ဗွန်နယူမင် က သူ့ထက် ပိုသာတဲ့ အကြံတွေ ဉာဏ်တွေ ပေးနိုင်မလားဆိုတာ ဆက်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဂျူနီယာဝင်း

Read More

Claude Shannon

 

ဂျူနီယာဝင်း - ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ (၁၆)

(အတွေးအမြင် ၃၃၇၊ နိုဝင်ဘာ ၂၀၂၀)

(မိုးမခ) ဒီဇင်ဘာ ၁၅၊ ၂၀၂၀

(2001 ခုနှစ်ထုတ် M. Mitchell Waldrop (အမ် မီချယ် ဝါလ့်ဒရော့) ရေးသားသော The Dream Machine ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ J.C.R. Licklider နဲ့ သူ့ရဲ့ ပါစင်နယ်ကွန်ပြူတာ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ဆိုပါတော့ လို့စာအုပ်မှာ ကြော်ငြာထားပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို စတင်ဘာသာပြန်စဉ်က “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ လို့ မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူ့စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း  ဆက်ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်အကြောင်းဟာ ခေါင်းစဉ်အမျိူးမျိူးနဲ့ သွားနေခဲ့တယ်ပေါ့။ စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ တော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အဲသည်ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ ဆက်ရေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အခုဆောင်းပါးများဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ပိုပီး လူတွေ သတိထားမိလာမယ် လို့ယူဆမိပါတယ်။ စာအုပ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ဝေါဟာရတစ်ခု အသက်သွင်းဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ အများကြီးကို တွေ့ရပါတယ်။ တစ်ယောက်ဆီတိုင်းဟာ သူ့အရည်အချင်းနဲ့သူ ပီပြင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှေ့က ဆောင်းပါးများ မသိမမှီလိုက်သောလည်း ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းဆီဟာ သူတို့တွေအကြောင်း သိသာထင်ရှားနေတာကြောင့် ဖတ်လို့ကောင်းတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို စာဖတ်သူများကို မိတ်ဆက်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရဲ့ ဖြည့်စွက်ချက်တွေကို ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။ )

 Claude Shannon (ကလောက် ရှနွန်) က ၁၉၄၈ခုနှစ်မှာ “A Mathmatical Theory of Communication’ (ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော သင်္ချာသီအိုရီ) စာတန်းတစ်စောင် ရေးသား ခဲ့သူတစ်ယောက်အဖြစ် အရင်လက မိတ်ဆက်ခဲ့ပီးပါပီ။ သူ့အကြောင်း ဆက်မှာပါ။ ၁၉၃၉ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလမှာ Vannevar Bush (ဗန်နာဗာ ဘွတ်ချ်) ဆီ ကို “Off and On” (အပိတ်နဲ့ အဖွင့်) ဆိုတဲ့ စာတမ်းတစ်ခု ပေးပို့ခဲ့တယ်။ တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်ရေး ရေဒီယိုလှိူင်း တီဗီရုပ်မြင်သံကြား ကြေးနန်းဆိုတာတွေကို ဘယ်လိုဆက်သွယ်တယ် ဆိုတဲ့သဘောတရာ းတွေကို သေချာ လေ့လာ နေတယ်လို့ သူကိ်ုယ်တိုင် ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ 

ဒါပေမယ့် သူက ဆက်ပြောရာမှာ အဲဒီအကြောင်းအရာတွေကို သူက အခုလို ရေးသားတယ် ထုတ်ပြတယ် ။ ဒါသူလုပ်ချင်တာသူလုပ်တာ ၊ အဲဒီအတွက် အကြောင်းပြချက်မရှိဘူးတဲ့။ ဘာလို့အဲဒါတွေလုပ်သလဲ ဘာရည်ရွယ်ချက်လဲ လာမမေးနဲ့တဲ့။ သူလုပ်ချင်တာ သူလုပ်တာပဲတဲ့။ ဘွန်ချ်ကတော့ သူ့အမြင်ပြောရရင် အဲသည်တုန်းက ဆက်သွယ်ရေးအင်ဂျင်နီယာပညာဆိုတာ အမှားတွေ အယွင်းတွေ ဥပဒေတွေ ရပ်တည်မူတွေ သွေဖီမူတွေနဲ့ ရောထွေးနေတာဖြစ်တယ်။ ရှနွန်က အနုပညာသမားဆိုတော့ သူလုပ်နေတဲ့အရာတွေက သိပ္ပံပညာ ဖြစ်သွားမလား၊ သင်္ချာသီအိုရီတွေကနေ အင်ဂျင်နီယာဆိုင်ရာ လက်နက်ကရိယာတွေအဖြစ် ပုံပြောင်းသွားမလား ဆိုတာကတော့ မပြောတတ်ဘူး။ သူကတော့ ဖန်တီးရှင်ပီပီ မျော်လင့်ချက်တော့ ထားတတ်ပါတယ်။ သူရေးတဲ့စာ အဆုံးသတ်မှာတော့ ၁၉၄၈ခုနှစ်ရဲ့ တကယ်ပဲကမ္ဗည်းတင်မယ့် မှတ်ကျောက်ဆိုတာတွေ ပါနေတယ်။ သူက ပြောတာက အခုသူရေးတဲ့ စာတမ်းဟာ ဆက်သွယ်ရေး အင်ဂျင်နီယာ ပိုင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အခြေခိုင်တဲ့ သီအိုရမ်တွေ တော်တော်များများပါနေပေမယ့်လို့ သေချာတော့ လက်တွေ့ကျကျ မစမ်းသပ် မစူးစမ်းရသေးကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

နောက်သူရေးတဲ့ စာတမ်းကို ဘွတ်ပေးတဲ့ အကြံအတိုင်း ဆက်လုပ်ခဲ့တယ်။ ၁၉၄၀ခုနှစ် နွေဦးကာလမှာ သူ ဒေါက်တာဘွဲ့ ရပီးတော့ အဲသည်ဆက်သွယ်ရေးဆိုတဲ့ ပြသနာကြီးဆီကို ပြန်သွားတယ်။ စစ်ကြီးကလည်း ဖြစ်လို့ကောင်းတုန်း။ ၁၉၄၁ခုနှစ် နွေရာသီမှာ ရှနွန်က နယူးယောက်စီတီးက ဘဲလ် ဓါတ်ခွဲခန်းဆီ ပြန်လာတယ်။ အချိန်ပြည့် သင်္ချာဌာနမှာ အလုပ်ဝင်နေရင်း တိုက်လေယာဉ်ပစ်ခတ်မှုထိန်းချူပ်ရေးပြသနာဆီကို ချက်ချင်းဆိုသလို ဝင်လုပ်တယ်။ အဲသည်ထိန်းချူပ်ရေး စနစ် ဟာ ဘဲလ် ဓတ်ခွဲခန်းကနေ တိုးတက်လာတဲ့ အရာတစ်ခုပါပဲ။ ရှနွန်က X-System (အိတ်စ်စ် စနစ်) ဆိုတဲ့ အဆင့်မြင့် ရေဒီယို တယ်လီဖုန်း စနစ်ဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်ရေး နယ်ပယ်မှာ ကူညီပေးခဲ့ပါတယ်။

သူကတော့ သူ့ရဲ့ဆက်သွယ်ရေး သီအိုရီဆိုင်ရာ အခြေခံ အချက်အလက်တွေကို အခုထိ လက် မလျော့သေးပါဘူး။ သူ့ရဲ့ အခြေခံ ဆိုတဲ့ သဘောတရားကို လက်ကိုင်ထားတယ်။ သူက ပြောတာတော့ တယ်လီဖုန်းဆက်သွယ်ရေးသာမက ကြေးနန်း၊ တယ်လီဗိးရှင်း အချင်းချင်း စကားပြော ဒါ့အပြင် ဘယ်လို နည်းနဲ့ ပြောဆိုဆက်ဆံတယ် ဆိုတဲ့ ဘယ်လိုပုံစံမျိူးနဲ့မဆို  သွားမယ့် ဆက်သွယ်ရေးဆိုတာမှန်သမ ျှနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သီအိုရီကု ိရှာမယ် ရအောင်ရှာမယ်။ အဲသည် ရည်မှန်းချက်ကြီးကို ရဖို့ သူက အပိုင်း ၅ ပိုင်းပါတဲ့ ဆက်သွယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုကို သူက စိတ်ကူးလိုက်ပါတယ်။

၁။အချက်အလက်အရင်းအမြစ် - ဆိုလိုတာက သတင်းအချက်အလက်တွေကို ဘယ်ကနေ ထုတ်သလဲ။ အဲသည်လို အချက်အလက် message (မက်ဆေ့) တွေကို ထုတ်ပေးသော သူ (လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကို ဆိုလိုပါတယ်။) သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ခု (တစုံတခုဆိုတာ သက်မဲ့အရာကိုဆိုလိုပါတယ်)။

၂။ ပေးပို့သူ - မက်ဆေ့တွေ အချက်အလက်တွေကို သင်္ကေတများအဖြစ် ပုံပြောင်းပေးမယ့် စက်ကရိယာ ကိုပြောတာ။ ဥပမာ - အသံနဲ့ ပေးပို့တယ်ဆိုပါက ဒါကို အသံလှိူင်းအဖြစ် ထုတ်မယ်။ ရုပ်မြင်သံကြားနဲ့ ဆိုပါက လ ျှပ်စစ် သင်္ကေတနဲ့ ထုတ်ဖော်ပေးမယ်။

၃။ ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း - အချက်ပြအမှတ်အသား များကို ထုတ်ပေးခြင်း ။ ဥပမာ လေကြောင်း၊ တယ်လီဖုန်း ဝါယာကြိုး၊ ဓတ်ကြိုးလိုင်းများ၊ အလင်းတန်းများ စသဖြင့် ။

၄။ ရရှိသူ- ပေးပို့လိုက်သော မက်ဆေ့များကို အချက်ပြအမှတ်အသားများအဖြစ် ကြိုးစားပြီး ပြောင်းလဲပေးနေသည့် စက်ကရိယာ ။ ဥပမာ - သတင်းများ နောက်ဆုံး ရောက်ရှိလာသည့် နေရာ ကိုဆိုလိုပါတယ် ။ နား၊ တယ်လီဖုန်း အစရှိသည်တို့ဆီ ကို ဖြစ်ပါတယ်။ 

၅။ ပန်းတိုင် - ပေးပို့လိုက်သော မတ်ဆေ့များကို  လက်ခံ ရယူမည့်သူ သို့မဟုတ် လက်ခံမည့် အရာ။

ထို အချက် ၅ခုကတော့ တကယ့်ကို ရိုးရှင်းတဲ့ တည်ဆောက်မူ ပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဂျွန်ဗွန်နယူးမင်း လုပ်နေတဲ့ EDVACကွန်ပြူတာ စက်ကြီး ဒီဇိုင်း အတိုင်းပါပဲ၊။ ရှနွန်ရဲ့အဲဒီ အခြေခံ အချက်တွေက ဆက်သွယ်ရေး တည်ဆောက်မူ တစ်ခုကို လမ်းခငေ်းပးလိုက်တာပါ။ ဘယ်လို စနစ်မျိူးကို ဖန်တီးမလဲ စသဖြင့်ပေါ့။ ပြွန်ချောင်းတွေ၊ ဝါယာကြိုးတွေ ဆက်သွယ်မူ တွေကနေ ခွဲထွက်ပေးမယ့် ပုံစံသစ်ပေါ့။ သူ့ရဲ့သီအိုရီဟာ ဘာနဲ့ အလားသဏ္ဍန်တူနေလဲဆိုတော့ Sir Issac Newton (ဆာအိုက်ဆက်နယူတန် ) ရဲ့ ရူပဗေဒသဘောတရားများ စီးဝင်နေတဲ့ နယူတန်၏ရွေူ့လျားမူ နိယာမ ၃ ခုရဲ့ အခြေခံသဘောတရားနဲ့ ကမ္ဘာ့ဆွဲအား ဆိုင်ရာ ဥပဒေသေများနဲ့ သွားဆင်နေတယ်။ နယူတန်ရဲ့ ပန်းသီးကြွေကျမူနဲ့ လ၏ရွှေ့လျားမူသီအိုရီတွေဟာလည်း သူစဉ်းစားနေတဲ့ ကိုယ်ထည်ကြီးတစ်ခုကို လမ်းပြပေးလိုက်သလိုပါပဲတဲ့။ ရှနွန်က ကြေးနန်း စနစ်ကို သေချာ စိစစ်စဉ်းစားချင်တယ်။ ဥပမာ အင်္ဂလိပ်စကားလုံးတွေကို ရိုက်ထည့်လိုက်တဲ့အခါ သတင်းအချက်အလက်များကနေ သင်္ကေတာတွေအဖြစ် ပုံပြောင်းခြင်း ။ အဲသည် သင်္ကေတတွေကို သူက ဖော်ထုတ်တဲ့အခါ စကားလုံးတွေကို အစက် (.) ၊ မျဉ်းတို (-) ၊ မျဉ်းပြတ် ( _ ) စသဖြင့် သူက ဘာသာပြန်မယ်။ ဆက်သွယ်ရေးဝါယာကြိုးတွေကနေ လျှပ်စစ်အသံတစ်ခု ထည့်ပေးပီး သတင်းတွေဖတ်မယ် စသဖြင့် စသဖြင့်။

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ပျင်းစရာကောင်းတဲ့ သင်္ချာ ဆိုင်ရာ အသေးစိတ် စူးစမ်းမူတွေကို လုပ်နေရသောလည်းပဲပေါ့လေ ရှနွန်ကတော့ အဲသည် ဆက်သွယ်ရေး အဆင့် ၅ဆင့်ကို တော့  တကယ် အကောင်အထည်ပေါ်လာဖို့ ကြိုးစားနေဆဲပါပဲ။ ‘သတင်းအချက်အလက် ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ၁၉၂၈ ခုနှစ်ကာလတွေမှာ ဘဲလ် ဓတ်ခွဲခန်းမှာ အတော်လေးကို ရေပန်းစားပီး အသုံးများတဲ့ အခေါ်အဝေါ် ဖြစ်နေတယ်။ Ralph Hartley (ရာ့ဖ် ဟာတလေ) ဆိုတဲ့ အင်ဂျင်နီယာ တစ်ယောက်က ဒီစကားလုံးကို စတင် ဖော်ညွှန်းခဲ့တာပါ။ သူက မက်ဆေ့တွေ တယ်လီဖုန်း ဝါယာကြိးတစ်လျောက်ကနေ စီးဝင်ဖြစ်သန်းနေတဲ့ ပမာဏ ကို ပုံဖော် ပြရင်းနဲ့ ပြောဖြစ်သွားခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပြင် Harry Nyquist (ဟာရီ နီကွစ်) ဆိုတဲ့ အတတ်ပညာရှင်တစ်ဦးက ဒီအရင် ဒီလုပ်ငန်း ပိုင်းဆိုင်ရာကို ကောင်းကောင်းကြီး တည်ဆောက်ခဲ့ပီးပါပီ။  ဟာတလေ က ”သတင်းအချက်အလက်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို သင်္ကေတ တစ်ခုအဖြစ် အသုံးဝင်လာမယ့် အရာတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့တော့ ဒါကို လူတွေကလည်း လက်ခံနိုင်တယ်၊ အင်ဂျင်နီယာတွေကလည်း ဒီအခေါ်အဝေါ်ကို သဘောကျကြတယ်။ ”သတင်းအချက်အလက်” ဆိုတာတဲ့ ၊ သူက ထပ်ပီး တိတိကျကျ ဖြစ်အောင်ထပ်ပြောတယ်။၊ မက်ဆေ့တစ်ခုကို သင်က ဘယ်လောက်ပမာဏ ကိုဆိုလိုသလဲတဲ့။ ဘယ်လောက် ပမာဏ လက်ခံမလဲ။ သတင်းအချက်အလက်ဟာ လုံးဝမရှိဆိုတဲ့ သုည ပမာဏ ကိုလည်း ဆိုလိုမယ်တဲ့။ သင့်မှာ ဟောသည် မက်ဆေ့က ဘာပြောတာလဲဆိုတာကို စဉ်းစားလို့မရရင် သူ့ကို လက်ခံတဲ့ပုံစံကို လေ့လာဖို့ အများကြီး သင်ယူရဦးမယ်တဲ့။ ဒီတော့ သတင်းအချက်အလက် ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပီး သူ့မာတိကာ ကိုက တော်တော်ကြီးကို များပျားတယ် မြင့်မားတယ်။

ဟာတလေ က အဲသည်အိုင်ဒီယာ ( အဆင့်၅ဆင့်ကို ပြောတာ) ကို သင်္ချာပုံစံနဲ့ ဖော်ပြခဲ့တော့ အဲဒါကို ရှနွန်တစ်ယောက် သဘောခွေ့သွားတာပေါ့။ သူက ဟာတလေ့ကို အမှတ်ပြည့်ပေးလိုက်တယ်။ သူက လူတိုင်းလူတိုင်း မျက်စိထဲမှာ ကြည့်လို့ မြင်လို့ရအောင် အဓိပယ်သတ်မှတ်ချက်တွေ ချတယ်။ ဥပမာ ပြောမယ်ဗျာ… သိပ်ကို ရိုးရှင်းပါတယ်ဆိုတဲ့ မတ်ဆေ့ ကို ရှနွန်က Binary ဘိုင်နရီစနစ် (0 (ဇီးရိုး) နဲ့ 1 (ဝမ်း) ပဲပါတဲ့ စနစ်) နဲ့ ပြမယ်။ ဇီးရိုး များ ဝမ်းများ နဲ့ ပြမယ်။ ဇီးရိုးတွေ အများကြီး ဝမ်းတွေ အများကြီး ပဲပါမယ်။ စာမျက်နှာ တစ်ခုလုံး ဇီးရိုးရယ် ဝမး်ရယ် ပဲ မြင်ရမယ်။ (ဘယ်လောက် ရိုးရှင်းပုံ) ဒီတော့ သူ့မှာ ထည့်သွင်းဖို့ နှစ်လုံးပဲ သုံးရမယ်။ ရှင်းလိုက်ပုံများ။ သုည ရယ် တစ်ရယ်။ 1 ရယ် 0 ရယ်။ ရှင်းပါတယ်နော်။ ဥပမာ ဆက်ပြောဦးမယ်။ မက်ဆေ့တစ်ခုမှာ yes နဲ့ no  တစ်ခုခုကိုပဲ ရွေးရတော့မယ်။ မှန်လား မှားလား ဆိုတာပဲ ရွေးရတော့မယ်။ အမဲလား အဖြူလား ဆိုတာပဲ ရွေးရတော့မယ်။ ဆိုလိုတာက နှစ်ခုထဲက တစ်ခု ရွေးမယ်။ သည်တော့ ဘိုင်နရီစနစ်က အေးဆေး အဆင်ပြေသွားတယ်။ ကဲ သုည ဖြစ်ဖြစ် တစ် ဖြစ်ဖြစ် ရွေးလိုက်တော့။ အသင့်အနေနဲ့ သိဖို့ ဟုတ် မဟုတ် ဆိုတာပဲ လိုတယ်။ သုညနဲ့တစ် သိရင် စာတတ်ပီ။ သို့သော်လည်းပဲပေါ့လေ တဲ့။ မက်ဆေ့က ဒီလောက် မရိုးပဲဆန်းလာရင်တော့ တဲ့။ နောက်ထပ် ကိန်းဂဏာန်းတွေ လိုလာပီပေါ့တဲ့။ သတင်းအချက်အလက်တွေကလည်း ဒိထက်မက ပါလာမယ်တဲ့။ စဉ်းစားလိုက်လေ သုညနဲ့ တစ် ထောင်ချီပီး ဘယ်လို သုံးကြမတုန်း။

ဟုတ်တယ် ဒီတော့ အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ချက်က မလုံလောက်တော့ဘူး ဒါကို ရှနွန်လည်း ကောင်းကောင်းသိပါတယ်။ အကယ်၍ yes နဲ့ no ဆိုတာပဲ ရှိတယ်ဆိုပါက အဖြေက ““ရက်စ်  ကိုယ်မင်းကို လက်ထပ်ပါ့မယ်။“ လို့ကြီးပဲ ဖြစ်နေရင် အဲသည် မှာ နည်းနည်းတော့ ဒုက္ခတွေ့ပီလေ။ အဖြေက ဒါကြီးပဲ အမြဲတန်းမှ မဟုတ်တာ။ သည်တော့ မေးခွန်းပေါ်မူတည်ပီး နောက်ထပ် အဖြေတွေ သုညတွေ တစ်တွေ လိုလာတယ်။ ဖြစ်လာတဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေက အများကြီး။ မေးတဲ့ပုံစံတွေ အားလုံးကို ဘယ်လို ပုံသွင်းပေးမလဲ။ ကွန်ပြူတာက ဘယ်လိုများ ကွဲပြားအောင် အဖြေတွေ ထုတ်ပေးမှာလဲတဲ့။

ဂျူနီယာဝင်း

Read More

ဂျူနီယာဝင်း - ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ (၁၄)

(Miller)

အတွေးအမြင် စက်တင်ဘာ ၂၀၂၀ ထုတ်

(မိုးမခ) စက်တင်ဘာ ၁၊ ၂၀၂၀


(2001 ခုနှစ်ထုတ် M. Mitchell Waldrop (အမ် မီချယ် ဝါလ့်ဒရော့) ရေးသားသော The Dream Machine ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ J.C.R. Licklider နဲ့ သူ့ရဲ့ ပါစင်နယ်ကွန်ပြူတာ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ဆိုပါတော့ လို့စာအုပ်မှာ ကြော်ငြာထားပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို စတင်ဘာသာပြန်စဉ်က “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ လို့ မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူ့စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း ဆက်ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်အကြောင်းဟာ ခေါင်းစဉ်အမျိူးမျိူးနဲ့ သွားနေခဲ့တယ်ပေါ့။ စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ တော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အဲသည်ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ ဆက်ရေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အခုဆောင်းပါးများဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ပိုပီး လူတွေ သတိထားမိလာမယ် လို့ယူဆမိပါတယ်။ စာအုပ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ဝေါဟာရတစ်ခု အသက်သွင်းဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ အများကြီးကို တွေ့ရပါတယ်။ တစ်ယောက်ဆီတိုင်းဟာ သူ့အရည်အချင်းနဲ့သူ ပီပြင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှေ့က ဆောင်းပါးများ မသိမမှီလိုက်သောလည်း ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းဆီဟာ သူတို့တွေအကြောင်း သိသာထင်ရှားနေတာကြောင့် ဖတ်လို့ကောင်းတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို စာဖတ်သူများကို မိတ်ဆက်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရဲ့ ဖြည့်စွက်ချက်တွေကို ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။ )

(အရင်တလက Dream Machine (အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း) စာအုပ်မှ The Last Transition (နောက်ဆုံး အပြာင်းအလဲ) ဆိုတဲ့ အပိုင်း အဆုံးသတ်ဖော်ပြ ခဲ့ပီး ဖြစ်ပါတယ်။ စာမျက်နှာ ၅၀၀ (ငါးရာ) နီးပါ းရှိတဲ့ အဲသည်စာအုပ်ရဲ့ စာမျက်နှာ ၇၀နီးပါး (ခုနှစ်ဆယ်) အခန်း ၃ ခန်း ကို ဘာသာပြန်တင်ဆက်ခဲ့ပီးပါပီ။ အခု အရင်လက နေစပီး ဆက်လက်၍ New Kinds of People ကို ဆက်သွားနေတာပါ။)

(Memorial Hall မှာရောက်နေတဲ့လူတွေအကြောင်းကို ဆက်ပါ့မယ်။ အဲသည်ကလူတွေ အားလုံးဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ စက်ပစ္စည်းကြီး ရုပ်လုပ်ပေါ်လာဖို့ စုပေါင်း ငြင်းခုန် ဆွေးနွေးနေကြပါတယ်။ အရင်လကနေ အခု ဆက်သွားတာမို့ ဒီလူတွေ အကြောင်း ထပ် မပြောတော့ပါဘူး။)

George Miller (မစ်လာ) ကလည်း Smity Steven (စမစ်) ကို အခုလို မြင်တယ်။ -စမစ်က သူ့ကို သဘောကျလည်း ဂရုမစိုက်ဘူး။ ဒါပေမယ့်သူက ဂရုစိုက်တာကျ ခံချင်သား။ သူက ဖြတ်ကနဲ့ အနားရောက်လာပီး အလုပ်ကို ကောင်းကောင်း အာရုံစိုက်ဖို့ ပြောတာပဲ။ အဲဒါ စမစ်ရဲ့ သဘာဝပါပဲ။ “

Lick (လစ်)၊ မစ်လာနဲ့ Mc Gill (မက်ဂီ) တို့က လမ်းသစ်တစ်ခုကို ထွင်တယ်။ ဦးတည်ချက် အသစ်တစ်ခုကို သွားဖို့ လုပ်နေတယ်။ အဲသည် လမ်းကို Memorial Hall က လူအများစုကမလိုက်ဘူး။ သူတို့ဘာသာလည်း အထာမကျသေးပေမယ့် သူတို့ (အဲသည်သုံးဦးကို ပြောတာပါ) ကတော့ သွားမှာပဲ လျောက်မှာပဲတဲ့။ အဲသည် လူတိုင်းဖယ်ထားတဲ့လမ်း၊ ဖယ်သင့်တယ်လို့ လူတိုင်းက သတ်မှတ်ထားတဲ့ လမ်း၊ လူတိုင်း က မတွေးသင့်ဖူးလို့ ယူဆထားတဲ့အတွေးကို သူတို့က တွေးခေါ် မှာ။ 

ဒိနေရာမှာ နာမယ်ကြီး စိတ်ပညာရှင်လူငယ်တစ်ဦးကို မိတ်ဆက်ပေးမယ်။ Burrhus Frederic Skinner (ဘားဟက်စ် ဖရက်ဒရစ် စကင်နာ)။ သူကလည်း Memorial Hall မှာ လူသိများတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ကျော်ပါ။ ဟားဗက်ကနေ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ လောက်က ဒေါက်တာဘွဲ့လည်းရထားပီးသူ။ ၁၉ ၄၈ ခုနှစ်မှာ သူက အသက် လေးဆယ်အရွယ် တုန်းက အင်ဒီယားနားတက္ကသိုလ်ကနေ ဟားဗက်ကို ရောက်လာချိန်မှာ သူဟာ လူ့အနေအထိုင် အပြုအမူဆိုင်ရာမှာ စပယ်ရှယ်လစ် တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်တဲ့ ။ သူကလည်း Memorial Hall ကို ရောက်ရောက်အလည်လာပီး လေ့လာနေသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ စကင်နာ ကသူ့တပည့် ဖြစ်ခဲ့ပါသတဲ့။

Memorial Hall ကလူတွေအားလုံးက လူအနေအထိုင် အမူအကျင့်ပိုင်းဆိုင်ရာကို ကောင်းကောင်း သိနေကြပါတယ်။ ပြောရရင် အခြေခံ အားဖြင့် ပျော်ခြင်း၊ ကြောက်ခြင်း၊ မျော်လင့်ခြင်း၊ ရည်ရွယ်ခြင်း သို့မဟုတ် အလိုလို သိခြင်းဆိုတဲ့ သဘောတရားများလောက်တော့ သိကြပါတယ်တဲ့။ အဲဒါတွေကို ဘယ်လိုပဲ သတ်မှတ်ထားသည်ဖြစ်ပါစေ သူတို့က ညင်းခုန်နေကြတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ ပြင်ပက လာလေ့လာသူတွေ အတွက်တော့ နားလည်မှာမဟုတ်ပါဘူးတဲ့။ ဒါကြောင့်လည်း ခန်းမထဲမှာ လော့ချပီး သူတို့ ဘာသာသူတို့ ဆွေးနွေးကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ စိတ်ဆိုတဲ့ ဟာက ဘာလဲဆိုတော့ Black box ဘလက်ဘောက်စ် ပါပဲတဲ့။ ဟောသည် အင်္ဂါရပ်တွေ အားလုံး ဘယ်လို အလုပ်လုပ်တယ်ဆိုတာကို ကိုယ်ခနာထဲက ကလီဇာတွေ ဘယ်လို အလုပ်လုပ်နေတယ်ဆိုတာကု သူတို့က ကက်တလောက် လုပ်မှာတဲ့။ Input အင်ပွတ် Output အောက်ပွတ်တွေ ကို စဉ်းစားကြမှာတဲ့။ (သတင်းအချက်အလက်တွေ ဘယ်လို သွင်းမယ် ထုတ်မယ် အဲဒါကို ပြောတာ ဖြစ်ပုံရပါတယ်။)

“စိတ်ပညာ“ ဆိုတာ တကယ်တော့ “စိတ်၏သိပ္ပံ“ ဖြစ်တယ်တဲ့။ ဒီတော့ ရှူပ်ထွေးတယ်။ စိတ်ရဲ့ လွှင့်ထွက်နေမူကို ထိန်းချူပ်ရတာ ခက်တယ် ဒါပေမယ့် အဲဒါကို လုပ်မယ်။ မရေတွက်နိုင်တဲ့ သုတေသနပညာရှင်တွေက ၁၉၁၃ ခုနှစ် ကစလို့ အဓိပ္ပါယ် သတ်မှတ်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ ကိုလန်ဘီယာ တက္ကသိုလ်က John B. Watson (ဂျွန် ဘီ ဝတ်စ်ဆန်) က ဒီချဉ်းကပ်မူကို လေ့လာခဲ့ပါတယ်။ သူရဲ့လေလာမူက အမေရိကန်က စိတ်ပညာသမားတွေအားလုံးကို ကိုင်လှူပ်ခဲ့ပါတယ်လို့ ဆိုတယ်။

၀တ်စ်ဆန်လို ဒီစိတ်ပညာကို လေ့လာလိုက်စားကြသူတွေ သူ့ထက်ရှေ့က လူတွေလည်းရှိခဲ့ပါတယ်။ သူက လူ့ကိုယ်ခန္တာအကြောင်းတွေကို လည်း လေ့လာခဲ့တယ်။ သူက လူဆိုတာ အော်တိုမစ်တစ် လှူပ်ရှားနေတာလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ သူက သဘာဝအလျောက် ဖြစ်နေတာတွေကို အဲလို အေးအေးသက်သာ သတ်မှတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ လူတွေရဲ့ အကျင့်စရိုက်လက္ခဏာတွေဟာ စိတ်၏စေရာပါပဲ လို့ပြောတယ်။ သူရေးတဲ့ “လူ့အကျင့်လက္ခဏာများ “ ဆိုတဲ့စာအုပ်၁၉၃၀ ခုနှစ်ထုတ် ဟာဆိုရင် ဒီစာအုပ်ရေးသားသူ ဝတ်စ်ဆန်ကိုယ်တိုင်က သူ့စာအုပ်နဲ့ပတ်သက်ပီးအခုလို ဂုဏ်တင်ပီး ပြောခဲ့တယ်။ “ကျွန်တော့ကို ကျမ်းမာသန်စွမ်းတဲ့ ကလေး တဒါဇင်ပေးဗျာ။ သူတို့နဲ့ ကျွန်တော်က ကျွန်တော့်ကိုယ်ပိုင် ကမ္ဘာကို တည်ဆောက်ပြမယ် သူတို့ကို ကျွန်တော် စိတ်ပည သဘောတရားနဲ့ ကျွန်တော် လေ့ကျင့်ပေးမယ် ကျွန်တော်ပြောရဲပါတယ် လူတစ်ယောက်ကို ကျဖမ်းရွေးလိုက်ပီး သူ့ကို ဆရာဝန် ရှေ့နေ ပန်းချီဆရာ ကုန်သည် ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် သူတောင်းစား သူခိုး စသဖြင့် ဘယ်လို အတန်းအစား ကိုမဆို သည်စာအုပ်က လေ့ကျင့်ပေးနိုင်ပါတယ်။ သူ့မှာ ဘယ်လို အရည်အချင်းရှိရှိဗျာ သူ့မိဘမျိူးရိုးဘာဖြစ်ဖြစ်ဗျာ ကျွန်တော် လေ့ကျင့်ပေးလို့ရတယ် ဒါ့အပြင် လူ့အကျင့်လက္ခဏာတွေ လေ့ကျင့်ပေးထားတဲ့သူတွေပါဝင်တဲ့ Eutopia (ယူတိုးပီးယား) (သီးသန့်နယ်မြေ ကိုယ်ဥပဒေ ကိုယ့်သဘောနဲ့ ပြဌာန်းထားတဲ့ သဘောများပါဝင်သော) နယ်မြေလေးတစ်ခုတောင် တည်ဆောက်ဖို့ စိတ်ကူးယဉ်လို့ရပါတယ်။ သူတို့ဘာသာ စဉ်းစားညဏ်တွေနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို ဖန်တီးသွားမယ်။ ဒီကလေးတွေက နောက်ကျရင် လူ့အကျင့်စရိုက်တွေကို လူ့အခြေအနေနဲ့ အံဝင်တဲ့ အနာဂတ်ကု ိတည်ဆောက်သွားမှာ။”

B.F.Skinner ဘီအက်ဖ် စကင်နာက ပြောတယ် စိတ်ဆိုတာ တကယ်မရှိပါဘူးတဲ့။ ဒါဟာ အထင်အမြင်သာဖြစ်တယ်တဲ့။ အသည်စိတ်ဆိုတဲ့အထဲမှာ ဘာမှ မရှိဘူး။ ပြောရရင် သူတို့အခုတီထွင်ဖို့ စဉ်းစားနေကြတဲ့ ဘလက်ဘောက်ဆိုတာဟာလည်း စိတ်သဘောမျိူးပဲဖြစ်တယ် အတွင်းမှာ ဘာမှမရှိဘူး ဒါကို အတုအယောင်အဖြစ်ဖန်တီးမူသာပဲလို့ဆိုတယ်။ စကင်နာဘာတွေပြောလို့ ဘာတွေ စဉ်းစားနေတယ်ဆိုတာ တိတိကျကျ ပြောဖို့ခက်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့နောက်လိုက်တွေ ရှိတယ်။ သူ့ရဲ့သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ ဖန်တီးတွေးခေါ်မူတွေက အံ့မခန်း ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၃၀ခုနှစ်တွေမှာ သူတစ်ဦးတည်း ထုတ်ခဲ့တဲ့ အကျင့်စရိုက်လက္ခဏာများဆိုင်ရာ ရေးသားထားတဲ့စာအုပ်က နံမယ်ကြီးတယ် ။ အဲသည်ထဲမှာ တိရစာန်တွေကို ဘယ်လိုလေ့လာပုံ သူတို့နေပုံထိုင်ပုံတွေကို ဖော်ပြမူနဲ့ဒါတွေကို လေ့ကျင့်မူ သင်ကြားမူ အပြစ်ပေးမူတွေ ပါတယ်။ သူ့သမီးငယ် ကလေးကို ကလေးအရွယ်အစားဆန့်တဲ့ သေတ္တာလေးထဲထည့်ပီး ကလေးလေးကို ပြုစုပျိူးထောင်ခဲ့သတဲ့။ အဲဒါကို စကင်နာဘောက်စ် စကင်နာသေတ္တာလို့ခေါ်သတဲ့။ (black box ဘလက်ဘောက်စ် ဆိုတာ လေယျောဉ်ပျံတွေမှာ လေယာဉ်ရဲ့ စက်ပိုင်းဆိုင်ရာအပါပအဝင် လှူပ်ရှားမူတွေကို သိအောင် လေယာဉ်ပျံသန်းရင်းတစ်ခုခုဖြစ်ခဲ့ရင် ဘာကြောင့်ဖြစ်လဲဆိုတာ အဖြေရှာလို့ရတဲ့ ဘလက်ဘောက်စ်ကို ခေါ်တာပါ။ အခု သူတို့စဉ်းစားနေကြတဲ့ ဘလက်ဘောက်စ်ဆိုတာလည်း အဲသည် သဘောတရားဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ လေယာဉ်မဟုတ် ကွန်ပြူတာပေါ့။ အဲဒါကွာပါမယ်။ ဒါပေမယ့် အခုတော့ ကွန်ပြူတာရုပ်လုံးမပေါ်ခင်မှာ ဘလက်ဘောက်စ်ကို ပုံစံချနေကြတယ် ထင်ပါတယ်။ )

(စာပိုဒ်တော်တော်များများမှာ စကင်နာရဲ့ တီထွင်လုပ်ဆောင်မူ တွေကို အကျယ်ချဲ့ရေးသားထားပါတယ်။ ပြောရရင် တီထွင်မူတွေက အကျင့်စရိုက် နေပုံထိုင်ပုံတွေကို လေ့လာမူတွေ နဲ့ သူ့စာအုပ်တွေ အကြောင်းတွေဖြစ်ပါတယ်။ အဲသည်ကနေ ဘယ်လိုလုပ်ပီး ကွန်ပြူတာ ဥနှောက်ဆီ သွားမလဲဆိုတာတော့ မစဉ်းစားတတ်ပါ။ အဲသည်အပိုင်းတွေက ပျင်းစရာကောင်းပီး ညီးငွေ့စရာတွေမို့ ကျော်လိုက်ပါ့မယ်။ သူ့အကြောင်း ဘာတွေမှန်းမသိပေမယ့် မစ်လာတို့ကတော့ စကင်နာဟာ တကယ့်ကို အကျင့်စရိုက်လက္ခဏာဆိုင်ရာမှာ သိပ်ကို တော်တဲ့သူလို့ ချီးမွှမ်းခန်းတွေဖွင့်ထားကြပါတယ်။ )

သူတို့အုပ်စုှမှာ တယောက်နဲ့တယောက် သိပ်မတည့်ကျပေမယ့်တူတဲ့ အချက်တစ်ခုတော့ရှိပါတယ်။ အဲဒါကတော့ စိတ်ပညာ ဥနှောက်နဲ့ အကျင့်စရိုက်လက္ခဏာတွေ ရောထွေးထားတဲ့ သိပ္ပံပညာ ဟာ သူတို့ အခုစဉ်းစားနေကြတဲ့ ကွန်ပြူတာ မှတ်ညဏ် ဖြစ်ပါတယ် ဆိုတဲ့အချက်ဖြစ်ပါတယ်။ ကွန်ပြူတာပရိုဂရမ် ဆိုတာဟာတဲ့ စက်ကြီးက စာရွက်ထဲ ဘာရေးထားတယ်ဆိုတာ သိခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ ဒါကို Alan Turing (ကျူးရင်း) က ပြခဲ့ပြီးပါပီ။ သည်တော့ ဒီဟာကို အသက်သွင်းဖို့ ကြိုးစားနေကြတာပါပဲ လို့ဆိုပါတယ်။

မစ်လာက အခုလို မ ျှမ ျှတတတွေးတယ် ။ “အကြံညဏ်တွေကတော့ လွတ်လပ်တယ်။ ပြောရရင် “မျော်လင်ချက်ထားခြင်းနဲ့ မှတ်ညဏ်“ ဆိုတဲ့ အရာ၂ခုက အကျင့်စရိုက်လက္ခဏာဆိုတာနဲ့ သိပ်တော့ မဆိုင်သလိုပဲပေါ့။ ဒါကို အင်ဂျင်နီယာပညာနဲ့ တည်ဆောက်ဖို့ စဉ်းစားနေတာဟာ ဥနှောက်ကိုဖန်တီးမူဖြစ်နေတယ်။ စက်ပစ္စည်းနဲ့ လုပ်တဲ့ဥနှောက် ဆိုပါတော့။“

ကွန်ပြူတာဆိုတာကို ရုပ်လုံးပေါ်ဖို့မှာ အင်ဂျင်နီယာတွေကလိုက်လုပ်နိုင်ပါ့မလား။ စိတ်ကူးယဉ်နေတာတွေကို တကယ် အလုပ်ဖြစ်အောင် ဖန်တီးနိုင်ပါ့မလား။ သည်တော့ တဲ့။ သိပ္ပံပညာမဖြစ်သော အရာ လို့သူတို့က ကင်ပွန်းတပ်တယ်။ ဘာလို့ဆို ဥနှောက်က ပါလာတာကိုး။ (ကြည့်ရတာသိပ္ပံပညာ မှှာ ဥနှောက်မရှိဘူးလို့ သိပုံပဲ။ )

သည်တော့ အားလုံးမှာ သိပ္ပံပညာမဖြစ်ပဲ ဘာမှ အလုပ်မဖြစ်ဖူးလို့ သူတို့က အဖြေထုတ်ကြတယ်။ သိပ္ပံပညာ မဖြစ် လို့ ဆိုရင် အလုပ်ဖြစ်ဖို့ ခဲယဉ်းမယ်တဲ့။ သည်တော့အချိန်ကိုပဲ စောင့်ရတော့မယ်။ Claude Shannon (ကလောက် ရှနွန်)ရေးတဲ့ ဆောင်းပါးရှည် ကြီးရဲ့ ခေါင်းစဉ်ကို ကိုးကားမယ်။ “A Mathmatical Theory of Communication’ (ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော သချာင်္သီအိုရီ) ။ အပေါ်ယံကြည့်လိုက်ရင် တော်တော်ကြီးကို လေးနက်ပီး ပျင်းစရာကောင်းတဲ့ ပေပါ။ သချာင်္ညီမ ျှချင်းတွေ ဂရပ်တွေနဲ့ ကြီး ဆောင်းပါးရေးသူက အပြည့် ရေးထည့်ထားတာ။ ဒါပေမယ့် ဒါကို မစ်လာက စဖတ်တယ်။ အမလေး…. စာရေးသူရဲ့သချာင်္တွေက တကယ့်ကို ပြောင်မြောက်ပါပေဒယ်။ သူ့ရဲ့ ဆက်သွယ်ရေး နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သုတေသနတေါကလည်း ကျယ်ပြန်ပီးနက်ရှိူင်းပါပေ့။ အချက်ပြအမှတ်အသားတွေကနေ တယ်လီဖုန်းဝါယာကြိုးတွေ ဆီ ရောက်။ ဇီးရိုးနဲ့ဝမ်း ပဲပါတဲ့ ဘိုင်နရီစနစ်က ကွန်ပြူတာထဲ စီးဆင်းနေလိုက်တာများ စကားလုံးတွေဖြစ်သွားလိုဖြစ်၊ ဥနှောက်ထဲ သတင်းအချက်အလက်တွေ ပို့ပေးနေပုံမျိူး။ အဲဒါ ဆောင်းပါးရေးသူ (စတီဗင်) က ဆက်သွယ်ရေးရဲ့ အခြေခံကို ပုံစံသွင်းပြထားတာ။ စာမျက်နှာတိုင်းဟာ စိတ်ပညာသဘောတရားတွေ စီးဝင်နေတဲ့ “သတင်းအချက်အလက်များ“ ဆိုတယ်။

မစ်လာက ဆက်ဖတ်နေတယ်။ သူဖတ်ပြီးသွားတော့ သူ က ငါ့ဘဝကြီးလည်း တကယ် ပြောင်းလဲတော့မှာပဲ တဲ့။ သူ့ကိုယ်သူ မှတ်ချက်ချလိုက်ပါတော့တယ်။

ဂျူနီယာဝင်း

Read More

ဂျူနီယာဝင်း - ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ၁၃

(Harvard Square)

(မိုးမခ) ဩဂုတ် ၁၇၊ ၂၀၂၀

အတွေးအမြင် ၃၃၄ သြဂုတ် ၂၀၂၀

(2001 ခုနှစ်ထုတ် M. Mitchell Waldrop (အမ် မီချယ် ဝါလ့်ဒရော့) ရေးသားသော The Dream Machine ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ J.C.R. Licklider နဲ့ သူ့ရဲ့ ပါစင်နယ်ကွန်ပြူတာ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ဆိုပါတော့ လို့စာအုပ်မှာ ကြော်ငြာထားပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို စတင်ဘာသာပြန်စဉ်က “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ လို့ မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူ့စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း ဆက်ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်အကြောင်းဟာ ခေါင်းစဉ်အမျိူးမျိူးနဲ့ သွားနေခဲ့တယ်ပေါ့။ စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ တော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အဲသည်ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ ဆက်ရေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အခုဆောင်းပါးများဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ပိုပီး လူတွေ သတိထားမိလာမယ် လို့ယူဆမိပါတယ်။ စာအုပ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ဝေါဟာရတစ်ခု အသက်သွင်းဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ အများကြီးကို တွေ့ရပါတယ်။ တစ်ယောက်ဆီတိုင်းဟာ သူ့အရည်အချင်းနဲ့သူ ပီပြင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှေ့က ဆောင်းပါးများ မသိမမှီလိုက်သောလည်း ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းဆီဟာ သူတို့တွေအကြောင်း သိသာထင်ရှားနေတာကြောင့် ဖတ်လို့ကောင်းတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို စာဖတ်သူများကို မိတ်ဆက်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရဲ့ ဖြည့်စွက်ချက်တွေကို ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။ )

(အရင်တလက Dream Machine (အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း) စာအုပ်မှ The Last Transition (နောက်ဆုံး အပြာင်းအလဲ) ဆိုတဲ့ အပိုင်း အဆုံးသတ်ဖော်ပြ ခဲ့ပီး ဖြစ်ပါတယ်။ စာမျက်နှာ ၅၀ဝ (ငါးရာ) နီးပါ းရှိတဲ့ အဲသည်စာအုပ်ရဲ့ စာမျက်နှာ ၇၀နီးပါး (ခုနှစ်ဆယ်) အခန်း ၃ ခန်း ကို ဘာသာပြန်တင်ဆက်ခဲ့ပီးပါပီ။ အခု သည်လက နေစပီး ဆက်လက်၍ New Kinds of People ကိုဆက်သွားပါ့မယ်။ လူသစ်တွေ အကြောင်းလို့ ဆိုမလား ဒါမှမဟုတ် နောက် ထပ်တွေ့လာရဦးမယ် လူထူးလူဆနး်တွေ အကြောင်းပြောမလား။ ပုံစံသစ်နဲ့လူတွေ အကြောင်းဆိုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ )

(အခုဒီအပိုင်းမှာ “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ စတင်ရေးသားခဲ့စဉ်တုန်းက ဇာတ်လိုက်ဖြစ်တဲ့ J.C.R. Licklider (ဂျေစီအာရ် လစ်ကလီဒါ) အကြောင်း ပြန်ပါလာပါတယ်။ သူ့အကြောင်း အသေးစိတ် ပြန်ဖတ်ချင်ရင် “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ ဆိုတဲ့ ဆောင်းပါးတွေ ကို ပြန်ရှာဖတ်ရပါလိမ့်မယ်။)

Logic (လောဂျစ် - ကြိုးကြောင်းဆင်ခြင်သုံးသပ်မူ) ၊ တွက်ချက်မူ၊ အဆင့်မြင့် လ ျှပ်စီး ပတ်လမ်းများ၊ ၊ ပရိုဂရမ်များ သိမ်းဆည်းမူ၊ ကွန်ယက်များ ချိတ်ဆက်မူ စတာ တွေ က အရှေ့က ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးများ ရှာဖွေ လုံးပန်းခဲ့ကြတဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်လုံးပေါ် လုပ်ငန်းရည်ရွယ်လုပ်ဆောင်မူများကို လစ်ကလီဒါက ဝါးမြို စားသုံးလိုက်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာက ဒီလောက်ကတော့ အသာလေး ဆိုတဲ့သဘော။ အားပါးတရ ကို မိန်ရည်ယှက်ရည်ပါတဲ့။ သူက ရှေ့က ပုဂ္ဂိုလ်တွေ လေ့လာ ခဲ့တာတွေကို သိပ်ကို နှစ်သက် စွာ ဆက်လက် လိုက်စားတဲ့သဘော။

စစ်ပီးခေတ်နှစ်တွေမှာ Nobert Weiiner (နော်ဘတ်ဝီနာ) ရဲ့အင်္ဂါနေ့ ည ညနေစာ သင်တန်းလေးကတော့ သူ့(လစ်) အတွက် အကောင်းဆုံး မှတ်ကျောက်တင်ခဲ့ပါတယ်။ လစ် နဲ့ Psycho- Acoustics Lab (စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ- အသံလှိူင်း ဓတ်ခွဲခန်း) က လက်ကျန် အဖော်တွေနဲ့လျောက်ခဲ့တဲ့ လမ်းတွေကို အသာထားပစ်လို့ အခုတော့ဖြင့် သည်စကားဝိုင်းဘက်ကို လှည့်လာကြတယ်။ တစားပွဲနဲ့တစားပွဲ ကူးခါသန်းခါနဲ့ စိတ်ကူးအကြ့ညဏ်တွေ ပျော်ပျော်ပါးပါး ဖလှယ်နေလိုက်ကြတာ Cambridge ကမ်းဘရစ် တစ်ခုလုံး ညံသွားပါတော့တယ်။ အယောက် လေးဆယ် ငါးဆယ်လောက်က သူတို့ခေတ်တွေတုန်းက အဖြစ်တွေကို ပြန်ပြောင်း အချင်းချင်း ပြောကြဆိုကြ ပါတယ်။ နောက်ဆုံး သူတို့ အိမ်အပြန် Harverd ဟားဗက်ကို သွားမယ့် ကားပေါ်မှာလည်း မပြီးသေးတဲ့ အရေးတကြီးအချက်အလက်တွေ ကို ဆွေးနွေးကြ မပြီးနိုင်ကြသေးပါဘူး။ အိမ်ကို နောက်ဆုံးပြန်ရောက်တော့ လစ် က အဲသည် အတွေးတွေနဲ့မျော ,ယစ်မူး နေတုန်းပါတဲ့။ သူ့ရဲ့အပြာရောင် မျက်လုံးတွေဟာ အသိပညာ ညဏ်ပညာဆိုတဲ့ အလင်းရောင်တွေနဲ့တလက်လက် တောက်ပ နေတယ်။

ပြောရရင် အားလုံးအဲသည်လို ယစ်မူးနေကြတယ်ပေါ့။ အထူးသဖြင့် စစ်ကြီးပီးသွားတဲ့နောက် အကောင်းမြင်သမားတွေ များလာတာကြောင့်ရော သည် နည်းပညာကို မျော်လင့်ချက်တွေ ထားမိလာကြတယ်ဆိုရမှာပါ။ “ကင်းဘရစ်က တကယ့်ကို ပရွက်ဆိတ်အုံ ကြီးဖြစ်နေတယ်“ လို့ ပြောစမှတ်တွင်ရမယ်။ Louise လူးဝစ် လစ်ကလီဒါ (သူမက လစ်ရဲ့ ဇနီး) က အခုလို ပြောပါတယ် - “လူတိုင်း လူတိုင်းက လူတိုင်းလူတိုင်းနဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်နေတယ်။ မတူညီတဲ့ စိန်ခေါ်မူတွေ ကို ရှာဖွေကြတယ်။ မတူညီတဲ့ အကြံညဏ်တွေကို ထုတ်ကြတယ်။ ကျွန်မက သည်လို ခေါင်းစဉ်တပ်မယ် ”အသိညဏ် မြေသြဇာကြွေးကြခြင်း“ ဟုတ်တယ် တကယ့်ကို ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက်ကို ယစ်မူးနေကြ ထုတ်လုပ်နေကြ ငြင်းခုန်နေလိုက်ကြတလေ။ ပြီးတော့ လူမူဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်လည်း တော်တော်လေး ကျယ်ပြန့်လာပါတယ်။“

လစ်ကလီဒါလည်း အဲသည်အုပ်စုထဲ ပါတာပေါ့။ သူက ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှာ လက်ထပ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲသည် မက်ဆက်ချူးဆက် အရပ်သားလေးက Harvest Square ဟားဗက် စကွဲယား (Cambridge အရပ်ဒေသတစ်ခု ဆိုပါတော့) အနီးက ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ အထပ်ငယ်လေးမှာ စိတ်ပညာ-အသံလှိူင်း ဓါတ်ခွဲခန်း လူငယ်အုပ်စုလေးတွေနဲ့ အတူ ကျက်စားရာ ဖြစ်လာတယ်။ သူ့ဇနီးသည် လူးဝစ်က တကယ့်ကို ထူးခြားတဲ့အမျိူးသမီးလေးပါ လို့ William Mc-Gile ဝီလီယမ် မက်ဂျီ ကပြောပါတယ်။ “လူးဝစ်က အနုပညာသမား ကဗျာဆန်တာ မွေးရာပါပဲ။ လစ်က လည်း မွေးရာပါ ညဏ်ကြီးရှင်။ သူတို့၂ယောက်က လက်ဖက်ညီတဲ့ စုံတွဲပါပဲ။“ မက်ဂျီက အတိတ်ကို ပြန်လှန်ပြပါတယ်။ သူတို့လင်မယား လစ်တို့အိမ်ကို ပါတီ ဖိတ်ထားလို့ တညနေ အလယ်ရောက်တုန်းကတဲ့။ လစ်ကလီဒါတို့ တံခါးကို ခေါက်တော့ လစ်တို့လင်မယားက တံခါးဖွင့်ကြိုတော့ သူတို့နှစ်ယောက်လက်ထဲမှာ ကော့တေး ထည့်တဲ့ ဂျိူင့်ကိုယ်စီနဲ့တဲ့။ “လူးဝစ်ကလည်းကြိုက်၊ ကျွန်တော်ကလည်းကြိုက်“ လို့ပြောတယ်။ အီတလီလုပ် ကော့တေးကို ငဲ့ပေးပါတယ်။ ပါတီကလူတွေ အားလုံး ဆယ့်ငါးမိနစ်လောက ်နစ်မျော်ပီး ခေါင်းရှင်းလိုက်ရတယ်ပေါ့ လို့ မက်ဂျီက ရယ်ပီး ပြောပြတယ်။ နောက်မှ ဆွေးနွေးကျ ညင်းခုန်ကြတယ်ပေါ့။

George Miller ဂျော့မစ်လာကလည်း အခုလို ထောက်ခံပါတယ်။ “လစ်ကို ထောင့်တစ်ထောင့်မှာ Fourier Series ဖိုရီယာစီးရီး(သင်္ချာ သမားတွေသိပါတယ်။ အဲသည်စီးရီး။) နဲ့ ပတ်သက်ပီး သူ့ပါတီကျင်းပနေတုန်း အဲဒါကို အသေအကြေ အညင်းအခုန်လုပ်နေတာ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ “ ဟုတ်တယ် သူက လစ်က အဲသလိုကောင်မျူးိ။ သူက မျက်နာတည်တည် နဲ့ကိုမနေနိ်ုင်တဲ့လူစား။ ဟားဗက်မှာ စိတ်ပညာဆိုင်ရာ ပညာရှင်တွေ ဗုဒဟူးည တွေ့ဆုံပွဲတစ်ခုမှာ လစ်တစ်ယောက် စိတ်ပညာဘာသာရပ်အကြောင်း ရယ်မောပြောဆိုနေလိုက်တာကို မစ်လာက တွေ့ဖူးပါတယ်။ “ကျွန်တော်သူ့ကို ကြည့်ပီး စဉ်းစားမိတယ် ။ ဒီလူက အရာရာကို လေးလေးနက်နက်ရော သဘောထားရဲ့လားလို့။“

လစ်ရေးတဲ့ “ကြိုးမဲ့ လိုင်းမဲ့ သုံး လ ျှပ်စစ်စီးတန်းဖြင့် ကြွက်များကို ရှော့ရိုက်ခြင်း“ ဆိုတဲ့ စာတမ်းတစ်စောင်ဟာလည်း တော်တော်လေး ပေါ်ပြူလာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉ ၄၇ ခုနှစ်အလွန်ပူပြင်းတဲ့ ရာသီဥတု ကာလမှာ သူတို့လင်မယားမှာ ထရေစီ ဆိုတဲ့သားကလေး တစ်ယောက်ထွန်းကားခဲ့ပါတယ်။ ရာသီဥတုပူလွန်းလို့ သူတို့က Memorial Hall ခေါ်တဲ့ ခန်းမ အဲသည် အခန်းမှာ လေအေးစက်ရှိတယ်။ အဲဒီ ခန်းမတစ်ခုမှာ တညနေသွားနေကြတယ်။ တညတော့ လစ်က အခုလို ရုတ်တရက်ထ ပြောတယ်။ “ငါတု့ ိစမ်းသပ်မူ တစ်ခုလုပ်ကြရအောင်“ သူတို့၂ယောက် ပြွန်ချောင်းတွေကို ပြဉ်ချပ်တွေနဲ့ ပတ်ပီး ဝါယာကြိူးတွေနဲ့ချီကာ လမ်းကြောင်းတွေ ထွင်ကြတယ်။ အဲဒီ ရလဒ်က ၁၉ ၅၀ခုနှစ်မှာ “ကြွက်တွေ၏ နေပုံထိုင်ပုံဆိုင်ရာ ကို လေ့လာခြင်း“ ဆိုတဲ့ စာတမ်း ထုတ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

အမှန်တော့ လစ်က စိတ်ပညာဗေဒကို တကယ်လေးလေးနက်နက် စိတ်ဝင်စားပါတယ်။ သူတို့ ရဲ့ငရဲခန်း လို့ခေါ်တဲ့ ဓတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ကတည်းက သူက စိတ်ပါပါတယ်။ (ငရဲခန်းဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ဆောင်းပါး တစ်ခုမှာ အဲသည် အကြောင်းတွေ အသေးစိတ် ရေးပီးပါပီ။ ပြန်ဖတ်ကြညါ့်ပ။) စစ်အတွင်း “စိတ်ပညာ-အသံလှူငိ်းဆိုင်ရာ ဓါတ်ခွဲခန်း“ သုတေသနဟာ နောက်ပိုင်းမှာ ထောက်ပံ့ငွေ မရတော့ဘူး။ Memorial Hall (ခန်းမတစ်ခု) က မြေအောက်ခန်းမှာ သူတို့ရဲ့ သုတေသနစာတမ်းတွေကြောင့် အလုပ်လုပ်ခွင့်ရခဲ့ကြတယ်။ အဲသည်လို နံမယ်ကောင်းရခဲ့တဲ့ ပေပါတွေထဲမှာ လစ်ရေးတဲ့ ပေပါတွေက တနှစ်ကို ၄ခုကနေ ၅ ခုလောက်ကို ရှိတယ်။ မစ်လာနဲ့အတူ ပါဝင် ရေးသားခဲ့တဲ့ အခန်း ၂ခန်းပါတဲ့ Handbook of Experimental Psychology (စိတ်ပညာဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မူ ဗေဒ လက်ကိုင်စာအုပ်) မှာ စီစစ်ပေးသူက Smity Steven စမစ်တီစတီဗင် ဖြစ်ပါတယ်။

လက်တစ်ဆုပ်စာ ရှိတဲ့ Memorial Hall အဖွဲ့သားတွေ ထဲမှာ လစ် မစ်လာနဲ့ မက်ဂျီ တို့ ပါတယ်။ လစ်ရဲ့၁၉၄၈ ခုနှစ် ကြိုးစားမူတွေက လက်ဖျားခါလောက်ပါတယ်လို့ မက်ဂျီက ပြောပါတယ်။ “သူနဲ့ စကားပြောကြည့်ရင် လ ျှပ်စစ် အင်ဂျင်နီယာ တစ်ယောက်ဆိုတာထက်ကို သူအလုပ်ကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်နေတာ သိသာလှပါတယ်။ သူက လ ျှပ်စစ်ဆိုင်ရာ နည်းပညာအားလုံးကို သိနေပါတယ်။” လို့ မက်၈ျီက ဆက်ပြောပြပါတယ်။

Von Newman ဗွန်နယူးမင်းရဲ့ ပထမအကြမ်းထည် ကွန်ပြူတာ အကြောင်း စာတမ်းကို လစ်က လူတွေ အသုံးပြုနိ်ုင်အောင် အတော်ကြီးကို ကြိုးစားခဲ့ရပါတယ်။ သူက လူ့ဥနှောက်ဆိုတဲ့အရာကို ထည့်သွင်းဖို့ နားလည်အောင် လုပ်ရတယ်။ “လစ်က နည်းစနစ်ဆိုင်ရာ ပြသနာတွေကို ရှေ့က ကျွန်တော်တို့ ကိုင်တွယ်ခဲ့ကြ လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြ တာကို သူက ပြန်လှန် လေ့လာခဲ့တယ်။“ ရှေ့မှာ လူတွေက ကြီးကြီးကျယ်ကျယ်တွေ တွေးခေါ်ထားကြတယ်။ ဒါကို သူက လက်တွေ့ကျအောင် အတော်လုပ်ရတယ်ပေါ့။

(ဒီအပိုင်းတွေမှာ လစ်ရဲ့ စာတမ်းတွေ အကြောင်း အကျယ်တဝင့် ရေးသားထားပါတယ်။ အထူးသဖြင့် စိတ်ပညာနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စာတမ်းတွေများပါတယ်။ တိရစာန်တွေရဲ့ အမူအကျင့်တွေကို လေ့လာ ဖော်ထုတ်ထားတာပါ။ အဲဒီကနေ ကွန်ပြူတာကို ဘယ်လိုသွားမလဲ ဆိုတာတော့ ကြည့်ရမှာပါပဲ။ နောက်ပိုင်းမှာ သူက လူ့ဥနှောက်တွေနဲ့ ဆက်စပ်ပုံတွေ လူတွေရဲ့စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအမူအကျင့်တွေ ကို ဆက်စပ်တွေးခေါ်ပါတယ်။ ဒါတွေက တင်ပြတာတွေ သိပ်များနေလို့ ကျော်လိုက်ပါ့မယ်။)

Nobert Wiener နော်ဘတ်ဝီနာ ကတော့ အဲလို စိတ်ပညာနဲ့ ပတ်သက်တာတွေကို သင်္ချာအမြင်နဲ့ ပုံပြောင်းမယ်လို့ ဆိုတယ်။ အဲသည် ခန်းမထဲမှာ လူတွေ ပေါင်းစုံပီး သူတို့ဘာသာသူတို့ ထင်တာတွေ လျောက်ပြောနေကြတဲ့အထဲမှာ အထင်ကရ ပုဂိုလ်တစ်ဦးကို ပြပါဆိုရင ် Smitty Steven စတီဗင် ဖြစ်ပါတယ်။ (သူ့ကို စာရေးဆရာက စတီဗင် လို့ ခေါ်ရင်ခေါ် စမစ်တီ လို့ခေါ်ချင်ခေါ်ပါတယ်။ အဲသည် နံမယ် ၂လုံးက သူ့ကိုပဲ ပြောတာပါ။) သူက စိတ်ပညာ-အသံလှိူင်းဆိုတဲ့ ဘာသာရပ်ကို စိတ်ဝင်စားပါတယ်။ သူက လစ်နဲ့မစ်လာတို့ကို ကလေးလေးတွေလို့မြင်သတဲ့။ ဘာလို့ဆို သူတို့က ဒေါသမထိန်းနိုင်သေးဘူးတဲ့။ မက်၈ျီက သူ့အမြင်ကိုအခုလိ ု ပြောပါတယ်။ “သူတို့၂ယောက်စလုံးကု ိကျွန်တော်တန်ဖိုးထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူတိုင်းကလည်း သူတို့၂ဦးကို ကမ္ဘာပေါ်မှာ ညဏ်ပညာအရှိဆုံးသူတွေလို့ မြင်ကြပါတယ်။ စမစ်ရဲ့ မျက်စိထဲတော့ တကယ်အရေးပါတဲ့ ဟာတွေကိုပဲလုပ်စေချင်တယ်။ ဒါကြောင့်သူတို့အချင်းချင်းဖိုက်နေကြတာ။ အညင်းအခုန်လုပ်နေကြတာ။ သူ (စမစ် ) ပြောတာ ကျွန်တော်အခု ကြားယောင်နေသေးတယ် ဘာတဲ့ - ဂျော့မစ်လာ ဆိုတဲ့သူက စကားနဲ့ပဲ အလုပ်လုပ်နေတာ။ ခင်ဗျား အဲဒါကို ယုံသလား ဒီလူက အပြောကြီးပဲ အပြောပဲ - “

မစ်လာ ကအလည်းမခေပါဘူး။ သူက စာကို တကယ်စိတ်ဝင်စားတယ်။ သူက အခုလို သူ့ အတွေ့အကြုံတွေ အခုလို ပြောဖူးတယ်။ “ကျွန်တော်က စစ်ကြီးအပြီးမှာ မက်စက်ချူးဆက် စက်မူတက္ကသိုလ် က ဝီနာရဲ့ သတန်းတွေ လိုက်တက်တာပဲ။ အဲသည်ထဲမှာ တိုင်းစီးရီး Time-series ဆိုတာပါတယ်။ အဓိပယ်ကတော့ စစ်လေယာဉ်ပျံ တွေ ပစ်ခတ်မူကို ထိမ်းချူပ်သော ပြသနာများကို ဖြေရှင်းခြင်း ဆိုပါတော့။ အဲဒါ ဝီနာ ့ ဖေ့ဖရိတ် ပေါ့။ ကျွန်တော်ကတော့ ရသလောက် မှတ်တာပဲ။ အဲ...ကျွန်တော့်လို စိတ်ပါလက်ပါ လိုက်လုပ်နေတဲ့သူ တစ်ယောက်ကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ သူက ကျွန်တော့နား ထိုင်ပီး လက်ချာလိုက်နေသူပေါ့။ Jerry Wiesner ဂျယ်ရီ ဝီစ်နာတဲ့။ “

Memorial Hall မှာရောက်နေတဲ့လူတွေက အဲသလို စာဂျပိုးတွေ ကြီးပါ။ စိတ်တူကိုယ်တူတွေ ဆိုပေမယ့် အညင်းအခုန်ကတော့ သန်ပါတယ်။ သူတို့တွေ ဘယ်လိုများ ရှေ့ဆက်ခရီးဆက်ကြမလဲ။

ဂျူနီယာဝင်း

Read More

ဂျူနီယာဝင်း - ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ - ၁၂

(မိုးမခ) ဇူလိုင် ၁၃၊ ၂၀၂၀

(မန္ခ်ီနဲ႕ အက္ကက္ )

(2001 ခုနှစ်ထုတ် M. Mitchell Waldrop (အမ်မီချယ် ဝါလ့်ဒရော့) ရေးသားသော The Dream Machine ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ J.C.R. Licklider နဲ့ သူ့ရဲ့ ပါစင်နယ်ကွန်ပြူတာ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ဆိုပါတော့ လို့စာအုပ်မှာ ကြော်ငြာထားပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို စတင်ဘာသာပြန်စဉ်က “အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း“ လို့ မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းတော့ သူ့စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တွေအတိုင်း ဆက်ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ဒီစာအုပ်အကြောင်းဟာ ခေါင်းစဉ်အမျိူးမျိူးနဲ့ သွားနေခဲ့တယ်ပေါ့။ စာအုပ်ထဲက ခေါင်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကွန်ပြူတာ နည်းပညာ တော်လှန်ရေးသို့ ခြေလှမ်းများ ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ အဲသည်ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ ဆက်ရေးသွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါမှလည်း အခုဆောင်းပါးများဟာ ကွန်ပြူတာဆိုတဲ့ နည်းပညာတော်လှန်ရေး အကြောင်း ပိုပီး လူတွေ သတိထားမိလာမယ် လို့ယူဆမိပါတယ်။ စာအုပ်ထဲမှာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ဝေါဟာရတစ်ခု အသက်သွင်းဖို့ကြိုးစားခဲ့တဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေ အများကြီးကို တွေ့ရပါတယ်။ တစ်ယောက်ဆီတိုင်းဟာ သူ့အရည်အချင်းနဲ့သူ ပီပြင်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရှေ့က ဆောင်းပါးများ မသိမမှီလိုက်သောလည်း ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းဆီဟာ သူတို့တွေအကြောင်း သိသာထင်ရှားနေတာကြောင့် ဖတ်လို့ကောင်းတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို စာဖတ်သူများကို မိတ်ဆက်ပေးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်သူရဲ့ ဖြည့်စွက်ချက်တွေကို ကွင်းစကွင်းပိတ်နဲ့ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။ )

(ယခုသည်လမှာတော့The Last Transition အပိုင်းက နောက်ဆုံးအပိုင်း ကို ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။ အဲသည်အပိုင်းက အိပ်မက်ထဲကစက်ပစ္စည်း အမည်အောက်မှာ ဘာသာပြန်တင်ဆက်ခဲ့ဖူးသေးတယ်။ အခု အဲသည် ခေါင်းစဉ်နဲ့ပဲ သူ့အခန်းကို ပြန်ပိတ်တယ် ဆိုပါတော့။ ဒါကို “နောက်ဆုံး အကူးအပြောင်းကာလ“ လို့ပဲ ခေါင်းစဉ်တပ်ပါ့မယ်။)

၁၉၄၅ ခုနှစ်ဂျွန်လမှာ Von Newman (ဗွန်နယူမင်း) က Moore (မိုးလ်) ကျောင်းတော်ဆီ သူ့လက်ရေးနဲ့ စာဖိုင်ကို Goldstine (ဂိုးစတင်း) ဆီ ပို့လိုက်တယ်။ သူ့အနေနဲ့တော့ ဒါတော်တော်လေး အရင်လိုနေတယ်။ ဂျွန်လတုန်းကပဲ ပလူတိုနီယမ်ဗုံး စမ်းသပ်ဖောက်ခွဲမူ လုပ်ခဲ့တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃ပတ်လောက်တင်ကပဲ ရှိသေးတယ်လို့ ဆိုတယ်။ အဲသည်စာထဲမှာ ကွက်လပ်တွေ အများကြီးပါတယ်။ နံမယ်၊ အညွှန်း၊ အချက်အလက်ဆိုင်ရာ တွေ သူဖြည့်ဖို့ စီစဉ်ထားတာနဲ့ သူ့မိတ်ဆွေလည်း ထည့်ချင်တာ ထည့်လို့ရအောင်လည်းပါပါတယ်။ Manchy (မက်ချီ) နဲ့ Eckert (အက်ကက်) ၂ယောက်ကို ရည်ရွယ်ပီးတော့ သူတို့နံမယ်တွေလည်း သူက Credit (ခရက်ဒစ်) (သူတို့၂ယောက်ကို သူက တင်ပေးထားတဲ့သဘော) ပေးထားပါတယ်တဲ့။

အကြမ်းကတော့ ပြီးသလောက်ရှိသောလည်းပဲ နောက် ၁၀ (ဆယ်)နှစ်လောက် ကွန်ပြူတာကြီး ရုပ်လုံးပေါ်ဖု့ ိ အလှမ်းဝေးနေသေးတယ်။ ပြောရရင် သစ်ပင်တွေအတွက် တောအုပ်ကြီးကို မြင်ဖို့ခက် သေးတယ်ပေါ့။ ဗွန်နယူမင်းက အခြေခံ ဥပဒေသတွေ ထုတ်ပေးတယ်။ ကွန်ပြူတာဒီဇိုင်းအတွက်။ သူ့ပေပါက တကယ်ကောင်းတယ်။ဂိုးစတင်းက ခပ်ရိုးရိုးပဲ အခုလို မှတ်ချက်ချလိုက်တယ် “ဒါကတော့ EDVAC စက်ကြီးရဲ့ပထမ ပုံကြမ်းရီပို့“ တဲ့။ ဗွန်နယူမင်းရဲ့ အမည်ရဲ့ အောက်မှာ သူ့အုပ်စုကို နံမယ်ပေးထားပါတယ်။ ဂိုးစတင်းရဲ့မိုးကျောင်းတော်ကြီးကို ပေးတဲ့ အမှတ်ပေါ့။ ကွန်ပြူတာ တွေဆီကို ရောက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတဲ့ အုပ်စုတွေ အများကြီးထဲကမှ ဂိုးစတင်းပေးတဲ့ အမှတ်ကိုရခဲ့တဲ့ အုပ်စုဆိုပါတော့။ ဒါပေမယ့်လည်းပေါ့လေ အချက်တစ်ခုဟာဖြင့် မိုးကျောင်းအုပ်စုကို ကွဲပြဲသ ွားအောင် လုပ်ဖို့ အညင်းပွားစရာဖြစ်လာပြန်တယ်။ (EDVAC - Electronic Discrete Variable Automatic Computer အကြောင်းရှေ့က အခန်းတွေမှာ ဖော်ပြရှင်းခဲ့ပီးပါပီ။ အသေးစိတ်ပြန်မရေးတော့ဘူးနော်။ အဓိက ကတော့ လ ျှပ်စစ်သုံး အောလတိုမစ်တစ် ကွန်ပြူတာပဲ ဆိုပါတော့။ ကွန်ပြူတာတော့ မဖြစ်သေးဘူး။ စက်ကြီးပေါ့။)

အနည်းဆုံးတော့ မာက်ချီနဲ့ အက်ကက်တို့ ရဲ့အလုပ်ကို ဗွန်နယူးမင်းရဲ့ ပေပါထဲမှာ ချီးမွမ်းခန်းဖွင့်ထားတာ တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း သူတို့ (မက်ချိနဲ့ဟက်ကက်ကို ပြောတာဖြစ်ပုံရပါတယ်) တဖြေးတဖြေး နားလည်သဘောပေါက် လာတာကတော့ လတွေ ကြာလာရင်းနဲ့ အချိန်တွေ တရွေ့ရွေ့ ကုန်လာရင်းနဲ့ ကျေနပ်စရာကောင်းလာရာကနေ စိတ်ပျက်စရာ ဒေါသထွက်စရာတွေ အဖြစ်ပြောင်းသွားတယ် ဆိုတာပါပဲ။ သူတို့အလုပ်ကို စစ်အတွင်းလျိူ့ဝှက်တဲ့ ဥပဒေသများ ရဲ့အောက်မှာ ထိန်းချူပ်ခံထားရတယ်။ သို့သော်လည်း ကမ္ဘာကျော် ဗွန်နယူးမင်းရဲ့ အမည်အောက်ကနေ သွားနေရတာဖြစ်လို့ သူတို့ရဲ့ ပထမအကြမ်းထည် ဟာဖြင့် သူတို့အမည် အမှိူက်ထဲမရောက်အောင် တားဆည်းထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ လူတွေကတော့ သည်အကြံဉာဏ်ဟာဖြင့် သူ့ (ဗွန်နယူမင်း ) လက်ရာတွေပဲလို့ပဲ မြင်နေကြပါတယ်။ အဆိုးဆုံးကတော့ patent (ပေးတင့် ဆိုတာ မှတ်ပုံတင်ခြင်းပါ ။) ဆိုတဲ့ အမည်တပ် မှတ်ပုံတင်တဲ့ကိစ္စရောက်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ( အဲသည်ပေပါ ကို ဘယ့်သူ့နံမယ်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ကြမလဲ )

”ပထမအကြမ်းထည်“ ရဲ့ဒုတိယ အကျဉ်းချူပ် မှတ်တမ်း ဟာ “ ပရိုဂရမ်များ သိမ်းဆည်းခြင်း“လို့ ခေါင်းစဉ် တပ်ပါမယ်။ အဲသည် နေရာကနေစလို့ ကွန်ုပြူတာဆိုတဲ့ အဦးဆုံး ဖန်တီးရှင်အဖြစ်ဆုံး ဆိုတာ ဖြစ်လာပါပီ။ တကယ့်ကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်လုံးကို ဖော်ဆောင် ပါပီ။ ပြသနာတွေကို တကယ်ဖန်တီးကြ တော့မယ်။ ဒါကို စပြီး ကားလိပ်ဖွင့်မှာက Bush (ဘွတ်ချ်) ရဲ့ Differential analyzer (ဒစ်ဖရင်ရှယ်အနာလိုက်ဇာ) ဖြစ်ပါသတဲ့။ အဲသည်မှာ ကွန်ပြူတာကို အလုပ်လုပ်ပေးမယ့် ဂီယာတွေ ၊ ခလုပ်တွေ လာပါမယ်။ သည်တော့ ကားလိပ်နောက်က ဇာတ်ကောင်တွေက ဘာတွေလည်းဆိုတော့ အကြမ်းထည်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကုန်ပါပါတယ်။ ဒါကို hardware လို့ ခေါ်တယ်။ အတွက်အချက်လုပ်ငန်းဆိုတာဟာ အခုခေတ် ကျွန်တော်တို့ နားလည်နေသော software (ဆော့ဝဲလ် ) ဆိုတာ ဖြစ်လာပါတယ်။ သူ့မှာ (0, 1) သုညနဲ့တစ်ပဲပါတဲ့ စီးရီးတွေ နဲ့ ခိုင်းစေပီး ကွန်ပြူတာမှတ်ဥာဏ်က စုဆောင်းပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

သီအိုရီစကားနဲ့ပြောမယ်ဆိုပါတော့။ အဲသည် အကြံဥာဏ်က Turing (ကျူရင်း) ရဲ့ စိတ်ကူးနဲ့ တည်ဆောက်ထားတဲ့ တိတ်သားတွေ အလုပ်လုပ်ပြပုံနဲ့ သွားတူနေတယ်ပေါ့။ ပြီးတော့ read/write ဖတ်/ရေး ဆိုတဲ့ heas (ခေါင်း - ထိတ်ဖူး) အလုပ်လုပ်တဲ့ ဒီဇိုင်းလည်း ဖြစ်နေတယ်။ အားလုံးကတော့ ပရိုဂရမ်များကို သိမ်းဆည်းခြင်း ဆိုတဲ့ ယူနီဗါဆယ် ကျတဲ့ ကျူရင်း ရေးဆွဲသော ပုံစံ state machine စက်ပစ္စည်းကြီးအတိုင်းပါပဲ။

(ပြန်ပြောစရာက ကျူးရင်းစဉ်းစားခဲ့တဲ့ Scanner စကင်နာ မှတ်ချက်တွေပါပါတယ်တဲ့။ scanner ဆိုတာ ကွန်ပြူတာနဲ့ ယနေ့ခတ်တွဲသုံးတဲ့ စက်ပစ္စည်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲသည်တုန်းက စကင်နာ နေနေသာသာ ကွန်ပြူတာတောင် ဘယ်နေမှန်းမသိသေးပါဘူး။ ကျူရင်းက scanner အဓိပယ်ကို one that scans လို့ ဖော်ပါတယ်။ သူက စကင်အလုပ်ကိုလုပ်သောအရာ လို့ ဆိုလိုတာပါ။ အရာဝတ္တုများကို ဖတ်သောအရာလို့ ဆိုလိုတာပါ။ ရှေ့က ဆောင်းပါး ကွန်ပြူတာနည်းပညာတော်လှန်ရေး နံပါတ် ၈ မှာ သူစဉ်းစားပြထားတဲ့ စကင်နာဆိုတာကို state machine လို့ခေါ်ပါတယ်တဲ့။ CQT, PPL တွေဟာ state လုပ်ထားတာတွေ သာဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ အဓိပယ်က “သူ့ဘာသာသူ သတ်မှတ်ထားချက်များ“ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သတ်မှတ်ထားသော စက်စ္စည်း လိုု့ဆိုတာပါ။ တကယ့် ယနေ့ခတ် ရုတ်လုံးပေါ် စကင်နာ စက်ကြီး မဟုတ်ပါဘူး။ အဲသည် state ဆိုတဲ့အသုံးဟာ ကျူရင်း ရှေ့လျောက် ဖန်တီးမယ့် စက်ပစ္စည်းသဘောတရားနဲ့ ဆက်လက် အကျွမ်းဝင်နေတာကို ဖြတ်ပြောလိုက်ပါရစေ။)

အခု လက်တွေ့ကျတဲ့ စကားနဲ့ပြောမယ်။ ပရိုဂရမ်များကို သိမ်းဆည်းခြင်းဆိုတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်က အမှန်သာဆိုရင် တကယ့်ကို အဆင်ပြေ အသုံးတည့် မှာပါ။ သည်တော့ အချက်အလက်များ ကိုလ ျှပ်စစ်နည်းပညာနဲ့ သိမ်းဆည်း မယ်ဆိုပါက ကွန်ပြူတာထဲက ဝါယာကြိုးတွေ ဘာမှ မပြောင်းလဲပဲနဲ့ အလုပ်ဖြစ်မလား ဆိုတာ စဉ်းစားရမယ်။ (ဆိုလိုတာက တစ်ခုခု လုပ်မယ်ဆိုရင် ကြိုးတွေ ဟိုသည်ဆက်ရ ပြောင်းရ ဒါတွေမပါပဲ အလုပ်ဖြစ်မလား ဆိုတာကို စဉ်းစားတာ) အလွန့်အလွန်ကို လ ျှင်မြန်တဲ့ လ ျှပ်စစ်နည်းပညာနဲ့ တွက်ခက်ကြမယ် အရမ်းကို အရင်လိုတဲ့ လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ မြန်မြန်ဆန်ဆန် အလုပ်လုပ်ကြမယ် ဆိုပါတော့။ အစတုန်းက မိုးလ် ကျောင်းထွက်တွေ ပါတဲ့အုပ်စု က အချက်အလက်တွေ ထောင်ချီပြီး တစက္ကန့်ကို ဒါမှမဟုတ်လည်း တမိနစ်ကို တွက်ဖို့ လူက ခိုင်းစေမယ် ဆိုပါရင် ဒါကို လုပ်ပေးမယ့် စက်ကြီးကို တည်ဆောက်ဖို့ဟာ စဉ်းစားလို့မပီးနိုင်ဘူးလို့ သူတို့ သိခဲ့ကြတယ်။ ဟော…. လ ျှပ်စစ်နဲ့ ကွန်ပြူတာကို စဉ်းစားလိုက်တော့…. လ ျှပ်စစ်ကွန်ပြူတာက တွက်ချက်မူမှာ အချက်အလက်တွေထည့်ပီး ခိုင်းလိုက်တာနဲ့ အလုပ်လုပ်ပါတော့တယ်။ ဒါကို သိမ်းဆည်းခြင်းလို့ ခေါ်မယ်။ သူက လ ျှပ်စစ် မှတ်ညဏ်ထဲ အချက်အလက်တွေရော ခိုင်းစေမူတွေရော အကုန်ကို သိမ်းဆည်းပေးပါတော့တယ်။

ဗွန်နယူးမင်းအတွက်တော့ ပရိုဂရမ်များသိမ်းဆည်းတဲ့အဓိပ္ပါယ် ဆိုတာ သိပ်ကိုရှင်းလင်းတဲ့ အချက်တစ်ခုဖြစ်ပီး သိသာထင်ရှားတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်တဲ့။ ဒါဟာ ကွန်ပြူတာရဲ့ မှတ်ညဏ်အား ဘယ်လောက်ကောင်းတယ်ဆိုတာ ပြတယ်။ ကွန်ပြူတာဆိုတာ ဒါပဲလို့ ဆိုလိုတာဖြစ်ပီး အဆင့်မြင့် အဆင့်အတန်းမှီကွန်ပြူတာ ဆိုတာ အဲလို သိမ်းဆည်းနိုင်တဲ့ စွမ်းပကားရှိတယ် ကွန်ပြူတာဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာ ပြတဲ့ အချက်ပဲတဲ့။ ဒါကို အက်ကက်နဲ့ မက်ချီတို့ကလည်း ညီတူညီမ ျှ ထောက်ခံပုံရပါတယ်။ သူတို့ကိုယ်တိုင်ကလည်း ၁၉၄၄ ခုနှစ် အစပိုင်းလတွေကတည်းက ဗွန်နယူမင်းက EDVAC စက်ကြီးနဲ့လာ မပတ်သက်ခင်ကတည်းက ဒါကို ပဲ ဆွေးနွေးလာတာဆိုတော့လေ။

တည့်တည့်ပဲ ဖြစ်ဖြစ် မဖြစ်ဖြစ် ပရိုကရမ်များသိမ်းဆည်းတဲ့ အကြံညဏ်က EDVAC နည်းပညာ ရှေ့ခြေလှမ်း ဖြစ်တဲ့ သော့ချက်ပါပဲ။ အက်ကက်နဲ့မက်ချီ တို့က မှတ်ပုံတင်ဖို့သိပ်ကို စိတ်အားထက်သန်နေခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့ က လွတ်လွတ်လပ်လပ် လုပ်ချင်တယ်။ ဗွန်နယူမင်းကတော့ အဖွဲ့တစ်ခုလုံးအတွက်ဆိုပီး ရိုးရိုးပဲ တွေးတယ်။ အဲသည်အတိုင်း ရီပို့လုပ်တယ်။ အချိန်တွေ ကြာလာတာနဲ့အမ ျှ နယူမင်းက အကြံညဏ်ဆိုတာကို ဝေမ ျှဖို့ စိတ်ထက်သန်တယ်။ နယူမင်းက စစခြင်းရခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ နည်းပညာအပိုင်းကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြတယ်ဆိုသောလည်း နံမယ်ကို ပေးဖို့မှာ အတိအကျပေးဖို့ မဖြစ်နိုင်ဖူးလို့ တွေးတယ်။ ရုပ်လုံးပေါ်လာတဲ့အခါ ဒါကြီးပေါ်လာတဲ့အထိ လုပ်ပေးတဲ့သူတွေ များတယ် ဒီတော့ တစ်ယောက်ယောက်နံမယ်တပ်ဖို့က မဖြစ်နိုင်ဘူး။

ENIAC (Electronnic Numerical Integretor and Calculator - ကိန်းဂဏာန်များ တွက်ချက်တဲ့လ ျှပ်စစ်သုံး ဂဏာန်းတွက်စက် ဆိုပါတော့။ သူ့အကြောင်းလည်း ရှေ့ကအခန်များမှာ ရှင်းခဲပီးပါပီ။) စက်ကြီး လုံးဝဥသုံ အပြီးမသတ်သေးသ၍တော့ ဒီကိစ္စကို မစဉ်းစားဘူးလို့ အဖွဲ့တစ်ခုလုံးက ယူဆထားပါတယ်။ စက်ကြီးရဲ့ ပြသမူအပိုင်းကို ဗယ်လန်တိုင်းနေ့ ၁၉၄၆ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့ မှာ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ကြတာ မှာ လူတွေ တကယ့်ကို အံ့သြမင်တက်ကုန်ကြပါသတဲ့။ အက်ကက်နဲ့ မက်ချီတို့က စက်ကြီးကို ကြော်ငြာပေးတဲ့အလုပ်ကို လုပ်ပြတယ်။ သူတို့က ထောင်ချီတဲ့ ကိန်းဂဏာန်းတွေကို သတင်းထောက်တွေ မျက်စိကြိမ်းသွားအောင်ကို အတိုးချ ပြသခဲ့ကြပါတယ်။ တကယ်လုံးဝဥသုံလ ျှပ်စစ်သုံး ကွန်ပြူတာကြီးပြသမူဟာ အားလုံးကို တုန်လှူတ်သွားစေတယ်။ သူက တကယ်ပဲ အလုပ်လုပ်ပြမယ်ဆိုပဲ။ အဲသည်နေ့ဟာ ကွန်ပြူတာ ဆိုတဲ့ အသုံး လူတွေ ပါးစပ်ဖျားပေါ် ရောက်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဒီစက်ကြီးက ကွန်ပြူတာ တဲ့။ ဒါကို မက်ချီနဲ့ အက်ကက်တို့က ဒရာမာ ဆန်ဆန် စကားလုံးလှလှတွေသုံးပီး လူတွေကို ဆွဲဆောင်လိုက်နိုင်ပါတယ်။ လူလုပ်ကွန်ပြူတာ အီနက်စက်ကြီး။ (ENIAC)

လူတွေကြားပြသမူဟာ အံ့မခန်း ဖြစ်နေတယ်။ အဲဒီ လို အောင်မြင်မူကြီးက နံမယ်ကိစ္စ မှတ်ပုံတင်တဲ့ကိစ္စ ညင်းခုန်နေတဲ့ကိစ္စကိုတောင် ပျောက်သွားစေတယ်။ သိပ်မကြာခင်မှာ အီနက် စက်ကြီး စပါတယ်။ ပင်နီဆဗာနီးယား တက္ကသိုလ်က ဒီကွန်ပြူတာစက်ကြီး ဖြစ်လာဖို့ ပါဝင်ခဲ့သူ တွေအားလုံးကို လျောက်လွှာ တင်ကြဖို့ဆိုပီး ဥပဒေ အသစ်ထုတ်ပါတယ်။ အက်ကက်နဲ့ မန်ချီ တို့က အဲသည်လို ပါဝင်ဖို့ညင်းဆန်ခဲ့တယ်။ ၁၉ ၄၆ခုနှစ် မတ်လ ၃၁ ရက်နေ့မှာ သူတို့ဟာ (အက်ကက်နဲ့မန်ချီ) တို့က လျောက်လွှာတင်တဲ့ကိစ္စတွေ၊ ပါဝင်ပတ်သတ်မူတွေကနေ ထွက်သွားတယ်။ သူတို့ဘာသာသူတို့ အက်ကက်-မန်ချီကုမဏီတည်ထောင်လိုက်တယ်။ သူတို့က EDVAC ကွန်ပြူတာလုပ်ငန်းစဉ်ကြီး တစ်ခုလုံးကို သူတို့က စွန့်လွှတ်လိုက်ကြတယ်။ ဒီလုပ်ငန်းကလည်း ၁၉ ၅၂ထိအောင် အပြီးမသတ်နိုင်သေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အက်ကက်နဲ့မန်ချီတို့ သူတို့တွေ မှတ်ပုံတင်ကိစ္စ တွေကို မတောင်းဆိုကြသေးခင် ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာ နယူမင်းက ပရိုဂရမ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အကြံညဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ပတ်သက်တာကို သူ့နံမယ်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ဖို့ ဖောင်ဖြည့်ခဲ့ပါတယ်။

ENIAC နဲ့ EDVAC လုပ်ငန်းစဉ် နှစ်ခုစလုံးအတွက် နောက်ဆုံး မှာ အပြည့်အဝ ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးခဲ့တဲ့ စစ်တပ်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပါလာပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့မှတ်ပုံတင်ကိစ္စဟာ ၁၉ ၄၇ခုနှစ် ဧပြီလ တိုင် နောက် ၁နှစ် ထပ်ကြာသွားတယ်။ နယူမင်းရဲ့ ပထမစာတမ်းအကြမ်းကတော့ လူထုကြားမှာ ရောက်သွားတယ်။ ပရိုဂရမ်များ သိမ်းဆည်းမူပိုင်းဆိုင်ရာမှာတော့ ဘယ်သူ့နံမယ်မှ မရှိပဲ ဒီအတိုင်း ထားဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကွန်ပြူတာကြီး မွေးဖွားလာပုံကတော့ သိတဲ့အတိုင်း ဘယ်သူ့ဘယ်ဝါရယ်လို့ မပြောနိုင်ပါဘူး။ ကွန်ပြူတာခေတ်ကို ဘယ်သူက အကြံညဏ်ကြီးကြီးပေးခဲ့တယ်ဆိုတာတော့ ပရိသတ်ကြီးပဲ ဆုံးဖြတ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကွန်ပြူတာဆော့ဝဲလ်နဲ့ စက်မူပိုင်းဆိုင်ရာကတော့ အင်ဂျင်နီယာများနဲ့ ပရိုဂရမ်သိမ်းဆည်းမူပိုင်းဆိုင်ရာ ပေါင်းဆည်းမူ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ရေးတက္ကသိုလ်က သိပ္ပံပညာရှင် David Gelemter (ဒေးဗစ် ဂလာတာ) ကိုထည့်ပြောရပါလိမ့်မယ်။ သူက ဆော့ဝဲနဲ့ ဟာ့ဝဲကြားက ဆက်သွယ်မူကို ဂီတ ၊ တူရိယာနဲ့အသံတွေ ထည့်ပီး အသက်သွင်းပေးခဲ့တယ်ဆိုပဲ။ ကွန်ပြူတာဟာ တိုက်ဂျက်လေယာဉ်တွေမှာ ပါဝင်လာတယ်။ လုပ်ငန်းခွင်ထဲက ငွေကြေးရေးကိစ္စတွေဖြေရှင်းလာတယ်။ ဝတ္တုရှည်ကြီးတွေရဲ့ အခန်းတွေမှာ ပါဝင်လာတယ်။ ကဲ… ခင်ဗျားကြိုက်တာပြောဗျာ…. စန္နယားနဲ့ Bach (ဘက်ချ်) ရဲ့ တေးသွားတွေယူမလား ဒါမှမဟုတ် ဘလူး ဘယ်ရီ ့တေးသံတွေ ယူမလား သူက မိုက်ကရိုဆော့ စာရိုက်ဖို့ သူက ထည့်ပေးဦးမှာတဲ့။ Microsoft windows machine, Macintosh , Unix တွေကလည်း သိပ်အားမစိုက်ရပဲ အလုပ်လုပ်နိုင်နေပါပီ။ ကွန်ပြူတာရဲ့ ဖွင့်လိုက်တဲ့ စာမျက်နှာမှာ အရေအတွက်တွေ အများကြီး မှတ်စုထုတ်ပြ တယ် တီးမှူတ်သူမပါပဲနဲ့ ဂီတကို နားဆင်နိုင်ပါသတဲ့။

ဒါ့အပြင် ပါစင်နယ် ကွန်ပြူတာတွေကြောင့် မျက်နာပြင်အပြည့် ကိုယ့်အပိုင်စာတမ်းတွေ ရေးသားပြုစုရတာကိုက ခံစားချက်တွေ ဖြစ်လာပါတယ်။ ဆော့ဝဲ မပါပဲနဲ့တော့ ဟောသည် တောက်ပနေတဲ့ မျက်နှာပြင်က တောက်ပနေတာပဲ မြင်ကြရမှာပါပဲ။ ဆော့ဝဲထည့်လိုက်တော့မှသာ ကွန်ပြူတာဟာ အသက်ဝင်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ လန်းလာတယ်ပေါ့။ အမ်အိုင်တီက ပညာရှင် Shelly Turkle (ရှယ်လီ တာကယ်) က အဲသည်လို ဆော့ဝဲနည်းပညာအသစ်နဲ့အသက်သွင်းပေးခဲ့ပါတယ်။ သူက “စိတ်ကူး အသစ်ဆို တာ တကယ်တော့ စိတ်ကူးပါပဲ။ အသစ်ဆိုတာ နောက်ကျ အသစ်မဟုတ်တဲ့ စိတ်ကူးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။“ လို့ ပြောပါတယ်။

အင်တာနက်တွေ ၊ ဝက်တွေ နက်ဝေါ့တွေမှာ အဓိက လှူပ်ရှားပေးနေတာ ဆော့ဝဲပါ။ သူက အခြေခံပါပဲ။ ပြောရရင် ဆော့ဝဲဟာ ဟာ့ဝဲနဲ့ လွတ်လပ်ရာကို ရောက်နေပါပီ။ တယ်လီဖုန်းလိုင်းတွေ (ကွန်ယက်တွေ ) နက်ဝေါ့ တွေ အကြောင်း စဥင်္းစားကြည့်ပေါ့။ ဆော့ဝဲက သူ့ဘာသာသူ ရပ်တည်လို့ရတေနပီလို့ ဆိုရမှာပေါ့။ နေအိမ်ကွန်ပြူတာကနေပီးတော့ ဆက်သွယ်မယ်၊ အဖွဲ့ဖွဲ့မယ်၊ ရပ်တည်မယ်၊ ပြောမယ်၊ ဆိုမယ်ဒါတွေကို ကွန်ပြူတာ အချင်းချင်း အလုပ်လုပ်နေကြပါတယ်။

ဗွန်နယူးမင်းရဲ့ စာမျက်နှာ ၁၀၁ မျက်နှာရှိတဲ့ “ပထမအကြမ်း“ စာတမ်းဟာဖြင့် ပရိုဂရမ်များ သိမ်းဆည်းခြင်းဆိုတဲ့ ကွန်ပြူတာနည်းပညာတိုးတက်မူ အပြောင်းအလဲတစ်ခုကို နောက်ဆုံး အနေဲ့ အစပျိူးလာမူလို့ ကင်ပွန်းတပ် ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ အပြောင်းအလဲဟာ ယနေ့တိုင် ဆက်သွားနေဆဲဖြစ်တယ်။ ကွန်ပြူတာတွေ ဘယ်လိုဘယ်ပုံ အလုပ်လုပ်ပြပီး ဘယ်လို ရပ်တည်သလဲဆိုတာကို ပြသမယ့် အပြောင်းအလဲတစ်ခု။ ဗွန်နယူမင်းရဲ့ပေပါ မတိုင်ခင်က လူတွေက ကွန်ပြူတာဆိုတာ လ ျှပ်စစ်နည်းပညာနဲ့တည်ဆောက်ထားတဲ့ စက်ပစ္စည်းလို့ မြင်ကြတယ်။ အစစအရာရာဟာ တဖြေးဖြေး အသုံးတည့်လာတာတော့ အမှန်ပါ။ သေချာတာက တော့သူက နံပါတ်တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်နေရတာပါ။ ဗွန်နယူမင်းရဲ့ပေပါ ပေါ်ထွက်လာပီးတဲ့နောက်မှာ လူတွေအမြင်ဟာ ဒီကွန်ပြူတာဟာဖြင့် တကယ်ပဲ တစ်ခုခုတော့ ထူးနေပီလို့ ဖြစ်လာကြတယ်။ အခြေခံ ကျတဲ့ စက်ပစ္စည်းလို့ မြင်လာတယ်။ တွက်ချက်သော စက်ပစ္စည်များဟာ ကွန်ပြူတာများ ဖြစ်လာပီး စက်ကရိယာများဟာ ဆော့ဝဲများ အလုပ်လုပ်ခြင်းလို့ သိလာကြပါတယ်။


(ယခု ဘာသာပြန်ထားသော Dream Machine (အိပ်မက်ထဲက စက်ပစ္စည်း) စာအုပ်မှ The Last Transition (နောက်ဆုံး အပြာင်းအလဲ) ဆိုတဲ့ အပိုင်း အဆုံးသတ်ဖြစ်ပါတယ်။ စာမျက်နှာ ၅၀ဝ (ငါးရာ) နီးပါ းရှိတဲ့ အဲသည်စာအုပ်ရဲ့ စာမျက်နှာ ၇၀နီးပါး (ခုနှစ်ဆယ်) ကို အခု သည်မှာ ဘာသာပြန်ထားတာပါ။ နောက်ပိုင်းအခန်းတွေ စိတ်ဝင်စားရင ်ဆက်ဘာသာပြန်ပါ့မယ်။)

ဂျူနီယာဝင်း

Read More