ဂ်ဴနီယာ၀င္း – ျပတုုိက္ေပၚတင္လုုိက္တဲ့ အုုိလီဖင့္၏ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းမ်ား

ဂ်ဴနီယာ၀င္း – ျပတုုိက္ေပၚတင္လုုိက္တဲ့ အုုိလီဖင့္၏ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းမ်ား 

(အေတြးအျမင္၊ စက္တင္ဘာ၊ ၂၀၁၇) မိုုးမခ၊ စက္တင္ဘာ ၁၁၊ ၂၀၁၇

ျပတုုိက္ေတြမွာ နုုိင္ငံေရး ကာတြန္းေတြကုုိ ျပသထားဖုုိ႕ သေဘာတူပါသလား တဲ့။ ဒီေမးခြန္းကုုိ စေမးသူကေတာ့ အုုိလီဖင့္ရဲ႕ ကာရီေကးခ်ားပုုံမ်ား နွစ္အစိတ္ခရီးဆုုိျပီး ျပသခဲ့တဲ့ ၀ါရွင္တန္က အမ်ဴိးသားျပတုုိက္ – ေခၚ – ပုုံတူမ်ားျပသခန္း ဥကၠဌေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
အေျဖကေတာ့ ဒီကာတြန္းေတြဟာတဲ့၊ လူေတြကုုိ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေစတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က စာဖတ္သူေတြအတြက္ သည္လုုိ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းေတြ ကုုိဖတ္ျပီး သူတုုိ႕ရင္ထဲက မေက်နပ္မူေတြကုုိ လက္စားေျခလုုိက္ရသလုုိ ခံစားမူေတြ ေပးပါသတဲ့။
ဒါေပမယ့္ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းေတြဟာ သည့္ထက္မကေသာ အခြင့္အေရးေတြကုုိ ေပးေနပါေသးတယ္။ ေတာ္ေတာ္ေလး ေသသပ္တဲ့ ႏုုိင္ငံေ၇းကာတြန္းမ်ားဟာ လူေတြရ႕ဲ ေနပုုံထုုိင္ပုုံေတြရဲ႕ အျပစ္အနာအဆာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လည္း သင္ခန္းစာေပးတယ္။ လူေတြကိုုစဥ္းစားစရာ၊ ေတြေ၀စရာ၊ ေတြးစရာေတြဟာ ရယ္စရာေမာစရာေတြထဲ ေရာေႏွာ၀င္ေရာက္ေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
သည္လုုိ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းေတြကုုိ ျပတုုိက္္မွာ ထားတာဟာ ျပတုုိက္ဆုုိတဲ့ အဆင့္အတန္းကုုိ မညွဳိးႏြမ္းေစပါဘူးလုုိ႕ ဆုုိတယ္။ အဲဒီရဲ႕ ဆန္႕က်င္ဖက္ေတာင္ ျဖစ္လုုိက္ပါေသးတယ္။ အဲဒီကာတြန္းေတြကေန ကၽြႏုု္ပ္တုုိ႕ သတိမမူမိလုုိက္တာေတြကုုိ ေတြ႕ျမင္သြားေစတယ္။ ဒီလုုိနဲ႕ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းဘ၀ဟာ သည့္ထက္ အဒြန္႕ရွည္သြားပါဦးမယ္။
၁၉၆၄ခုုနွစ္မွာ ျပခန္းဥကၠဌမ်ားက ပက္ထရစ္အုုိလီဖင့္ကိုုယ္တုုိင္ ေရးဆဲြခဲ့တဲ့ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္း ၄၀ကုုိ စုုစည္းခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီထဲမွာ သူ႕လက္ရာ ပန္းပုု ရုုပ္တုုေတြပါတယ္။ အဲဒီပန္းပုုလက္ရာေတြဟာ သူေရးဆဲြတဲ့ ႏုုိင္ငံေ၇းပုုဂၢိဳလ္မ်ားရဲဲ႕ ကယ္ရီေကးခ်ားပုုံေတြကေန ထြက္ေပၚလာတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကုုိ ကာတြန္းလက္ရာေတြနဲ႕ ယွဥ္တဲြျပထားတာကုုိက သူဟာ အႏုုပညာအလုုပ္ ၂ခုုလုုပ္တယ္လုုိ႕ ေဖာ္ညႊန္းရာေရာက္ေနပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သူ႕ရဲ႕တခ်ဴိ႕ေသာ မွတ္စုုေတြကုုိလည္း ျပသထားပါတယ္။
ဒီေဆာင္းပါးကုုိ ေရးေနရင္းနဲ႕ ၁၉ ရာစုု ျပင္သစ္ကာတြန္းဆရာ၊ ပန္းခ်ီဆရာ အုုိေနာ္ေရး ဒုုိမီေရး ဆုုိတဲ့ ႏုုိင္ငံေရးသေရာ္တဲ့ကာတြန္းပညာရွင္ တစ္ေယာက္ကုုိ သတိရမိတယ္။ သူရဲ႕ ပန္းခ်ီလက္ရာ၊ ပန္းပုု၊ ပုုံဆဲြလက္ရာေတြတင္မက သူ႕ရဲ႕အႏုုပညာေတြဟာ ေလးနက္မူရွိတယ္ဆုုိေသာလည္း အုုိလီဖင့္ ရဲ႕ လက္၇ာေတြနဲ႕ႏွဴိင္းယွဥ္ၾကည့္လုုိက္ေတာ့ အုုိလီဖင့္ဖန္တီးထားတဲ့ သရုုပ္ေဖာ္ပုုံေတြက အေတြးေပါင္းစုုံနဲ႕ လူေတြကုုိ စိတ္ကူးေတြအမ်ိဴိးမ်ဴိး ပုုိျပီး ေပးလုုိက္ႏုုိင္ပါတယ္တဲ့။
အုုိလီဖင့္ရဲ႕ ကာတြန္းလက္ရာေတြဟာ ျပတုုိက္မွာ တင္လုုိက္ရင္ လူေတြဟာ အဲသည္ လက္ရာေတြကုုိ ဂရုုျပဳမိေလာက္ေအာင္ ဆဲြေဆာင္မူေတြရွိေနတယ္။ သူ႕ကာတြန္းေတြက သတင္းစာတုုိ႕ မဂၢဇင္းတုုိ႕မွာ ေတြ႕ရတဲ့အခါ ေရးဆဲြသူရဲ႕စုုတ္ခ်က္လက္ရာေတြထက္ အႏုုပညာသမားတစ္ေယာက္ရဲ႕ လွဴပ္၇ွားမူ၊ ေရြ႕လ်ားမူေတြဟာ စာမ်က္နွာအျပည့္မွာ ျဖန္႕က်က္သက္၀င္ေနတာကုုိ သတိထားမိၾကရတယ္။ အဲသည္စာမ်က္နွာဟာ သာမန္မဟုုတ္တဲ့ ထူးျခားမူကုုိ ျပသသြားတယ္။ ႏုုိင္ငံေရးပုုဂၢိဳလ္မ်ား (အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္သမၼတမ်ား) ရ႕႕ဲအတြင္းအျပင္ကုုိ ထဲထဲ၀င္၀င္ ရွဴျမင္သြားေအာင္ သူ႕စုုတ္ခ်က္ထဲ လွဴပ္ရွားသက္၀င္ေနၾကတာကိုုက လူေတြအတြက္ ဖတ္မိၾကည့္မိခ်င္စရာျဖစ္သြားတယ္။
အဲသည္ အုုိလီဖင့္ရဲ႕ လက္ရာေျမာက္တဲ့ အရည္အေသြးေတြကုုိ ၀ါရွင္တန္ ျပတုုိက္က ဆဲြယူ ပုုံေဖာ္ေပးသြားပါတယ္။ လူထုုၾကားထင္ရွားတဲ့ ပုုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ အသြင္သဏာန္ေတြကုိ ကလီဇာထဲအထိ အတြင္းထဲလွဴိက္စားျပရုုံတင္မက အဓိပၺါယ္ေတြကုုိ အမ်ားၾကီး ဖဲြ႕ဆုုိသြားတာကုုိ ေတြ႕ၾ႕ကရတယ္။ သူ႕ရဲ႕လက္ရာမ်ား လူရာ၀င္သြားပုုံက ကမာၻ႕စာၾကီးေပၾကီးထဲမွာ အုုိလီဖင့္ရဲ႕ စြယ္စုုံက်မ္းလိုု႕ေတာင္ ေခၚေ၀ၚသုုံးစဲြေနခဲ့ရျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕သမုုိင္းမွာေတာ့ ႏုုိင္ငံေရးကာတြန္းဆုုိတဲ့ ဘာသာရပ္တစ္ခုုကုုိ သူက အေရာင္တင္ေပးလုုိက္တာပဲလိုု႕ ေျပာစမတ္ျပဳခဲ့ၾကရပါတယ္။
သိပ္မၾကာခင္က ျပဳလုုပ္ခဲ့တဲ့ သူ႕ရဲ႕အင္တာဗ်ဴးတစ္ခုုမွာ ေျပာခဲ့တာက သူ႕အတြက္ေတာ့ ပန္းပုုထုုျခင္းနဲ႕ ပုုံဆဲြျခင္းဟာ မတူညီတဲ့ အလုုပ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ သူေရးဆဲြတဲ့ ရုုပ္ပုုံေတြကုုိ ၾကည့္လုုိက္ရင္ ခြန္အားရွိတဲ့ သေဘာတရားေတြ ေတြ႕ျမင္ေနရျပီး ဒါကုုိ ပန္းပုုတစ္ခုုအျဖစ္ ဖန္တီးဖုုိ႕ ၾကိဳးစားခ်င္တဲ့စိတ္ေတြ သူ႕မွာျဖစ္ေပၚလာေစတယ္ ဆိုုတာ လူေတြက သိျမင္ေနၾကရပါတယ္။
သူေရးဆဲြလုုိက္တဲ့ ရုုပ္ပုုံေတြက တကယ့္ကုုိ အျပင္ကုုိ ထြက္လာေတာ့မယ့္ ပန္းပုုလက္ရာေတြအျဖစ္ အသြင္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ကာတြန္းထဲမွာ အလင္းနဲ႕အေမွာင္ဆုုိတဲ့ ဆန္႕က်င္ဖက္နွစ္ခုုကိုု ထူးထူးျခားျခား ေရးဆဲြျပထားတာကိုုက သူ႕စိတ္တုုိင္းက် ရုုပ္တုုတစ္ခုုကိုု ထုုဖိုု႕ရည္ရြယ္ေနသလိုုပါပဲတဲ့။ သူဟာ အျဖဴနဲ႕အမဲအေရာင္၂ခုုကုုိ ကၽြမ္းက်င္စြာ ပုုိင္ႏုုိင္မူရွိတယ္။ သူ႕ရဲ႕ခဲျခစ္ရာေတြဟာ သာမန္မဟုုတ္ဘူး။ ဆံပင္၊ အသားအရည္၊ အေမႊးအျမွင္မ်ားနဲ႕ မ်က္ႏွာေပၚကအေရးအေၾကာင္းေတြကုုိ အေသးစိတ္ပုုံေဖာ္ထားပုုံဟာ သူ႕ရင္ထဲက အႏုုပညာကုုိ ေလးစားမူ၊ စာဖတ္သူအေပၚတန္ဖုုိးထားမူေတြ ေပၚလြင္ေနပါတယ္။
ထူးျခားတဲ့ လုုပ္၇ပ္တစ္ခုုကေတာ့ အေမရိကန္သမတ ဂ်ယ္ရယ္ဖုုိ႕ရဲ႕ဦးေခါင္းပုုံကုုိ ခဲတံတစ္ေခ်ာင္း၊ ခဲဖ်က္တစ္ခုုနဲ႕ ရုုတ္တရက္ ေရးဆဲြျဖစ္တဲ့အခုုိက္ ရုုပ္တုုတစ္ခုု ထုုဖုုိ႕ စိတ္ကူးေတြ ရလုိက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ရုုပ္ပုုံတစ္ခုုလုုံး ျပီးသြားေတာ့ မၾကာမွီမွာ ရုုပ္တုုတစ္ခုု ထုုလုုပ္ျဖစ္ဖုုိ႕ ျဖစ္လာတယ္လုုိ႕ ဆုုိရမွာပါ။ ဒါနဲ႕ပဲ သူဟာ ပန္းပုုပညာရွင္တစ္ေယာက္အျဖစ္ ကာတြန္းပညာရွင္ဆုုိတဲ့ နေဘးမွာ ကပ္ျပီး ပါလာေတာ့တာပါပဲ။
Patrick Oliphant (ပက္ထရစ္အုုိလီဖင့္) (၁၉၃၅ခုုနွစ္ ဂ်ဴလုုိင္ ၂၄ ရက္တြင္ေမြးဖြားသူ) ကအေမရိကန္ ၾသစေတးလ် ႏုုိင္ငံသား ျဖစ္ျပီး ကာတြန္းဆရာတစ္ေယာက္ဘ၀အျဖစ္ ေနထုုိင္လာတာ နွစ္ေပါင္း ၅၀ ၾကာပီျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၂ခုုနွစ္ေလာက္ကစလုုိ႕ အႏုုပညာအလုုပ္ေတြ စလုုပ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အခုုအခါ အသက္ ၈၁ ႏွစ္အရြယ္ေရာက္ရွိေနျပီး ကာတြန္းမ်ားေရးသားေနဆဲ လုုိ႕ယူဆရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ကုုိ အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္ ဆုုိင္ရာ ႏိုုင္ငံေရးကာတြန္းသမားလုုိ႕ လူတုုိင္း သိၾကပါတယ္။ သေရာ္ေတာ္ေတာ္နဲ႕ သူ႕ရဲ႕စတုုိင္ေရးဆဲြမူေတြက စာေရးဆရာ၊ အႏုုပညာသမား အျဖစ္လူတုုိင္းက တံဆိပ္ကပ္ေပးလုုိက္တာကုုိ ခံရသူျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕အမွတ္အသားက Punk ပင္ကြင္းငွက္ကေလးပါ။ တခါတေလ သူ႕လက္ရာတခ်ူိဳ႕မွာ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ၁၉၉၀ခုုႏွစ္ နယူးေယာက္တုုိင္းသတင္းစာရဲ႕ အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္မွာ သူ႕ကုုိ “ကမာၻေပၚမွာ ၾသဇာအရွိဆုုံး သတင္းကာတြန္းသမား ေရာက္လာပါပီ“ လုုိ႕ေရးသားထားပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခုုနွစ္မွာ ၁၉၆၆ခုုနွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႕ မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အယ္ဒီတာ့အာေဘာ္ဆုုိင္ရာ ကာတြန္းဆုု အျဖစ္ Pultizer Prizeရခဲ့ပါတယ္။
သူ႕လက္ရာေတြ လူၾကဳိက္မ်ားသလိုု အေ၀ဖန္ခံခဲ့ရတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ကယ္ရီေကးခ်ားလက္ရာ မ်ားကုုိ “စည္းေက်ာ္တဲ့ လက္ရာေတြ“ လုုိ႕အေမရိကန္-အာရွဆုုိင္ရာ ဂ်ာနယ္လစ္ အဖဲြ႕အစည္းတစ္ခုုက စြပ္စဲြခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္-အာရပ္ ဆုုိင္ရာ တန္းတူညီမ်မူကုုိ ေဖာ္ေဆာင္ေသာ ေကာ္မတီတစ္ခုုကဆုုိရင္ အုုိလီဖင့္ရဲ႕ ကယ္ရီေကးခ်ားမ်ားဟာ အယူသည္းတယ္၊ အျမင္ေစာင္းတယ္ လိုု႕ေဖာ္ျပထားၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ လူေတြကုုိ တလဲြဦးေဆာင္ေနတယ္လုုိ႕ေတာင္ ေျပာၾကပါတယ္။ သူဟာအစၥေရးတုုိ႕ ဂါဇာတုုိက္ပဲြကုုိ ကာတြန္းဆဲြျပီးသေရာ္ခဲ့ေသးတယ္။ အဲသည္ကာတြန္းဟာ အေမရိကန္ဂ်ဴးလူမ်ဴိးေတြၾကား မီးပြားစင္သြားတဲ့အထိ ထိေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ေလာ့အိန္ဂ်ယ္လစ္မွာ အေျခစုုိက္တဲ့ အျပည္ျပည္ဆုုိင္ရာ ဂ်ဴးလူမ်ဴိးမ်ားရဲ႕လူ႕အခြင့္အေရးုဆုုိင္ရာ အဖဲြ႕အစည္းဗဟုုိဌာနခ်ဴပ္တစ္ခုု ကေျပာရာမွာ သူ႕ကာတြန္းဟာဆုုိရင္ အစၥေရးကုုိ မေကာင္းဆုုိး၀ါးေတြအျဖစ္ သိကၡာခ်ထားျပီး နာဇီေတြရဲ႕လုုပ္ပုုံလုုပ္နည္းေတြကုုိ အတုုခုုိးထားတဲ့သူေတြအျဖစ္ ေရးဆဲြထားတယ္ လိုု႕ဆုုိတယ္။ အဲဒီတုုန္းကဆုုိ နယူးေယာက္တုုိင္းသတင္းစာနဲ႕ မီဒီယာအုုပ္စုုမ်ားကုုိ သူတုုိ႕ရဲ႕၀က္ဆုုိက္ေတြထဲကေန အဲသည္ကာတြန္းကုုိ ထုုတ္ပစ္ဖုုိ႕ သတိေပးခံခဲ့ရပါတယ္။
သူက အေမရိကန္သမၼတမ်ားကုုိ ကယ္ရီေကးခ်ားအျဖစ္ အသက္သြင္းခဲ့တာ ၁၉၆၄ခုုႏွစ္က စတင္ခဲ့တာျဖစ္ျပီး ၀ါရွင္တန္ျပတုုိက္ကေန တေလးတစားနဲ႕ အုုိလီဖင့္ လက္ရာမ်ားကုုိ လူထုုကုုိ စုုစည္း ျပသေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္နုုိင္ငံေရးဆုုိင္ရာ ကာတြန္းဆရာ ပက္ထရစ္အုုိလီဖင့္တစ္ေယာက္ အေမရိကန္သားအျဖစ္နဲ႕ ေမြးဖြားလာကာ အေမရိကန္သမၼတမ်ားကုုိ သူ႕လက္ခုုတ္ထဲက ဇာတ္ေကာင္ေတြအျဖစ္ ဖန္တီးေနျခင္းဟာ အေမရိကန္အတြက္ ကံဆုုိးတာလား၊ ကံေကာင္းတာလားဆုုိတာ ကာယကံရွင္သမၼတမ်ားပဲ ေျဖႏုုိင္လိမ့္မယ္လုုိ႕ ထင္ပါတယ္။

(Ref: Cartoons as teachers; By Eric Gibson (American Weekly Newsletter, 1991) ကုုိ မွီျငမ္း ဘာသာျပန္ထားျပီး Pat Oliphant (2017 American-Australian Editorial Cartoonist Wiki) ကေနျဖည့္စြက္ထားပါတယ္။)
ဂ်ဴနီယာ၀င္း

Read More

သိပၸံပညာကမၻာ ေနစျကဝဠာပံုစံကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူ ဂ်ဴနီယာ၀င္း

သိပၸံပညာကမၻာ

ေနစျကဝဠာပံုစံကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သူ




(ေအာင္ဆုလူငယ္ဂ်ာနယ္



၂ဝဝ၆၊ နိုဝင္ဘာလ၊ ၁ ရက္)




မနက္အိပ္ယာက နိုးလာတဲ့အခါ ေနသည္ အေရွ့ဘက္မွ ထြက္လာသကဲ့သို့ ရိွသည္။ ညေနေစာင္းသို့ေရာက္ေသာအခါ ေနသည္ အေနာက္ဘက္သို့ ဝင္ေရာက္သြားသကဲ့သို့ရိွသည္။ ေနကတကယ္ပဲ ေရြ့လ်ားေနသတဲ့လား။ အဲဒီလိုပဲ အဝင္အထြက္လုပ္ေနတယ္တဲ့လား။ Copernicus(ကိုပါးနီးကပ္)ဟု အမည္တြင္ေသာ ပိုလန္နကၡတေဗဒ ပညာရွင္လက္ထက္က်မွသာလွ်င္ သက္ေသျပခ်က္ေတြနွင့္ အမွန္တရား ေပၚထြက္လာရသည္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေနသည္ကမၻာကို ပတ္ေနသည္ဟု ယံုျကည္ေနခဲ့ျကသည္။

လူေတြက အခုလို ေတြးေနခဲ့ျကသည္။

''ျမင္တာဟာ ယံုျကည္ဖို့ပါပဲ''

''ေနကတကယ္ပဲ ေရြ့ေနတယ္''

''ေနဘယ္အခိ်န္ ထြက္လာမလဲ''

''လွလိုက္တဲ့ ေနဝင္ဆည္းဆာ''

''ကမၻာျကီးကစျကဝဠာရဲ့ အလယ္ဗဟိုမွာ ရိွတယ္'' ေျပာေနျကပံုမ်ားအရ ေနတကယ့္ကို ေရြ့လ်ားေနသေယာင္ျဖစ္သည္။ အမွန္ တကယ္ေတာ့ ေရြ့ေနတာက ေနမဟုတ္ဘဲ ကမၻာျကီးျဖစ္လို့ေနသည္။ ရာစုေပါင္းမ်ားစြာ နကၡတေဗဒပညာရွင္ေတြသည္ ကမၻာျကီးက မလႈပ္ မရွားရိွေနျပီး စျကဝဠာျကီးက ကမၻာေပၚမွာ ရိွေနသည္ဟု ယံုျကည္ေနခဲ့ျကသည္။

A.D၁၅ဝ က Ptolemy (တိုလမီ) ဟု ေခၚတြင္ေသာ အီဂ်စ္နကၡတေဗဒ ပညာရွင္တစ္ဦးက ကမၻာျကီးသည္ စျကဝဠာ၏အလယ္ ဗဟိုမွာရိွသည္ဟု ယူဆခဲ့ျပီး ျဂိုဟ္ေတြ၏အေျကာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ မေလ့လာမစူးစမ္းဘဲ ထိုအဆိုကိုခ်ျပခဲ့သည္။ ျဂိုဟ္ဟူေသာ အသံုး သည္ ဂရိဘာသာစကားအရ 'လွည့္လည္သြားလာသူ'ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။

Nicholas Copernicus (၁၄၇၃-၁၅၄၃) ကို ၁၄၇၃ ခုနွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၉ ရက္ေန့တြင္ ပိုလန္နိုင္ငံ Torun ျမို့ကေလးမွာ ေမြးဖြားခဲ့သည္။ သူ့မွာ အစ္ကိုနွစ္ေယာက္၊ အစ္မ နွစ္ေယာက္ရိွသည္။ သူ့မိဘေတြက ျမို့က အထင္ကရျမို့ခံ လူျကီးမ်ားျဖစ္ျကသည္။ Torun ဟူေသာ ျမို့ကေလးသည္ စီးပြားဖံြ့ျဖိုးေသာ အဓိကရျမို့ကေလးျဖစ္ျပီး ကိုပါးနီးကပ္၏ ဖခင္က ခ်မ္းသာေသာ ကုန္သည္တစ္ဦး မဟုတ္ေသာ္ျငားလည္း တရားေရးဆိုင္ရာ၊ လူမႈေရးအဖဲြ့အစည္းဆိုင္ရာေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ကိုပါးနီးကပ္ အသက္ ၁ဝ နွစ္မွာ ဖခင္ျဖစ္သူ ကြယ္လြန္ခဲ့ျပီးေနာက္ ကိုပါးနီးကပ္အပါအဝင္ သူတို့ေမာင္နွမတစ္စုကို သူတို့ဦးေလး ဘုန္းေတာ္ျကီး Lucas Waczenrode က ေမြးစားဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ျကသည္။ ပညာတတ္လည္းဟုတ္၊ ဘုန္းေတာ္ျကီးလည္းဟုတ္သည့္ ဦးေလး Lucas ၏ ျသဇာသက္ေရာက္မႈေျကာင့္ပင္ ကိုပါးနီးကပ္သည္ ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းမွာပင္ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါတစ္ဦးအျဖစ္ ေနထိုင္ဖို့ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သူ့အလိုရိွေသာ ပညာေရးကို ေအာင္ျမင္စြာ လိုက္စားနိုင္ခဲ့သည္။

သူ့အသက္ ၁၈ နွစ္မွာ ပိုလန္ရိွ Cracow တကၠသိုလ္သို့ ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ ထိုစဥ္က Cracowသည္ ပိုလန္၏ ျမို့ေတာ္ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရးနွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဖံြ့ျဖိုးသည့္အတြက္ ဥေရာပ၌ နာမည္ေက်ာ္ျမို့ တစ္ျမို့ျဖစ္ခဲ့သည္။ Cracow တကၠသိုလ္သည္ ဂ်ာမနီ၊ ဟန္ေဂရီ၊ အီတလီ၊ ဆြစ္ဇာလန္နွင့္ ဆီြဒင္တို့မွ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ေတာ္ေတာ္ဆဲြေဆာင္နိုင္ေသာ တကၠသိုလ္ျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ လက္တင္ဘာသာကို မသင္မေနရသင္ျကားရသည္။ စာအုပ္မ်ားကား လက္တင္ဘာသာနွင့္ ရိုက္နိွပ္ထားတာပဲျဖစ္သည္။ ပညာတတ္ပုဂၢိုလ္မ်ား အားလံုးမွာ လက္တင္ဘာသာ ကြ်မ္းက်င္ဖို့ လိုအပ္လွသည္။ ေက်ာင္းသားကေလး ကိုပါးနီးကပ္သည္ ဒႆနိက၊ နကၡတ္ေဗဒ၊ ဂီ်ျသေမျကီနွင့္ ပထဝီတို့ ပါဝင္ေသာ သင္တန္းမ်ားကို တက္ခဲ့သည္။ ၁၅ဝ၃ မွာ ဥပေဒပါရဂူဘဲြ့ရျပီး ေဆးပညာလိုက္စားခဲ့ရာ ေဆးသိပၸံဘဲြ့ရခဲ့သည္။

ထိုေခတ္က နကၡတေဗဒသည္ ေတာ္ေတာ္ေခတ္မီ၍ စိတ္ဝင္စားျကေသာ ဘာသာျဖစ္သည္။ ထိုအခိ်န္တုန္းကဆိုရင္ ပင္လယ္ ေရေျကာင္း စီးပြားေရးက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ တိုးတက္လ်က္ရိွသည္။ သေဘၤာေတြက ပိုျကီးလာသည္။ က်ယ္ဝန္းလာသည္။ ခရီးေဝးသထက္ ေဝးသြားနိုင္လာျကသည္။ ကိုပါးနီးကပ္အသက္ ၁၉ နွစ္မွာ ကိုလန္ဘတ္က ပင္လယ္သမုဒၵရာကို ျဖတ္ျပီး အေမရိကကို ေတြ့ရိွခဲ့သည္။ အဲဒီ တုန္းက ေရေျကာင္းသြားလာမႈသည္ နကၡတေဗဒေျမပံုမ်ားျဖင့္ တြက္ခ်က္လ်က္ရိွျကသည္။ သူတို့မွာ တိက်ေသာ ျပကၡဒိန္ဆိုတာမရိွေသးပါ။

ကိုပါးနီးကပ္၏ ပညာေရးက ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္လာသည္။ သူက Cracow တကၠသိုလ္မွာ အီတလီရိွ Bolognaျမို့က ဥပေဒ ေက်ာင္းကို ေရာက္သြားသည္။ Bologna မွာ သူ၏ ပညာေရးကို Padua တကၠသိုလ္မွာ ဆက္တက္ခဲ့သည္။ ၁၅ဝ၃ ခုနွစ္မွာ Ferraraတကၠသိုလ္မွ ဥပေဒေဒါက္တာဘဲြ့ကို ရခဲ့သည္။ ထိုေခတ္အခါက ေက်ာင္းသားမ်ားသည္ တကၠသိုလ္ေတြကို တစ္ခုမွတစ္ခုသို့ ကူးသန္းကာ တက္ေရာက္လ်က္ရိွျကသည္။ ကိုပါးနီးကပ္သည္ အီတလီက ေရာမတကၠသိုလ္တြင္ နကၡတ္ေဗဒဆရာျဖစ္လာျပီး သူ့အရင္နွစ္ ၁၃၅ဝ ေလာက္က တိုလမီ၏ သီအိုရီအေဟာင္းမ်ားကို သင္ျကားခဲ့ရေလသည္။

'စျကဝဠာျကီးတစ္ခုလံုးက ကမၻာကို ပတ္ေနတယ္'ဟု ေက်ာင္းသားမ်ားကို သင္ျကားရသည့္အခါ သူ့စိတ္ထဲမွာ ထိုအခ်က္ကို ဆန့္က်င္လ်က္ရိွ၏။ အဓိပၸာယ္မရိွဟုလည္း ခံစားေနမိသည္။ အဲဒီလိုပဲ တိုလမီ၏ သီအိုရိမ်ားမွာ မေျဖရွင္းနိုင္ဘဲ ျဖစ္ေနခဲ့ရေလသည္။ ဘာျဖစ္လို့ ျကယ္ေတြဟာ ေနနွင့္လကို မတူညီေသာအလ်င္ျဖင့္ ေရြ့လ်ားေနရသလဲ။ ဘာျဖစ္လို့ ျကယ္ေတြကို ျကည့္ရတာဟာ စျကဝဠာထဲမွာ လွည့္လည္သြားလာေနသည္ဟု ထင္ေနရပါသလဲ။ တိုလမီ၏ သီအိုရီေတြသည္ မွားယြင္းေနျပီလား။ အကယ္၍ မွားေနတာေတြရိွေနရင္ေတာ့ ကိုပါးနီးကပ္အေနနွင့္ ဆက္သင္ဖို့ မျဖစ္နိုင္ေတာ့ပါ။

သူအဲဒီဘာသာရပ္ကို ေလ့လာျကည့္လိုက္ေတာ့ သူ့ေရွ့က ပညာရွင္အနည္းငယ္ေလာက္ကလည္း တိုလမီ၏ သီအိုရီေတြကို မယံုျကည္ ျကေျကာင္း ေတြ့ရိွခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ အဲဒီအတြက္ သက္ေသျပခ်က္ဘာမွ်မရိွ။ ဒီေတာ့ တိုလမီ၏ အဆိုေတြကို ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းမ်ား၏ သေဘာျဖင့္ လက္ခံခဲ့ျကရသည္။ သို့ေသာ္လည္း ကိုပါးနီးကပ္ကဲ့သို့ ဒိြဟျဖစ္ေနရေသာ အခ်က္မ်ားကို သက္ေသမရိွဘဲ ဘာေျကာင့္ လက္ခံရ မည္လဲ။ ဒီေတာ့ ကိုပါးနီးကပ္သည္ စာသင္ျခင္းမွ ရပ္နားခဲ့ျပီး နကၡတေဗဒဘာသာ၏ သိပၸံပညာကို နိႈက္နိႈက္ခြ်တ္ခြ်တ္ ေလ့လာဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ သည္။ ေနာက္ေတာ့ ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းမွာ ဘုန္းေတာ္ျကီးျဖစ္လာျပီး အခိ်န္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ သူ့အတြက္ေလ့လာဖို့ ျဖစ္လာရသည္။ ဒီေတာ့ သူ့မွာ ပို၍ ပို၍ အလုပ္မ်ားေနေတာ့သည္။ သူ့ဦးေလးျဖစ္သူ ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္မွာေတာ့ ကိုပါးနီးကပ္သည္ ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းက ဦးေလး၏ ေနရာမွာ စတင္လုပ္ကိုင္ခဲ့ရေလသည္။ သူ့ဦးေလးရိွစဥ္က ကိုပါးနီးကပ္ကိုယ္ပိုင္ စမ္းသပ္ခန္းေနရာအျဖစ္ Frauerberg ဘုရား ရိွခိုးေက်ာင္းအမိုးမွာ ေမွ်ာ္စင္တစ္ခုေဆာက္ေပးထားသည္။ ထိုေနရာက အခုေတာ့ ကိုပါးနီးကပ္အတြက္ 'ကိုပါးနီးကပ္ေမွ်ာ္စင္' ျဖစ္ေလေတာ့ သည္။

ကိုပါးနီးကပ္သည္ ပိုလန္မွ Frauerberg က ေတာင္ေသးေသးေလးေပၚက ေတာရြာရိွဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းမွာ ဘုန္းေတာ္ျကီးအျဖစ္ တရားကိစၥမ်ားကို လုပ္ေဆာင္လ်က္ရိွျပီး ဆရာဝန္အျဖစ္နွင့္လည္း ေရာဂါေဝဒနာရွင္မ်ားကို ကုသေပးလ်က္ရိွသည္။ ထို့ျပင္ ေတာင္ေအာက္ နွစ္မိုင္အကြာမွေရကို ရြာကေလးဆီးသို့ေရာက္ေအာင္ ဆည္နွင့္ေရသယ္ယူစနစ္မ်ားကို တီထြင္တည္ေဆာက္ေပးခဲ့သည္။ ျပီးေတာ့ ဘုရားရိွခိုး ေက်ာင္းအတြက္ ျမင့္ျမတ္ေသာ ေန့မ်ားကို တိက်ေလာက္သည့္ ျပကၡဒိန္ကို ေရးဆဲြခဲ့ေလသည္။

လူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ အဲဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈေတြက တစ္ေနကုန္တစ္ေနခမ္း ကုန္ေပေတာ့သည္။ သို့ေသာ္လည္း အံ့ျသစရာ က ကိုပါးနီးကပ္အတြက္ေတာ့ သူ၏ စိတ္ျကိုက္ဘာသာျဖစ္ေသာ နကၡတေဗဒအတြက္ အခိ်န္ရေအာင္ယူနိုင္ခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အေဝးျကည့္ မွန္ေျပာင္းဆိုတာ သူကြယ္လြန္ျပီး နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာျကာမွ ေပၚလာတာျဖစ္သည္။ ကိုပါးနီးကပ္ကေတာ့ သူ့မ်က္စိကိုသာ အားထားျပီး စျကဝဠာထဲက အရာဝတၴုေတြကို ေလ့လာခဲ့ေလသည္။ သူက ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းေခါင္မိုး၏ ေမွ်ာ္စင္ထိပ္ကေနျပီး ေကာင္းကင္ယံကိုေလ့လာ ပါသည္။ သူက ေကာင္းကင္ယံထဲက ျကယ္ေတြ၏ ေနရာဌာနမ်ား ေနာက္ကို လိုက္လ်က္ရိွသည္။ ျပီးေတာ့သူတို့ ဘယ္ေလာက္ ျမန္ျမန္ ေရြ့လ်ားေနသလဲဆိုတာ စာရင္းဇယား ခ်တြက္ခ်က္ေလသည္။

ကိုပါးနီးကပ္သည္ သူေတြ့ရိွသမွ်ေတြကို တိက်စြာမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ျပီးေတာ့ သခၤ်ာေဖာ္ျမူလာမ်ားျဖင့္ သူျမင္သမွ်ေတြကို ေျဖရွင္းထားသည္။ နည္းနည္း ... နည္းနည္းနွင့္ စုေဆာင္းလာသမွ်ေသာ အခ်က္အလက္ေတြသည္ ယေန့ ကြ်နု္ပ္တို့မွန္သည္ဟု လက္ခံထားျက ရသည့္ ကိုပါးနီးကပ္၏ နကၡတေဗဒသီအိုရီမ်ား ျဖစ္လာေပေတာ့သည္။ ကိုပါးနီးကပ္သည္ ထိုအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေလ့လာမႈမ်ား ျပည့္စံုေစဖို့ နွစ္ေလးဆယ္ခန့္ ရင္းနီွးခဲ့ရသည္။ သူေလ့လာမႈ ျပီးျပတ္ခိ်န္မွာေတာ့ တိုလမီ၏ သီအိုရီမ်ားမွားေနျပီဆိုသည္ကို သက္ေသျပနိုင္ျပီျဖစ္သည္။

ေနသည္ စျကဝဠာ၏ အလယ္မွာ ရိွသည္။ ကမၻာသည္ေနကို ပတ္ေနေသာ ျဂိုဟ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ကမၻာကဲ့သို့ တျခားျဂိုဟ္ေတြရိွသည္။ သူတို့ကလည္း ေနကို ပတ္ေနျကသည္။ ကိုပါးနီးကပ္က ျဂိုဟ္ငါးလံုးေတြ့ရိွခဲ့သည္။ မာကူ်ရီ၊ ဗီးနပ္၊ မား(စ္)၊ ဂ်ဴပီတာနွင့္ ေဆတန္တို့ျဖစ္ျပီး ယူေရးနပ္၊ နက္ပကူ်းနွင့္ ပလူတိုတို့ကို ေနာက္မွာသာ ေတြ့ရိွခဲ့ျကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုျဂိုဟ္ျကီးကိုးလံုးကို 'ကြ်နု္ပ္တို့၏ ေနစျကဝဠာ' (Solar System) ဟုေခၚသည္။ (ယခုပလူတိုကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာနကၡတပညာရွင္မ်ား၏ အစည္းအေဝးက ျဂိုဟ္အဆင့္မွ ေလ်ာ့လိုက္သျဖင့္ ရွစ္လံုးသာ က်န္ပါေတာ့သည္။) ဆိုလာ (Solar) ဟူသည္မွာ လက္တင္ဘာသာစကားျဖစ္ျပီး အဓိပၸာယ္မွာ 'ေန'ျဖစ္သည္။ ထို့ေျကာင့္ Solar System သည္ ေနစျကဝဠာကို ဆိုလိုပါသည္။

ထို့အျပင္ အေရးျကီးလွေသာ ကိုပါးနီးကပ္၏ သီအိုရီရိွေသးသည္။ ကမၻာသည္ ေနကို တစ္ျကိမ္အျပည့္ပတ္ဖို့ တစ္နွစ္ျကာသည္။ ထိုအခိ်န္မွာပင္လွ်င္ သူက သူ၏ကိုယ္ပိုင္ဝင္ရိုးေပၚမွာပင္ လည္ပတ္လ်က္ရိွေန၏။ ထိုမ်ဥ္းသည္ ကမၻာ၏ အလယ္ကို ျဖတ္သြားေသာ စိတ္ကူးျဖင့္ ပံုေဖာ္ေသာမ်ဥ္းျဖစ္သည္။ ဒီေတာ့ ကမၻာေပၚက ကြ်နု္ပ္တို့ရိွေနေသာ အပိုင္းက ေနဘက္သို့ေရာက္သြားေသာအခါ ''ေန့''ျဖစ္၏။ အျခား တစ္ဖက္သို့ေရာက္သြားေသာအခါ ''ည''ျဖစ္၏။ ထိုသို့လည္ပတ္ဖို့ ၂၄ နာရီျကာသည္။ (တစ္ေန့နွင့္တစ္ည) ဤသို့ဆိုလွ်င္ လ၏ အခန္းက႑ကဘာလဲ။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ကိုပါးနီးကပ္က တိုလမီနွင့္သေဘာ တူသည္။ တိုလမီက 'ကမၻာသည္ ေနကို ပိတ္ေနသည့္အခိ်န္တြင္ လသည္ ကမၻာကို ပတ္ေနသည္' ဟုဆိုခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းအဆိုကို လက္ခံသည္။

ကိုပါးနီးကပ္က ေရွးအယူအဆမ်ား၏ အမွားျပင္ဆင္ထားေသာ အဆိုမ်ားကို လက္ခံဖို့ ရာစုေပါင္းမ်ားစြာျကာခဲ့ ရသည္။ ယင္းသည္ ကြ်နု္ပ္တို့၏ ေခတ္မီေသာ သိပၸံပညာ နကၡတေဗဒအတြက္ အဆင့္တစ္ဆင့္တိုးတက္ကာ သတ္မွတ္ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ကိုးပါးနီးကပ္သည္ သူ၏ေတြ့ရိွခ်က္မ်ားကို စာအုပ္တစ္အုပ္ေရးသားျပုစုခဲ့သည္။ သို့ရာတြင္ ထိုစာအုပ္ကို နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာသူ၏ စားပဲြထဲမွာ သိမ္းဆည္းထားခဲ့ရသည္။ ဒီေတြရိွခ်က္အသစ္သည္ လူမ်ားရယ္စရာျဖစ္ေနမည္ကို သူသိ၏။ ျပီးေတာ့ သူ့ကို အရူးလို့ ေျပာတာ ခံရဦးမည္။ ဘုရားရိွခိုးေက်ာင္းကလည္း တိုလမီ၏ အဆိုကို မွန္သည္ဟု တရားဝင္ ေထာက္ခံထား၏။ သူက ဘုန္းေတာ္ျကီးတစ္ဦး အေနျဖင့္ လည္း ယင္းအခ်က္ကို သေဘာမတူပါ။

၁၅၄၃ ခုနွစ္ သူ့အသက္အရြယ္ျကီးရင့္ျပီး မကြယ္လြန္မီ အခိ်န္ေလးတြင္မွာ သူ့စာအုပ္ကို ထုတ္ဖို့ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သူ၏စာအုပ္ ထုတ္ ဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သူ၏စာအုပ္ အမည္ကို “Revolution of the Heavenly Orbits” စျကဝဠာဆိုင္ရာ ျဂိုဟ္နကၡတ္သြားရာလမ္းမ်ား၏ လည္ပတ္ျခင္းဟု ေခၚသည္။ ပံုနိွပ္ထားေသာ ထိုစာအုပ္ေကာ္ပီေလး သူ့အိပ္ရာနံေဘးမွာ ေရာက္ရိွလာျပီး မျကာမီမွာပင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ရွာသည္။ အသက္ (၇ဝ) အရြယ္၊ ေလျဖတ္ထားေသာေဝဒနာ၊ မ်က္စိလည္းမေကာင္းေတာ့ေသာေျကာင့္ သူ့ဘဝအခိ်န္မ်ားစြာ အကုန္ခံျပီး ျပုစုထားသည့္ ထိုစာအုပ္ကေလးကို သူျမင္ေတြ့သြားသလား ဆိုတာကေတာ့ စဥ္းစားစရာျဖစ္ေတာ့သည္။

ကိုပါးနီးကပ္သည္ ကမၻာျကီးအတြက္ တာဝန္ျကီးတစ္ရပ္ကို ေက်ပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္ဆိုတာကို သူမသိသြားရရွာေပ။ ေျပာရရင္ေတာ့လည္း... ေနာက္နွစ္ ၁၅ဝ ျကာမွသာလွ်င္ သူ၏ အယူအဆမ်ားကို လံုးဝ ဥႆံုယံုျကည္လက္ခံခဲ့ျကသည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ယေန့ သူကြယ္လြန္ျပီး ရာစုေလးရာစုမကေသာ အခိ်န္အခါမွာ သူ၏ အမည္သည္ သိပၸံပညာကမၻာထဲက စစ္မွန္ေသာ သိပၸံပညာရွင္ျကီးတစ္ဦး အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပု ေနျကျပီျဖစ္ေတာ့သည္။ ကိုပါးနီးကပ္သည္ သူ၏ကိုယ္ပိုင္အယူအဆမ်ားကို လွပေသသပ္စြာ ခ်ျပခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္ေတာ့ သည္။ ကိုပါးနီးကပ္က သူျကံုခဲ့ရေသာ ကိုယ္ေတြ့ျဖစ္ရပ္မ်ားနွင့္ ပတ္သက္၍ ေနာက္ဆံုးမွာ သူခ်ခဲ့ေသာ မွတ္ခ်က္တစ္ခုကို တင္ျပရင္း သူ့ အေျကာင္းကို နိဂံုးခု်ပ္လိုက္ရပါသည္။

''ကြ်န္ေတာ္ဟာ တျခားသူေတြ စဥ္းစားသလို မစဥ္းစားမိတဲ့ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္အယူအဆေတြနွင့္ ပတ္သက္လို့ သိပ္ျပီးေတာ့ လည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ မွန္ကန္ပါတယ္လို့ ျမင္မထားပါဘူး။ ျပီးေတာ့ ဒႆနိကပညာရွင္ရဲ့ အယူအဆေတြဟာ သာမန္လူေတြရဲ့ အဆံုး အျဖတ္မွာ မရိွပါဘူးဆိုတာကို ကြ်န္ေတာ္ေကာင္းေကာင္း သိထားပါတယ္။ အေျကာင္းကေတာ့ အရာအားလံုးရဲ့ အမွန္တရားကို ရွာေဖြျခင္းဟာ ဒႆနိကပညာရွင္ရဲ့ အလုပ္ျဖစ္လို့ပါပဲ။ ယင္းသည္ပင္သူ၏ အာသီႆ၊ သူ၏ ဘဝပါပဲ''

(ေအာင္ဆုလူငယ္ဂ်ာနယ္



၂ဝဝ၆၊ နိုဝင္ဘာလ၊ ၁ ရက္)

Read More

သိပၸံပညာကမၻာ လွ်ပ္စစ္ေခတ္ကို လမ္းျပခဲ့သူ ဂ်ဴနီယာ၀င္း

သိပၸံပညာကမၻာ

လွ်ပ္စစ္ေခတ္ကို လမ္းျပခဲ့သူ

  (ေအာင္ဆုလူငယ္ဂ်ာနယ္၂ဝဝ၆၊ ေအာက္တိုဘာလ၊ ၁၅ ရက္)

            သင္တို့ ဒီကေန့လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ဘယ္နွစ္ျကိမ္သံုးခဲ့ျပီလဲ။ သံုးခဲ့သည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္နည္းလမ္းေတြကို ဥပမာျပရရင္ေတာ့... မီးထြန္း ျခင္း၊ ေရဒီယို၊ မီးဖို၊ ေပါင္မုန့္ကင္စက္၊ ေရခဲေသတၲာ၊ တယ္လီေဗးရွင္းနွင့္ အဝတ္ေလွ်ာ္စက္။ ဒီေတာ့ အဲဒီလိုအသံုးျပုတဲ့အခါတိုင္း၊ အခါ တိုင္းမွာ အဂၤလိပ္သိပၸံပညာရွင္ Michael Faraday (မိုက္ကယ္ ဖာရာေဒး)၏ ေက်းဇူးတရားကို ေအာက္ေမ့သတိရပါ။ သူကေတာ့ လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္ေခတ္ကိုလမ္းညႊန္ခဲ့သူပါပဲ။

ဖာရာေဒးက ပထမဦးဆံုးလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ေတြ့ရိွခဲ့သူေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဂရိေခတ္မွာဆိုရင္ ''ပယင္း'' အစတစ္စနွင့္ ပြတ္ျခင္းျဖင့္ မီးစေတြ့ရခဲ့တာေတြရိွခဲ့ပါသည္။ ''ပယင္း''ဟူသည္မွာ ထင္းရွူးပင္မ်ားမွ ရရိွလာေသာ မာေျကာသည့္ ဝါညိုေရာင္ထင္းရွူးေစးျဖစ္ပါသည္။ ဂရိေတြက အဲဒီပယင္းကို ''အီလက္ထရြန္''ဟု ေခၚသည္။ ယေန့ကြ်နု္ပ္တို့ေခၚေနေသာ ‘Electricity’  'လွ်ပ္စစ္'ျဖစ္ပါသည္။

            ၁၇၅၂ ခုနွစ္မွာ Benjamin Franklin က သူ၏ စြန္လႊတ္သည့္ စမ္းသပ္မႈကေန လွ်ပ္စစ္သည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကိုေပးပါသည္ဟူေသာ အခ်က္ကို ေတြ့ရိွခဲ့သည္ဟူသတဲ့။ ၁၈ဝဝ ခုနွစ္မွာ Volta  (ဗိုလ့္တာ) အမည္တြင္ေသာ အီတလီသိပၸံပညာရွင္ တစ္ဦးက ပထမဦးဆံုးေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္သံုးဘက္ထရီကို တီထြင္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းသည္ အဆက္မျပတ္စီးဆင္းေစသည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္လုပ္ပါသည္။

            သို့ေသာ္လည္း လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို အလုပ္လုပ္ေစေသာ အရာအျဖစ္ေျပာင္းလဲ အသံုးခ်ေပးသူကေတာ့ Michael Faraday ျဖစ္ပါသည္။ သူက ကမၻာျကီးကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ျဖင့္ ေမာ္တာကိုဘယ္လိုေမာင္းမလဲဆိုတာနွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္လုပ္ေသာ ေမာ္တာဘယ္လိုလုပ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ျပသခဲ့ပါသည္။ သူ၏ စမ္းသပ္ခ်က္မ်ားသည္ လွ်ပ္စစ္ေခတ္၏ အစမ်ားျဖစ္ေနေတာ့သည္။

            ဖာရာေဒးကို ၁၇၉၁ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၂ ရက္ေန့မွာ ေမြးပါသည္။ ဖာရာေဒးသည္ သူ့ေခတ္အခါမွာေတာ့ အဂၤလိပ္ဓာတုေဗဒ ပညာရွင္၊ သဘာဝရူပေဗဒပညာရွင္၊ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္လွ်ပ္စစ္ ဓာတုဘာသာကြ်မ္းက်င္သူတစ္ဦးျဖစ္ပါသည္။ သူ့ဖခင္က ပန္းပဲဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ျပီး ဆင္းရဲလြန္းသျဖင့္ သူ့ကို ေက်ာင္းပင္ မပို့နိုင္ခဲ့ရွာေပ။ အသက္ ၁၃ ခုနွစ္အရြယ္မွာ စာအုပ္ဆိုင္တစ္ဆိုင္မွာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရသည္။ ယင္းအျဖစ္သည္ သူစာအုပ္ေတြ အထူးသျဖင့္ သိပၸံဘာသာရပ္စာအုပ္ေတြ ဟူသမွ်ကို ရိွရိွသမွ်ေသာ စာအုပ္စင္ေတြဆီမွ ဖတ္ဖို့အခြင့္အေရး ရရိွျခင္းျဖစ္ေတာ့သည္။ သူပိုက္ဆံ တစ္ပဲ နွစ္ပဲရရသမွ်ကို စုေဆာင္းကာ အဂၤလန္က သိပၸံပညာရွင္ျကီးေတြ၏ ပို့ခ်ခ်က္မ်ားကို တက္ေရာက္ မွတ္သားခဲ့သည္။ ထိုခုနစ္နွစ္တာ ဆည္းပူးခဲ့ရမႈသည္ သူ့ကို အေတာ္ေလးပညာရည္ ဝေစခဲ့သည္ဟု ဆိုရေပမည္။ သူအလြန္နွစ္သက္ခံစား မိေသာ စာအုပ္တစ္အုပ္ကJane Marcet ေရးသားသည့္ Conversation in Chemistry (ဓာတုေဗဒအေျကာင္း) စာအုပ္ျဖစ္သည္။ ဖာရာ ေဒး တက္ေရာက္ခဲ့ေသာ ပို့ခ်သင္တန္းမ်ားမွာ အဂၤလိပ္ဓာတုေဗဒပညာရွင္၊ ရူပေဗဒ ပညာရွင္ Royal Institute အဖဲြ့အစည္းမွ Humphry Davy  နွင့္ City Philosophical Society ကို တည္ေထာင္သူ John Tatumတို့ျဖစ္သည္။

            သူ့အသက္ (၂၁) နွစ္မွာ သူတက္ခဲ့ေသာ ပို့ခ်စာမ်ား နမူနာမ်ားကို သိပၸံပညာရွင္ျကီး Humphry Davy ဆီ ေပးပို့ခဲ့သည္။ Davyက ျကင္နာသနားမႈအျပည့္၊ ေလးစားမႈအျပည့္ျဖင့္ ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို စာျပန္ခဲ့သည္။ တစ္ေန့ Davy မွာ နိုက္ထရိုဂ်င္ထရိုင္ေကာလို ရိုက္ျဖင့္ စမ္းသပ္ေနစဥ္ ထိခိုက္မႈျဖစ္ပြားျပီး မ်က္စိထိခိုက္သြားခဲ့သည္။ ထိုအခါ Davy က ဖာရာေဒးကို သူ့အတြင္းေရးမွူးအျဖစ္ ခန့္ထားဖို့ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့သည္။ ၁၈၁၃ ခုနွစ္ မတ္လ ၁ ရက္ေန့တြင္ ဖာရာေဒးသည္ Royal Institute (ေတာ္ဝင္တကၠသိုလ္) တြင္ ဓာတုေဗဒလက္ေထာက္ရာထူး ရခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ အစပိုင္းမွာ သူ့လုပ္ရေသာ အလုပ္ေတြက နိမ့္က်လွသည္။ ဥပမာ- ဖန္ခြက္ေတြ ေဆးေျကာတာ၊ ဓာတ္ခဲြခန္းကို သန့္ရွင္း တာ။ သို့ေသာ္ ဖာရာေဒးက သူ့မ်က္လံုးေတြကို ဖြင့္၊ နားကိုစြင့္ထား၏။ သူ့မွာ အခြင့္အေရးရသည္နွင့္ သူ့ကိုယ္ပိုင္စမ္းသပ္မႈေတြ လုပ္ေတာ့ ၏။

            လွ်ပ္စစ္ဓာတ္က သူ၏ အထူးစိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္သည္။ သိပၸံပညာရွင္ေတြသည္ အရည္ထဲသို့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို စီးဆင္းေစလွ်င္ သူ့ကို ျဖစ္ေစေသာ ျဒပ္ဝတၴုဳမ်ားအျဖစ္ ကဲြထြက္သြားသည္ဟူေသာ အခ်က္ကို သိျကျပီးျဖစ္သည္။ ဥပမာ ေရထဲသို့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္လႊတ္လွ်င္ ေအာက္ စီဂ်င္နွင့္ ဟိုက္ဒရိုက္ဂ်င္အျဖစ္ ကဲြထြက္သြားသည္။ ေငြနိုက္ထရိတ္ ေပ်ာ္ရည္ထဲကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္စီးေစလွ်င္ ေငြစစ္စစ္ကို ရသည္။ ဤလုပ္ငန္းစဥ္ကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ျဖင့္ ျပုလုပ္ေသာ ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္းဟု ေခၚသည္။ ဖာရာေဒးသည္ ထိုကဲ့သို့ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ကို မ်ားစြာ ျပုလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုျဖစ္စဥ္ကို Electolysis ဟု ေခၚသည္။ ‘Electrolysis’ ျပုလုပ္ေနစဥ္အေတာအတြင္း ပ်က္ျပယ္သြားေသာ ျဒပ္ဝတၴုဳ ပမာဏသည္ အသံုးျပုေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ပမာဏနွင့္ အျမဲတေစ တိုက္ရိုက္ အခို်းက်သည္။ ဤကား ဖာရာေဒး၏ Electrolysis ဥပေဒသ ျဖစ္ေလသည္။

            ၁၈၂၁ ခုနွစ္တြင္ ဖာရာေဒးသည္ ပထမဦးဆံုး လွ်ပ္စစ္ေမာ္တာကို တီထြင္ျပုလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုေမာ္တာ တည္ေဆာက္ပံုက ရိုးရိုးျဖစ္ သည္။ သူ့မွာ ဘက္ထရီကေနရလာေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ျဖင့္ လည္ေစသည့္ ေျကးနီးတုတ္တစ္ေခ်ာင္းသာရိွသည္။ တကယ္ လက္ေတြ့က်ေသာ အလုပ္ကို လုပ္ဖို့ေသးငယ္ေသာ ပမာဏမွ်သာ လုပ္နိုင္ပါေစ ဤကားျကီးက်ယ္ေသာ တီထြင္မႈျဖစ္ေလသည္။ တစ္ေန့မွာေတာ့ ကြ်နု္ပ္တို့၏ စက္ရံုအလုပ္ရံုေတြမွာ ျကီးမားေသာ စက္ပစၥည္းေတြကို လည္ပတ္ေစသည့္ ေမာ္တာမ်ားအျဖစ္ကို တိုးတက္တီထြင္လာနိုင္ျပီ ျဖစ္ေလသည္။ ဖာရာေဒး၏ စမ္းသပ္မႈမ်ားသည္ ယေန့သိပၸံပညာကမၻာ၏ အာရံုစိုက္အခံရဆံုးျဖစ္ေနေတာ့သည္။

            ၁၈၂၄ ခုနွစ္မွာ လန္ဒန္ရိွ Royal Insiitute (ေတာ္ဝင္တကၠသိုလ္)တြင္ ပါေမာကၡျဖစ္ေလသည္။ သာမည ပန္းပဲဆရာ၏သား ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ေသာလမ္းသည္ အဆံုးတြင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုရေပမည္။ ၁၈၃၁ ခုနွစ္တြင္ မိုက္ကယ္ဖာရာေဒးသည္ လွ်ပ္စစ္ ေမာ္တာ ျပုလုပ္ခဲ့ေသာ သူ၏ လုပ္ပံုလုပ္နည္းကို ေျပာင္းျပန္ျပန္လုပ္ခဲ့သည္။ စက္မႈပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းရည္ သို့မဟုတ္ စက္ကိုလည္ေအာင္ ျပုလုပ္ျခင္း အတြက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို သံုးရမည့္အစား စက္ကိုလည္ေစေအာင္လုပ္၍ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ သူက အရင္ဆံုးသံလိုက္ ျဖင့္ စမ္းျကည့္သည္။ သံလိုက္ဟူသည္မွာ ဓာတ္သတဳၲုျဖစ္၍ တျခားေသာ သတၲုမ်ားကို ဆဲြေဆာင္တတ္သည့္ စြမ္းရည္ရိွသည္။ သံလိုက္မ်ား ကို သံမဏိ၊ သံသတဳၲု၊ နီကယ္တို့ျဖင့္ ျပုလုပ္သည္။ ဖာရာေဒး၏ သံလိုက္က သံသတၲုျဖင့္ လုပ္သည္။ သံလိုက္တစ္တံုး၏ သံလိုက္ဓာတ္ အားသည္ သူ့ပတ္ဝန္းက်င္ ပတ္ပတ္လည္သို့ ျဖန့္ထုတ္လ်က္ရိွ၏။ သူ၏ ထိုအားမ်ားရိွရာ ဧရိယာကို သံလိုက္စက္ကြင္းဟု ေခၚသည္။ ထိုေနရာကို မျမင္ရေပ။ ဖာရာေဒးသည္ ထိုသံလိုက္စက္ကြင္းထဲကို ေျကးနီကို ျဖတ္ခိုင္းျခင္းျဖင့္ ရိုးစင္းစြာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္သည့္ နည္းကို ေတြ့ရိွခဲ့သည္။ သူက အလြန္လ်င္ျမန္ေသာ အသြင္ျဖင့္ သံလိုက္စက္ကြင္းထဲကို ေျကးနီကို ျဖတ္ခိုင္းေသာအခါ စဥ္ဆက္မျပတ္ စီးဆင္းသြား ေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ရေစသည္။

            ၁၈၃၉ ခုနွစ္နွင့္ ၁၈၅၅ ခုနွစ္ျကားတြင္ ဖာရာေဒးသည္ Experimental Researches in Electrocity (လွ်ပ္စစ္ဓာတ္နွင့္ ပတ္ သက္ေသာ စမ္းသပ္သုေတသန လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား) ဟူ၍ အတဲြ ၃ ပါ က်မ္း တစ္ေစာင္ကို ျပုစုခဲ့သည္။ သူ၏ ရူပေဗဒနွင့္ပတ္သက္၍ အေရးပါေသာျဖစ္ရပ္ကား ၁၈၄၅ ခုနွစ္တြင္ ျပသခဲ့ေသာ သံလိုက္ဓာတ္အားနွင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားတို့နွင့္ ပတ္သက္ေသာနယ္ပယ္မ်ားနွင့္ ျပသမႈမ်ား ျဖစ္သည္။ ဖာရာေဒး၏ ပထမဦးဆံုး ဒိုင္နမိုသည္ ျမင္းခြာပံုသဏၭာန္ရိွေသာ သံလိုက္၏ အစြန္းနွစ္ဘက္ျကားတြင္ ေျကးနီျပား တစ္ခုကို ထားရိွလည္ပတ္ေစေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားသံုး ကိရိယာျဖစ္သည္။ လက္ျဖင့္ေမာင္းတင္ရေသာ လက္တန္းျဖင့္ ေျကးနီျပားကို လည္ေစသည္။ ထိုအခါအဆက္ မျပတ္လည္ေသာ ေျကးနီးျပားသည္ သံလိုက္စက္ကြင္းထဲတြင္ ျဖစ္ေသာေျကာင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္လုပ္ ေစေတာ့သည္။ ဤသို့နည္းျဖင့္ ထြက္ရိွလာေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္သည္ ေျကးနီစ နွစ္စျဖင့္ ဆက္ထားေသာ ဝါယာျကိုးမ်ားကို ျဖတ္သြားသည္။

            ထိုဥပေဒသသည္ ယေန့တိုင္ အသံုးျပုေနဆဲျဖစ္သည္။ ထိုဥပေဒသကို သံုးျပီး ျကီးမားေသာ ဒိုင္နမိုျကီးမ်ားလည္ပတ္လ်က္ ရိွေနျက သည္။ မိုက္ကယ္ဖာရာေဒးသည္ စမ္းသပ္မႈမ်ားစြာလုပ္ခဲ့ျပီး အေရးပါေသာ အခ်က္မ်ားကို ေတြ့ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ သူ့အမည္သည္ လွ်ပ္စစ္ ေမာ္တာနွင့္ ဒိုင္နမိုကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္ လုပ္ေပးခဲ့ေသာသူ အျဖစ္အထူးထင္ရွားခဲ့ပါသည္။

            ၁၈၆၇ ခုနွစ္ ျသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန့တြင္ ဖာရာေဒးသည္ Hampton Court အရပ္က သူ့ေနအိမ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ သူသည္ ဆာဘဲြ့အပ္နွင္းျခင္းကို ျငင္းပယ္ခဲ့သူျဖစ္ျပီး Royal Society ၏ ဥကၠဋၭအျဖစ္ကိုလည္း နွစ္ျကိမ္တိုင္တိုင္ ျငင္းခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။ သူ့ဘဝ၏ အခိ်န္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို သူ့အခန္းျပူတင္းေပါက္ကေန မိုးေကာင္းကင္ကို ေမွ်ာ္ျကည့္ရင္း ကုန္လြန္ခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။ သူ့အတြက္ Westminster Abbey ရိွ Sir Issac Newton (န်ဴတန္) အုတ္ဂူနားတြင္ အမွတ္တရေက်ာက္ျပားထားရိွခဲ့သည္။ ၁၉၉၁ ခုနွစ္မွ ၂ဝဝ၁ တိုင္ ျဗိတိသွ်ပိုက္ဆံေပါင္ ၂ဝ တန္ေငြစကၠူတြင္ သူ၏ ရုပ္ပံုကို ရိုက္နိွပ္ခဲ့ျကသည္။ ဤကား ကြ်နု္ပ္တို့ အသံုးျပုလ်က္ရိွေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ ကို လမ္းျပခဲ့သူ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဖာရာေဒးအေျကာင္း ျဖစ္ပါသည္။

           

Ref      1. Famous Scientist (Jean Bethell)

2. Encyclopedia Britanique

          

Read More

သိပၸံပညာကမၻာ ကမၻာ့ညဏ္ျကီးရွင္ ဂ်ဴနီယာ၀င္း

သိပၸံပညာကမၻာ

ကမၻာ့ညဏ္ျကီးရွင္

(ေအာင္ဆုလူငယ္ဂ်ာနယ္

            ၂ဝဝ၆၊ ေအာက္တိုဘာလ၊ ၁ ရက္)

            သခၤ်ာပညာရပ္ဟူသည္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ သိပၸံပညာျဖစ္သည္။ ဒီထက္မကဆိုရလွ်င္ သိပၸံပညာရပ္မ်ား အားလံုး၏ ဘာသာစကားျဖစ္သည္။ သခၤ်ာပညာသည္ သိပၸံပညာရွင္ေတြကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြေပးသည္။ နိႈင္းယွဥ္ခ်က္ေတြေပးသည္။ သခၤ်ာ ျဖင့္ ေနကိုပတ္ေနေသာ ကမၻာ၏ လႈပ္ရွားမႈကို တိတိက်က် တြက္ခ်က္နိုင္သည္။ သခၤ်ာျဖင့္ ေကာင္းကင္သို့ ပစ္လႊတ္လိုက္ေသာ ဒံုးပံ်က ဘယ္ေနရာကို က်မလဲဆိုတာ တြက္ခ်က္နိုင္သည္။ ကမၻာ့သခၤ်ာပညာရွင္တစ္ဦးကေတာ့ Issac Newton (၁၆၄၂-၁၇၂၇) ပါပဲ။

၁၆၄၂ ခုနွစ္ Galileo ကြယ္လြန္သည့္နွစ္မွာ Newton(န်ဴတန္) ကို ေမြးသည္။ သူ့ကို England နိုင္ငံ Woolstorpeမွာ ေမြးပါသည္။ သူေက်ာင္းသားဘဝကတည္းက သခၤ်ာကို တြက္ခ်က္ျပီး အလုပ္လုပ္ေလ့ရိွသည္။ 'န်ဴတန္တစ္ေယာက္ စြန္ျကိုးကို ဘယ္ေနရာ မွာ ခ်ည္ရင္ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာ တြက္ခ်က္ေနေလရဲ့' 'သခၤ်ာခိ်န္ျပီးသြားတာျဖင့္ ျကာလွျပီ၊ သူက အဲဒီညီမွ်ျခင္းကို ရွင္းေနတာ မျပီးေတာ့ဘူး' ဆိုတာေတြက န်ဴတန္ကေလးေက်ာင္းသားဘဝမွာ ျကားေနရတာေတြ။

            န်ဴတန္နွင့္ပတ္သက္ျပီး ဒိြဟျဖစ္စရာေတြ ရိွေနခဲ့သည္။ အဲဒါကေတာ့ သူ့ရဲ့ေမြးေန့ျဖစ္သည္။ သူေမြးခဲ့ေသာ ခုနွစ္မွာ ရိွေနတဲ့ ျပကၡဒိန္အရ သူက ၂၅ ရက္ ဒီဇင္ဘာ ၁၆၄၂ ခုနွစ္ျဖစ္သည္။ ၁၇၅၂ ခုနွစ္မွာ Britain တြင္ အမွားမ်ားျပင္ဆင္ကာ ယေန့တိုင္ အသံုးျပုေန ျကေသာ Greforian ျပကၡဒိန္အရ သူေမြးေန့က ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ ၁၆၄၃ ခုနွစ္ျဖစ္သည္။ ထို့ေျကာင့္ သူ့ေမြးနွစ္နွင့္ ေန့လရက္တို့ကို နွစ္မို်းစလံုးမွန္သည့္ဘက္က လက္ခံနိုင္ျကပါသည္။ န်ဴတန္ေမြးဖြားျပီး သံုးလမွာ ဖခင္ျဖစ္သူ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ သူ့ပံုစံ ေသးေသးေကြးေကြး ေလးကို သက္ဆိုးရွည္ပါ့မလား စိတ္ပူေနခဲ့သည္။ န်ဴတန္သံုးနွစ္သားမွာ မိခင္က ေနာက္အိမ္ေထာင္ျပုသည္။ ေမြးစားဖခင္က သံုးနွစ္ကေလး န်ဴတန္ကို ေခၚမထားနိုင္သျဖင့္ သူ့ဘိုးဘြားမ်ားရိွရာ Woolsthorpe မွာ က်န္ေနခဲ့ရေလသည္။

            ၁၆၅၃ ခုနွစ္မွာ န်ဴတန္၏ ေမြးစားဖခင္ကြယ္လြန္ခဲ့သျဖင့္ ၁ဝ နွစ္သား န်ဴတန္ရိွရာ Woolsthorpeသို့ မိခင္က ျပန္လာသည္။ အသက္ ၁၂ နွစ္မွာ Grantham ေက်ာင္းတြင္ စာသင္သည္။ အဲဒီမွာ လက္တင္၊ ဂရိဘာသာနွင့္ ဘုရားက်မ္းစာမ်ားကို အဲဒီေခတ္က အဆင့္ ျမင့္ ပံုစံမို်းျဖင့္ သင္ျကားခဲ့ရသည္။ န်ဴတန္က Grantham မွာ အဆင့္အနိမ့္ဆံုး ေနရာမွာ ရိွသည္။ သို့ေသာ္ ကစားကြင္းမွာ ေဆာ္ျက၊ ခ်ျကျပီဆိုရင္ေတာ့ သူက ထိပ္ဆံုးမွာျဖစ္ေလသည္။

            န်ဴတန္က တစ္ကိုယ္တည္းအေနမ်ားသည္ ''တည္ျငိမ္၊ ေအးေဆး၊ တိတ္ဆိတ္၊ ျငိမ္သက္၊ တစ္ခိ်န္လံုးစဥ္းစားေနေသာ လူကေလး'' ျဖစ္သည္။ သူေပါင္းသင္းဆက္ဆံတာဆိုလို့ မိန္းကေလးေတြနွင့္သာ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ကေလးဘဝ Grathamမွာ န်ဴတန္တီထြင္တာေတြ အတြက္ ''ကစားစရာအရုပ္ကေလးရဲ့ ပရိေဘာဂေတြ'' ျပီးေတာ့ သူ့အတြက္ 'ေလးဘီးတပ္ယာဥ္' တို့ျဖစ္သည္။

            န်ဴတန္အသက္ ၁၇ နွစ္မွာ မိခင္ျဖစ္သူက သူ့ကို Woolsthorpe မွ လယ္ေတာကို ျပန္ေခၚျပီး သူ့တကယ့္ဘဝကို သင္ယူခိုင္းခဲ့ သည္။ န်ဴတန္က အဲဒီမွာ ေကာင္းေကာင္းမလုပ္နိုင္ေခ်။ သိုးေတြကို ျကည့္ေနရင္းက ေခတ္မီွတဲ့ ေရရဟပ္ကို တည္ေဆာက္ေနသည္။ သိုးေတြက ထြက္ေျပးတာ အျကိမ္ျကိမ္။ သူ့ဦးေလးနွင့္ သူ့ဆရာက သူ့အျဖစ္ကို ဟိုးအေဝးျကီးက ေနျကည့္ေနခဲ့ျကျပီး ေနာက္ေတာ့ မိခင္ျဖစ္ သူကို န်ဴတန္အား ေက်ာင္းျပန္ထားဖို့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေျပာဆိုျပီးျပန္ပို့ေပးခဲ့သည္။ အဲဒီကေန တကၠသိုလ္တက္ခိုင္းဖို့ ျဖစ္သည္။ ဆရာျကီး က န်ဴတန္အား ေက်ာင္းလခကင္းလြတ္ခြင့္ေပးကာ တက္ခိုင္းမည္ဆိုေသာအခါမွ မိခင္က ခြင့္ျပုခဲ့သည္။

            ၁၆၆၁ ခုနွစ္ ဇြန္လမွာ Cambridge သို့ ေရာက္ရိွလာခဲ့ကာ Trinityေကာလိပ္မွာ တက္ခြင့္ရခဲ့ပါသည္။ သို့ေသာ္လည္း ဆင္းရဲ ေသာ ေက်ာင္းသားေလးဘဝျဖင့္ ခ်မ္းသာေသာ အတန္းေဖာ္မ်ား ျသဇာသက္ေရာက္ေနေသာ အတန္းျကီးမ်ားျကားမွာ လက္ေတြ့ျပသရေသာ ေလ့က်င့္မႈမ်ားမွာ အားနည္းခဲ့ရသည္။ ယင္းသည္ သူ့မိခင္က သူ့ပညာေရးအတြက္ ေငြေျကး ဒီထက္မက မေပးနိုင္ေသာေျကာင့္ ျဖစ္နိုင္ေလ သည္။ Cambridge မွာ ဒႆနိကဆိုင္ရာ ပုစၧာမ်ား၊ အယူအဆမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္နိုင္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ ဒႆနိက ပညာရွင္ Decartes  ၏ ဒႆနိက ဆိုင္ရာပုစၧာမ်ားကို လိုက္နိုင္ခဲ့သည္။ Decartes၏ ပညာရပ္မ်ား ေလ့လာခဲ့ျပီးသည့္ ေနာက္မွာ န်ဴတန္သည္ မကၠင္းနစ္ ဒႆနိကဘာသာကို လိုက္စားခဲ့သည္။ ျပီးေတာ့ သူ့ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ရိွေနတဲ့ အရာေတြကို ေမးခြန္းေတြ စထုတ္ပါေတာ့သည္။ အဲဒီထဲမွာ အရာဝတၴုေတြ၏ သဘာဝေတြ၊ အလင္း၊ အေရာင္၊ ခံစားမႈေတြ အေျကာင္းေတြပါသည္။

            န်ဴတန္သည္ အေရာင္ေတြနွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေမးခြန္းတစ္ခုကို အခုလို စမ္းသပ္ခဲ့သည္။ မ်က္စိတစ္ဖက္ကို ပိတ္ထားျပီးေနေရာင္ကို စူးစိိုက္ျကည့္သည္မွာ ရိွသမွ် အေရာင္ေတြေျပာင္းသြားသည့္တိုင္ေအာင္ ျဖစ္သည္။ ရလာတဲ့ရလဒ္ကေတာ့ ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ မ်က္စိေတြ ပိတ္ ထားျပီး အေမွာင္ထဲမွာ ေနေနရျခင္းျဖစ္သည္။ သူ့မ်က္လံုးထဲမွာ ေျပးေနေသာ အနက္ေရာင္ အစက္တစ္စက္ မေပ်ာက္မခ်င္း သူ့ခမ်ာ မ်က္စိ ကို မဖြင့္ဘဲ အနားေပးထားရသည့္ သေဘာျဖစ္ေလသည္။

            သူ့အတြက္ Cambridgeမွာ ပညာဆက္သင္နိုင္ဖို့ အခြင့္အေရးကေတာ့ ၁၆၆၄ မွာ စေကာ္လားရွစ္ (ပညာရည္ခြ်န္) ရဖို့ျဖစ္ေလ သည္။ ေဒါက္တာ Issac Barrow က သူ့ကို စာေမးပဲြေျဖခိုင္းျပီး အနည္းဆံုးေလးနွစ္အတြက္ စေကာ္လားရွစ္ေပးခဲ့သည္။ န်ဴတန္သည္ အစားပ်က္၊ အအိပ္ပ်က္ကာ ျကိုးစားခဲ့ရရွာေလသည္။

            န်ဴတန္ အသက္ ၂၃ နွစ္၊ ၁၆၆၅ ခုနွစ္ ေနြရာသီမွာ အဂၤလန္ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ပလိပ္ေရာဂါျဖစ္ကာ ဒုကၡေရာက္ခဲ့ရ သည္။ ဖ်ားနာမႈက Cambridge သို့ ေရာက္လာေသာေျကာင့္ ေအာက္တိုဘာ ၁ဝ ရက္ေန့မွာ တကၠသိုလ္ကို ပိတ္ခဲ့ရသည္။ ေက်ာင္းသား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီရက္မတိုင္မီကပင္ မိဘမ်ားေနရပ္ရိွရာသို့ ျပန္ကုန္ျကျပီးျဖစ္ေလသည္။ ပလိပ္ေရာဂါသည္ Cambridge မွာ နွစ္နွစ္ျကာ က်ေရာက္ေနခဲ့ေသာေျကာင့္ ၁၆၆၇ ခုနွစ္ ေနြဦးရာသီမွပင္ တကၠသိုလ္ ျပန္ဖြင့္နိုင္ခဲ့သည္။ န်ဴတန္သည္ တကၠသိုလ္ပိတ္စဥ္ ကာလတြင္ Woolsthorpe သို့ ျပန္ဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သူ၏ ရပ္ရြာသို့ ျပန္ခဲ့ေသာ ၁၆၆၆ ခုနွစ္မွသည္ ေက်ာင္းပိတ္ကာလ ၁၈ လအတြင္း န်ဴတန္၏ ေရႊေရာင္လႊမ္းေသာ အိပ္မက္မ်ား ဖံြ့ျဖိုးလာေသာေနမ်ားအျဖစ္ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္ဆိုရမည္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ သူ၏ထူးျခားေသာ အယူ အဆမ်ား၊ အျကံညဏ္မ်ားကို ယင္းကာလအတြင္းမွာ မ်ားစြာရရိွခဲ့ေသာေျကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။

            သိပၸံပညာရွင္ေတြရဲ့ ဘဝေတြမွာ အဲဒီလိုပဲ။ သူတို့ရဲ့ဘဝအေျပာင္းအလဲေတြ သူတို့ရဲ့စဥ္းစားခိ်န္ေတြအတြက္ အခိ်န္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေပးလိုက္နိုင္ျပီဆိုရင္ ထူးျခားတဲ့မွတ္တိုင္ေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာပဲ။ န်ဴတန္သည္ ပထမဦးစြာ Law of Gravity(ဆဲြအား နိယာမမ်ား) ကို စူးစမ္းေလ့လာခဲ့ေလသည္။ သူက Calulus (ကဲကုလ) ဘာသာကို တီထြင္ခဲ့သည္။ ထိုအရာက သခၤ်ာဘာသာ၏ စနစ္သစ္။ ျပီးေတာ့ အလင္းနွင့္ အေရာင္ေတြကို ေလ့လာသည္။ ''ေနေရာင္သည္ သံုးေျမွာင့္ခြ်န္ဖန္တံုးျဖတ္၍ အေရာင္ခုနွစ္မို်း ျဖစ္ေစတယ္။ ထိုအရာမ်ားသည္ သက္တန့္၏ ေရာင္စဥ္ခုနွစ္သြယ္''။ ျပီးေတာ့ သိပၸံပညာသစ္ (ေခၚ) မကၠင္းနစ္ပညာ၏ အေျခခံနွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေဖာ္ျမူလာေတြ ထုတ္ခဲ့ သည္။ ဒီေရ၏ ဥပေဒသမ်ားကို ေတြ့ရိွခဲ့သည္။ ဒီေတာ့ န်ဴတန္ကို ကမၻာ့ညဏ္ျကီးရွင္လို့ ေခၚျကတာ ဘာဆန္းသလဲ။

န်ဴတန္၏ အေျကာင္းေတြထဲမွာ လူသိမ်ားေသာ အေျကာင္းအရာတစ္ခုကေတာ့ သစ္သီးပင္တစ္ပင္ေအာက္မွာ ထိုင္ေနစဥ္ ေျကြက် လာတဲ့ ပန္းသီးတစ္လံုးကို န်ဴတန္ေတြ့ျမင္ခဲ့ျပီးေနာက္ န်ဴတန္သည္ ကမၻာျကီးမွာ ဆဲြအားရိွတယ္ဟု ဆိုခဲ့ေသာအေျကာင္းေလးပါပဲ။ လမင္း ျကီးနွင့္ ပန္းသီးေလးတစ္လံုးမွာ ရိွေနေသာ ေရြ့လ်ားမႈကို ထိန္းခု်ပ္ေသာ အားသည္တူသည္ကို န်ဴတန္က ယံုျကည္ပါသည္။ လမင္းျကီးကို ပတ္လမ္းထဲမွာ ထိမ္းထားရန္ လိုအပ္ေသာအားကို န်ဴတန္က တြက္ခ်ျပခဲ့သည္။ ျပီးေတာ့ ကမၻာေျမဆီသို့ အရာဝတၴုဆဲြခ်ေနေသာအားနွင့္ နိႈင္း ယွဥ္ ျပခဲ့သည္။ ကမၻာျကီးသည္ ဆဲြအားရိွေသာ တစ္ခုတည္းေသာ အရာဝတၴုမဟုတ္ပါ။ ရိွရိွသမွ်ေသာ အရာဝတၴုတိုင္း အေသး၊ အျကီး မေရြး ဆဲြအားရိွျကသည္။ ကမၻာျကီး၏ ဆဲြငင္အားသည္ သင့္ကို ခလုတ္တိုက္သည့္အခါ လဲက်သြားေအာင္ သင္လမ္းေလွ်ာက္ေနရာကေန ပံ်တက္မသြားေအာင္ ဆဲြေနသည့္အားျဖစ္သည္။

            သူ၏ Principia  (ဥပေဒသမ်ား) ဟူေသာ နာမည္ေက်ာ္ စာအုပ္တစ္အုပ္တြင္ ''စျကဝဠာထဲက အရာဝတၴု၏ မည္သည့္ အမႈန္ကို အဆို စျကဝဠာ၏ တျခားေသာ အမႈန္တိုင္းက ဆဲြငင္လ်က္ရိွျကသည္''ဟု ေရးသားခဲ့သည္။ ကမၻာျကီးတစ္ခုလံုးမွာ အဲဒီအားနဲ့ အတူတကြ တည္ေဆာက္ထားပါသတဲ့။ ထိုအားသည္ အရာဝတၴု၏ အရြယ္အစားနွင့္ သူတို့၏ အကြာအေဝးေတြေပၚမွာ ေျပာင္းလဲမႈတည္ေနပါသတဲ့။ ထိုအားသည္ န်ဴတန္၏ သခၤ်ာေဖာ္ျမူလာမ်ားကို တြက္ခ်က္သည့္အခါ အသံုးဝင္လာခဲ့ပါသည္။

            မေမ့လိုက္နွင့္ဦး။ န်ဴတန္ကအဲဒီေတြ့ရိွခ်က္ေတြကို ၁၈ လဆိုတဲ့ကာလအတြင္းမွာ ေတြ့ရိွခဲ့တာေတြ ျဖစ္သည္။ ထိုအရာေတြကို ခ်က္ခ်င္းေတာ့ ပံုနိွပ္မျဖစ္ခဲ့ပါ။ အေျကာင္းကေတာ့ ဒါေတြကို လုပ္စရာေတြ က်န္ေနေသးသည္။ န်ဴတန္က သိပၸံပညာရွင္ပီပီ သူရဲ့ေတြ့ရိွခ်က္ ေတြအတြက္ တိက်ေသခ်ာဖို့၊ လူထုေရွ့ခ်မျပမီ မွန္ကန္ေျကာင္း သက္ေသရဖို့ လုပ္ရေပဦးမည္။ ေနာက္ဆံုး ပလိပ္ေရာဂါဆိုးျကီး မရိွေတာ ေသာအခါ လန္ဒန္က Cambridge သို့ ျပန္လာျပီး ေကာလိပ္ျပီးေအာင္ တက္ခဲ့ကာ သူ၏ စမ္းသပ္ခ်က္ေတြကို ဆက္လုပ္ခဲ့ပါေတာ့သည္။

            န်ဴတန္သည္ သံုးနွစ္ျကာ အလင္း၏ သဘာဝကို ေလ့လာစူးစမ္းခဲ့ရသည္။ သူ၏ ရွာေဖြေတြ့ရိွခ်က္မ်ားက သိပၸံပညာအတြက္ အလြန္ အေရးပါေသာ အခ်က္ေတြေပးခဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ စာျကည့္မွန္မ်ား၊ အေဝးျကည့္မွန္ေျပာင္းမ်ားနွင့္ အနီးျကည့္မွန္ေျပာင္းမ်ားအတြက္ မွန္ ဘီလူးမ်ား လုပ္ခဲ့သည္။

            န်ဴတန္၏ ပထမဦးဆံုးေသာ အေဝးျကည့္မွန္ေျပာင္းသည္ မွန္ဘီလူးမ်ားကို ျဖတ္သည့္ ကိရိယာမို်းမဟုတ္ဘဲ ျကည့္မွန္က ျပန္ေသာ အလင္းကို သံုးျပီးတီထြင္ခဲ့သည္။ န်ဴတန္၏ အေဝးျကည့္မွန္ေျပာင္းသည္ တစ္လက္မ ထူေသာျကည့္မွန္ျဖင့္ ျပုလုပ္ထားသည္။ ကာလီဖိုးနီး ယားက Mt.Palomarတကၠသိုလ္တြင္ လက္မ ၂ဝဝ ထူသည့္ ျကည့္မွန္ျဖင့္ ျပုလုပ္ေသာ အလင္းျပန္သည့္ အေဝးျကည့္မွန္ေျပာင္းယေန့တိုင္ ရိွသည္။ ယင္းသည္ န်ဴတန္၏ မူရင္းဥပေဒသအရ ျပုလုပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

            ေနာက္ေတာ့ ကမၻာ့ညဏ္ျကီးရွင္၏ စိတ္ဝင္စားမႈသည္ သူစိတ္ဝင္စားဆံုးအရာျဖစ္ေသာ ကမၻာ့ဆဲြငင္အားနွင့္ ေရြ့လ်ားမႈေတြဆီ ျပန္ေရာက္သြားသည္။ သူသည္ နွစ္ေပါင္း ၂ဝ ေလာက္အခိ်န္ေတြေပးျပီး သူ့ေရွ့ကေလ့လာခဲ့ေသာ သီအိုရီေတြကို သက္ေသျပဖို့ စမ္းသပ္ေနခဲ့ သည္။ ၁၆၈၇ ခုနွစ္ သူ့အသက္ ၄၅ နွစ္မွာ ‘Principia’ ဟု စာအုပ္ထြက္လာသည္။ ထိုစာအုပ္ထဲမွာ သူ၏ ဆဲြအားနိယာမမ်ား၊ ေရြ့လ်ား ျခင္း ဥပေဒမ်ားပါဝင္သည္။ ယင္းစာအုပ္သည္ ကမၻာျကီးအား ေျပာင္းလဲသြားေစမည့္ သိပၸံပညာအသိတရားကို ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့သည္။

            သူလုပ္ခဲ့ေသာ အလုပ္မ်ားကို လူထု၏ အသိအမွတ္ျပုျခင္းခံရေသာအားျဖင့္ ျဗိတိသွ်အစိုးရက ၁၆၉၆ ခုနွစ္မွာ Mint (London Mint ပိုက္ဆံအေျြကျပား လုပ္သည့္ စက္ရံု) မွာ စက္ရံုမွူးအျဖစ္ ခီ်းေျမွာက္အပ္နွင္းခဲ့သည္။ ၁၆၉၉ မွာ စက္ရံုမွူးခု်ပ္ျဖင့္ လာကာ သူ့ဘဝ ဆံုးသည့္တိုင္ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။ သူက ထိုအလုပ္ကို ေတာ္ေတာ္ေလး အေလးအနက္ထားျပီး ေက်ေက်နပ္နပ္ လုပ္ခဲ့သည္။ ျဗိတိသွ်အေျြကေတြ ကို အတုေတြနွင့္ မေရာေနွာေစေအာင္ ေသခ်ာစိစစ္ လုပ္ရေသာ အလုပ္ျဖစ္ေလသည္။ ထိုနွစ္ထဲမွာပင္ ျပင္သစ္အကယ္ဒမီ (French Academy of Science) က သူ့အား ေရြးခ်ယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္လူမို်းမ်ားအတြက္ အလြန္ဂုဏ္ရိွလွေပသည္။

            ၁၆၆ဝ ခုနွစ္ နိုဝင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန့တြင္ နကၡေဗဒပညာရွင္ Christopher Wren ၏ ပို့ခ်ခ်က္ တစ္ခုတြင္ ေျပာခဲ့ေသာ အျကံညဏ္ကို အေျကာင္းျပု၍ သခၤ်ာနွင့္ သိပၸံဘာသာရပ္ကို တိုးတက္ေစမည့္ အဖဲြ့အစည္းတစ္ခုဟူ၍ ေပၚလာခဲ့သည္။ ထိုအဖဲြ့တြင္ ၄ဝ ကို စိစစ္ေရြးခ်ယ္ခဲ့ကာ တစ္ပတ္ကို တစ္ရီွလင္နႈန္းျဖင့္ အသင္းကို လည္ပတ္ေစခဲ့သည္။ ဘုရင္ Charles IIကထိုအသင္းအတြက္ ေငြေျကး ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့သည္။ ထိုအသင္း၏ အဖဲြ့ဝင္မ်ားမွာ မတူညီေသာ ဘာသာရပ္မ်ားအလိုက္ အရည္အခ်င္းရိွသူမ်ားျဖစ္ျကသည္။ ထို Royal Societyသည္ သိပၸံပညာရပ္နယ္ပယ္တြင္ စတင္အထင္ကရျဖစ္ရျခင္းမွာ ၁၆၇၁ ခုနွစ္တြင္ န်ဴတန္အဖဲြ့ဝင္ျဖစ္လာခိ်န္မွ စခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္။ န်ဴတန္ကို ေခတ္မီေသာ သိပၸံပညာရွင္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပုျကသည္။ သူ Royal Societyမွာ အဖဲြ့သားျဖစ္လာခိ်န္တြင္ သူ၏ ကမၻာ့ ဆဲြအားတို့ အလင္းတန္းတို့ နကၡတေဗဒတို့မွာ လူထုက လက္ခံအသိအမွတ္ ျပဳေနျပီျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ ၁၇ဝ၃ ခုနွစ္တြင္ ျဗိတိသွ် Royal Society ၏ ဥကၠဋၭျဖစ္လာသည္။ ၁၇ဝ၅ ခုနွစ္မွာ ပထမဦးဆံုး ျဗိတိသွ် သိပၸံပညာရွင္အျဖစ္ ''ဆာဘဲြ့''အပ္နွင္းျခင္း ခံရကာ Sir Issac Newton  ျဖစ္လာသည္။ န်ဴတန္သည္ ထိုအမည္အတြက္ အလြန္ဂုဏ္ယူခဲ့ပါသည္။

            န်ဴတန္သည္ ၁၇၂၇ ခုနွစ္ မတ္လ ၂ဝ ရက္ အသက္ ၈၅ နွစ္တြင္ လန္ဒန္၌ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ သူ့ကို Westminster Abbeyတြင္ ျမွပ္နံွသျဂိုဟ္ခဲ့ပါသည္။ သူကြယ္လြန္ျပီးတဲ့ေနာက္မွာ သူ့ရဲ့ ကိုယ္ထဲမွာ ျပဒါးေတြ အေျမွာက္အျမား ေတြ့ရိွခဲ့ျကပါသည္။ ယင္းသည္ သူအဂၢိရတ္ပညာအတတ္ကို လိုက္စားရာမွ ရလာေသာ ရလဒ္ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ေနလိမ့္မည္။ ျပဒါးေတြ၏ အဆိပ္က န်ဴတန္၏ ေနာက္ဆံုးအခိ်န္မ်ား မွာ ဘာေတြ ထူးျခားေနသလဲဆိုတာကို ေျဖရွင္းခ်က္ေပးခ်င္ ေပးနိုင္လိမ့္မည္။

            အဂၤလိပ္ကဗ်ာဆရာျကီး Alexandre Pope က န်ဴတန္၏ ထူးျခားလွသည့္ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ယခုကဲ့သို့ စာဖဲြ့ခဲ့ပါသည္။

            ‘Nature and nature’s laws lay hid in night; God said ‘Let Newton’s be’ and all was light.’

            ''သဘာဝတရားနွင့္ သဘာဝတရား၏ ဥပေဒသေတြက လိွု့်ဝွက္ခ်က္ေတြျဖစ္တယ္ န်ဴတန္ကို ဘုရားသခင္က ဖန္ဆင္းလိုက္ေတာ့ အားလံုးေပၚသြားတယ္''

            န်ဴတန္၏ ရိုးရိုးသခၤ်ာဘာသာရပ္နွင့္ ပတ္သက္ျပီး လုပ္ေဆာင္သမွ်ေတြ အားလံုးမွာ လူသိရွင္ျကား မေတြ့ခဲ့ရဘဲ ၁၇ဝ၄ ခုနွစ္ ‘Poticks ဟူေသာ စာအုပ္ထြက္လာမွ ထိုစာအုပ္ထဲမွာ မ်ဥ္းေကြးေတြအေျကာင္း၊ Integrationအေျခခံမ်ားနွင့္ y=x3 မ်ဥ္းေကြးေတြ အေျကာင္း ေတြ့ရိွဖတ္ရႈခဲ့ျကရပါသည္။ သူ၏ Cambridge ပို့ခ်ခ်က္မ်ား (၁၆၇၃ ခုနွစ္နွင့္ ၁၆၈၃ ခုနွစ္ျကား)ကို ၁၇ဝ၇ ခုနွစ္တြင္ စာအုပ္အျဖစ္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

            န်ဴတန္နွင့္ ပန္းသီးကာတြန္းေတြ ဆဲြျကရာမွာ နူ်တန္တစ္ေယာက္ သစ္ပင္ေအာက္ထိုင္ေနစဥ္ ပန္းသီးက သူ့ေခါင္းတည့္တည့္ ေၾကြက်ရာမွ ကမၻာျကီးမွာ ဆဲြအားရိွေျကာင္း အျကံရလာပံုဟူ၍လည္းေကာင္း၊ Voltaireက ''ဆာအိုင္ဇက္စ္န်ဴတန္က ျခံထဲမွာလမ္း ေလွ်ာက္ေနတုန္း ကမၻာ့ဆဲြအားအေျကာင္းစဥ္စားေနတယ္။ အဲဒီအခိ်န္မွာ သစ္ပင္ေပၚက ပန္းသီးေျကြျကတာကို ေတြ့လိုက္တယ္'' ဟူ၍လည္း ေကာင္း ဆိုျကရာ န်ဴတန္၏ ေျပာျပခ်က္ဆိုေသာ 'အိမ္ရဲ့ ျပတင္းေပါက္မွာ ထိုင္ေငးေနတုန္း သစ္ပင္ေပၚက ပန္းသီးတစ္လံုးေၾကြလာတာကို ျကည့္ေနခဲ့ပါတယ္''ဟူ၍ အက်ယ္ခဲ့်ဆိုခဲ့ျကသလား ဆိုတာကိုေတာ့ ေတြးျကည့္ရေတာ့မည္ ထင္ပါသည္။

            

Read More

သိပၸံပညာကမၻာ ဘူမိေဗဒ၏ ဖခင္ျကီး ဂ်ဴနီယာ၀င္း

(ေအာင္ဆုလူငယ္ဂ်ာနယ္

            ၂ဝဝ၆၊ စက္တင္ဘာလ၊ ၁၅ ရက္)

 Charels Lyell ကို ၁၇၉၇ နိုဝင္ဘာ၊ (၁၄) ရက္တြင္ ေမြးဖြားျပီး သားသမီး (၁ဝ) ဦးမွာ အျကီးဆံုးျဖစ္သည္။ Charels Lyell (ခ်ားလီရယ္လ္) (၁၇၉၇-၁၉၇၅) စေကာ့တလန္မွာ ေမြးဖြားစဥ္ အခိ်န္အခါတုန္းက ဘူမိေဗဒကို စိတ္ဝင္စားသူနည္းပါးလွ၏။ လူအမ်ားစုက ကမၻာျကီးလံုးသည္ဟု ယံုျကည္ေနျကျပီး အနည္းငယ္ေလာက္က ေရွးဒ႑ာရီေတြကို စဥ္းစားျကကာ ကမၻာျကီးက အေခါင္းေပါက္ျကီးပါဟု သက္ေသျပခ်က္ ရိွရိွ မရိွရိွ လက္ခံထားျကေသာ အခိ်န္အခါျဖစ္သည္။

            လူတစ္ဝက္ေလာက BC၄ဝဝ၄ မွာ ကမၻာျကီးစျဖစ္သည္ဟု ယံုျကည္ျကသည္။ အေျကာင္းကေတာ့ (၁၇) ရာစုမွာ Archibishop ဟု ေခၚတြင္ေသာ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ျကီးက အဲဒီလိုေျပာခဲ့ေသာေျကာင့္ ျဖစ္သည္။ အီဂ်စ္လူမို်းေတြ အသက္ရွင္ေနျကတာ BC၄ဝဝ၄  မတိုင္မီ ရာစုေတြကဆိုေတာ့ အဲဒီလိုေျပာတာက မွားေနတာ ေသခ်ာသည္။

            Charels Lyell ေရးသားေသာ Principles of Geology (ဘူမိေဗဒဘာသာရပ္၏ ဥပေဒသမ်ား) ဟူေသာ စာအုပ္ ၁၈၃ဝ ခုနွစ္မွာ ထြက္လာခဲ့ေတာ့မွ ဘူမိေဗဒသည္ စစ္မွန္ေသာ သိပၸံဘာသာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ျဖစ္လာခဲ့ရပါသည္။ သိပၸံပညာဟူသည္ စနစ္က်ေသာ ေလ့လာ ျခင္းမွ ရရိွလာေသာ အခ်က္အလက္မ်ား သို့မဟုတ္ အသိပညာတို့ျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

            Charels Lyell က ခ်မ္းသာျြကယ္ဝေသာ မိသားစုမွ ေပါက္ဖြားလာသူျဖစ္သည္။ စေကာ့တလန္က အေကာင္းဆံုးတကၠသိုလ္မွာ ေနခဲ့ ရသည္။ ဖခင္ျဖစ္သူက သူ့ကို ေရွ့ေနျဖစ္ေစခ်င္ေသာေျကာင့္ လန္ဒန္သို့ သြားေရာက္ကာ Oxfordတကၠသိုလ္တြင္ ဥပေဒပညာကို သင္ျကား ေစခဲ့သည္။ ထို့ေနာက္ လန္ဒန္တြင္ ဥပေဒရံုးကိုယ္ပိုင္ဖြင့္ လွစ္ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ နွစ္နွစ္ေလာက္ျကာေတာ့ ဒီထက္ပိုတာတစ္ခုလုပ္ျကည့္ဖို့ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။

            Charels Lyell ၏ ဝါသနာက ေတာင္ေတြေပၚတက္ျပီး ထူးဆန္းေသာ ေက်ာက္တံုးမ်ား၏ ဖဲြ့စည္းမႈကို စူးစမ္းလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတေလ ေက်ာက္တံုးေတြထဲမွာ သစ္ပင္ေတြ၊ တိရစၧာန္ေတြ၏ ရုပ္ျြကင္းေတြကို ေတြ့ရတတ္သည္။ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ျြကင္းဟူသည္ အရာ ဝတၴုေတြ၏ ေျခရာလက္ရာေတြ၊ အရိုးစုေတြကို နွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ထင္က်န္ကာ ရိွေနေသာ အရာမ်ားျဖစ္သည္။ သူက အဲဒီလို ဘာေျကာင့္ျဖစ္ သလဲဆိုတာ အလြန္သိခ်င္ေနသည္။ အရိုးေတြက ဘယ္လိုရိွေနသလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ျကာေနျပီလဲ။ ထို့ျပင္ ကမၻာျကီးက ျကမ္းတမ္းျပီး ပံုပန္း မက်တဲ့ မ်က္နွာျပင္ ဘယ္လိုတည္ေဆာက္ေနသလဲ။ ျပီးေတာ့ ေတာင္ေတြကို တက္တဲ့အခါ ပဲ့ေျကြ၊ ျပုတ္က်တဲ့ ေက်ာက္တံုးေတြေျကာင့္ ကမၻာျကီးဟာ ကဲြေၾကြသည့္ ပံုျဖစ္ေနသလား ... ဆိုတာေတြကို စိတ္ဝင္စားလ်က္ရိွသည္။ အဲဒီအတြက္ အေျဖေတြရိွသည္။ အတိတ္တုန္းက တစ္ခါတစ္ရံျဖစ္တဲ့ ေျမငလ်င္ေတြ၊ ကမၻာေျမလႈပ္ရွားမႈေတြ ဒါေတြေျကာင့္ ေတာင္ေတြ၊ ေတာင္ျကားေတြျဖစ္ေနရသည္။

            ဒီအေျခေတြကို Charels Lyell က မေက်နပ္ပါ။ စေကာ့လူမို်း၊ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ James Hutton ေရးသားေသာ ၁၇၈၉ ခုနွစ္ ထုတ္ စာအုပ္အေဟာင္းတစ္အုပ္ကို သူ တေလးတစား ဖတ္ရႈခဲ့သည္။ Huttonက ကမၻာျကီးသည္ လူအမ်ား စဥ္းစားေနျကတာထက္ကို ပို၍ အသက္ျကီးသည္။ ျပီးေတာ့ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေျပာင္းလဲေနေသာ အရာေတြရိွသည္။ ေတာင္ကုန္း၊ ေတာင္တန္း၊ ေတာင္ျကားမ်ားသည္ ေျကာက္ စရာ ေကာင္းေသာ ေျမငလ်င္ဒဏ္မ်ားေျကာင့္ ေျပာင္းလဲမႈခ်ည္းပဲမဟုတ္၊ နွစ္ေတြေထာင္ခီ်ခ်င္ခီ်မည္၊ သန္းခီ်ျကာရင္လည္း ျကာခဲ့မည္။ မိုးေတြ၊ ဆီးနွင္းေတြ၊ ေလေတြ၊ ဒီေရေတြအစရိွေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားေျကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္ပါသည္တဲ့။ Charels Lyell က ထိုအယူအဆေတြ ကို လက္မခံေသာ္ျငားလည္း မွန္ကန္သည္ဟု ယံုျကည္ပါသည္။

            သူကနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မီးေတာင္ရွင္မ်ား၊ ေတာင္မ်ား၊ ဥေရာပကေတာမ်ားကို သြားေရာက္ေလ့လာ စူးစမ္းခဲ့သည္။ သူေတြ့သမွ်ေသာ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ျြကင္းေတြ ဟူသမွ်ကို စုေဆာင္းခဲ့သည္။ Hutton ၏ သီအိုရီမ်ားသည္ မွန္ကန္သည္ဆိုတာကို လက္ခံလာခဲ့သည္။ ဟုတ္ပါ သည္။ ကမၻာျကီးက နွစ္ေတြ ေထာင္ခီ်ရံုမကပါ။ နွစ္သန္းခီ်ပါျပီ။ ကမၻာျကီး၏နွစ္ေတြ ေထာင္ခီ်ရံုမကပါ။ နွစ္သန္းခီ်ပါျပီ။ ကမၻာျကီး၏ ပံုပန္းသဏၭာန္ေတြသည္ ျကီးက်ယ္လွတဲ့ ျပင္းထန္စြာတုန္လႈပ္မႈတစ္ခုေျကာင့္ ျဖစ္လာျခင္းမဟုတ္ေသာ သဘာဝတရား၏ နွစ္သန္းခီ်၍ ျဖည္း ေလးစြာ ေျပာင္းလဲမႈေျကာင့္ ျဖစ္ေခ်၏။

            ကမၻာျကီး၏ မ်က္နွာျပင္သည္ မိုးေရမ်ား၊ ေလျပင္းမုန္တိုင္းမ်ား၊ သဲမုန္တိုင္းမ်ား၊ ေရစီးေျကာင္းမ်ား၊ ငလ်င္မ်ားကသဲေတြ၊ ရံြ့ေတြကို သယ္လာေပးျကသည္။ ကမၻာ့အနက္ရိႈင္းဆံုးေနရာက ဓာတ္သတၲုေတြကိုလည္း သယ္ယူလာျက၏။ နွစ္ေတြျကာလာေတာ့ ေတာင္ေတြျဖစ္လာ ၏။ ေတာင္ေဟာင္းမ်ားက ျပိုက်ကုန္ျက၏။ ထိုအခါ သစ္ပင္မ်ား၊ တိရစၧာန္မ်ား၏ အရိုးမ်ားျဖင့္ ထိုေနရာမွာ ထိန္းသိမ္းေပးသကဲ့သို့ ျဖစ္လာ ၏။ နွစ္ေတြ ေတာ္ေတာ္ျကာေသာအခါ ေက်ာက္တံုး၊ သဲ၊ ရံႊ့ေျမတစ္ခုခုတို့၏ အလႊာေအာက္တြင္ နွစ္ျမုပ္ကုန္ျက၏။ ဤကား Charels Lyell ၏ ေျပာစကားမ်ားျဖစ္ပါသည္။

            ၁၈၃ဝ တြင္ Principle of Geology စာအုပ္ထြက္ရိွျပီးေနာက္ ၁၈၃၂ နွင့္ ၁၈၃၃ တြင္ ေနာက္ထပ္အတဲြ နွစ္တဲြလိုက္ထြက္လာျက ၏။ ထိုစာအုပ္ေတြထဲတြင္ သူ၏ သီအိုရီမ်ား မွန္ကန္ေျကာင္း ယံုျကည္ေလာက္သည့္ သက္ေသျပခ်က္ေတြပါသည္။ ကမၻာျကီး၏ သက္တမ္း နွင့္ နွစ္ေတြမ်ားစြာ ဘယ္လိုေျပာင္းလဲခဲ့သလဲ ဆိုတာေတြပါသည္။ ထိုစာအုပ္မ်ား ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့ကာ သူ့အမည္က ထင္ရွား ခဲ့ပါသည္။ သူ့ေျကာင့္ပင္ ဘူမိေဗဒဘာသာရပ္အတြက္ ခိုင္မာေသာ သိပၸံပညာရပ္ဆိုင္ရာ အုတ္ျမစ္ခ်ေပးနိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

            အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲမႈသီအိုရီကို တီထြင္ခဲ့သူ Charels Lyell သည္ Lyell ၏ ခင္မင္ေသာ သူငယ္ခ်င္းျဖစ္ျပီး စာေပးစာယူ မိတ္ေဆြမ်ား ျဖစ္ျကသည္။ DareinကLyell  ေရးသားေသာ စာအုပ္မ်ားနွင့္ ပတ္သက္၍ ''အလြန္တရာမွ အကို်းတရားမ်ားကို ေပးစြမ္းေသာဘူမိေဗဒ၏ ဥပေဒသမ်ားသည္ တုန္လႈပ္ေစပါ၏။ အရာဝတၴုမ်ားကို ဤသို့ အျမင္မို်း လီရယ္လ္တစ္ေယာက္သာ ျမင္နိုင္စြမ္းရိွ ၏။ ထိုအရာမ်ားကို သူ့မ်က္စိမ်ားက ေဖာက္ထြင္း၍မ်ား ျမင္ခဲ့ေလသလား''ဟု ခီ်းကူ်းေျပာဆိုခဲ့ပါေလသည္။ ထို့ျပင္ ''ကြ်နု္ပ္က သူ၏နည္း မ်ားကို သူတတ္နိုင္သည္ထက္ ပို၍ ခရီးေရာက္ေအာင္ ထပ္မံ ျဖည့္စြက္ျကိုးစားခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ကြ်နု္ပ္၏ စာအုပ္မ်ားသည္ လီရယ္လ္ ဦးေနွာက္တစ္ဝက္ပါေနပါတယ္လို့ တကယ္ယူဆမိပါသည္''ဟု ဆိုခဲ့ေသးသည္။

            ၁၉၄၁-ခုနွစ္တြင္ Charels Lyellူ ကို United Statesမွ ဖိတ္ျကားကာ Bostonတြင္ ၁၂ နာရီ စာသင္တန္း ပို့ခ်ေစခဲ့သည္။ ထိုပဲြသို့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တက္ေရာက္ျပီး သူေျပာတာေတြကို စိတ္ဝင္တစား လာနားေထာင္ျကသည္။ ထို့ေျကာင့္ ပို့ခ်မႈ သင္ခန္းစာကို နွစ္ျကိမ္ ပို့ခ်ခဲ့ရပါသည္။ United STates တြင္ ရိွေနစဥ္ Niagara ေရတံခြန္မ်ား၊ ၄င္းတို့၏ ေက်ာက္တံုးမ်ားကို ဘယ္လိုအရိွန္ျဖင့္ ပြတ္တိုက္သြားေစ သလဲ ဆိုတာကို သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့သည္။ ၁၈၄ဝ-၁၈၄၅ ခုနွစ္အျကား United States သို့ သြားေရာက္ခဲ့ေသာ Lyell ၏ ျကိုးပမ္းမႈ ျဖင့္ ခရီးသြား ဘူမိေဗဒစာအုပ္မ်ားထြက္ရိွခဲ့သည္။ ၁၈၄၅- ခုနွစ္တြင္ Travel in North America ကိုလည္းေကာင္း၊ ၁၈၄၉ ခုနွစ္တြင္ A Second visit to the United Statesကို လည္းေကာင္း ေရးသားခဲ့သည္။

            Lyell သည္ ငယ္ရြယ္စဥ္ကတည္းက မ်က္စိအျမင္အာရံုအားနည္းခဲ့သည္။ သူ ဥပေဒဘာသာမွ ဘူမိေဗဒကို ပို၍ စိတ္အားထက္သန္ ကာ ကူးေျပာင္းခဲ့ရေသာ အေျကာင္းတစ္ခုဟုလည္း ဆိုနိုင္သည္။ သူ ၁၈၄၈ ခုနွစ္တြင္ ဗစ္တိုးရီးယား ဘုရင္မက သူ့ကို ဘဲြ့ထူးခီ်းျမွင့္ခဲ့ သျဖင့္ Sir Charels Lyell ျဖစ္လာသည္။

            သူသည္ တစ္ခိ်န္တြင္ ဘူမိေဗဒကို ေခတၲခဏ စြန့္လႊတ္ျပီး The Antiquity of Man (လူသား၏ သမိုင္းအစ) ဟူေသာ စာအုပ္ထဲ တြင္ လူဟူေသာ သတၲဝါသည္ နွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ယေန့ယခုေတြ့ျမင္ရေသာ ပံုပန္းသဏၭာန္နွင့္ ကြာျခားေသာ ပံုသဏၭာန္ျဖင့္ ေပၚထြက္ လာသည့္ အေျကာင္းကို ရွင္းလင္းခ်က္မ်ားစြာျဖင့္ တင္ျပထားသည္။ သို့ေသာ္ Charels Lyell ၏ အမည္သည္ ဘူမိေဗဒအလုပ္ျဖင့္သာ ေက်ာ္ျကားက်န္ရစ္ခဲ့သည္။ သူတင္ျပခဲ့ေသာ ဘူမိေဗဒ၏ ဥပေဒသမ်ားေျကာင့္ ေခတ္မီေသာ ဘူမိေဗဒသည္ အေရးပါအရာေရာက္ေသာ သိပၸံ ပညာျဖစ္လာရသည္။

            ၁၈၇၅ ခုနွစ္တြင္ Sir. Charels Lyell ၏ ဆနၵအရ The Lyell Medal(လီရယ္လ္ အထိမ္းအမွတ္ဆုတံဆိပ္) ဟူူ၍ ေပၚထြက္လာ ရသည္။ ဆုတံဆိပ္ဒဂၤါးျပားသည္ ေျကးျဖင့္ျပုလုပ္ျပီး နွစ္စဥ္ဘူမိေဗဒအသင္းမွ ဆုထိုက္တန္သူမ်ားကို ေပးအပ္ခဲ့ျကသည္။ မ်က္စိအျမင္ အား နည္းေသာ Lyell ၏ ရုပ္ပံုလႊာကို တင္ျပရလွ်င္ အသိပညာကို အလြန္တပ္မက္ေသာ၊ နွစ္လိုခင္မင္ဖြယ္ေကာင္း၍ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ေသာ၊ အလြန္ရာမွ ျကည္လင္ေနေသာ စိတ္၏ ခြန္အားျဖင့္ ျပည့္စံုေသာ လူငယ္လူရြယ္ကေလးမ်ား၏ ျကိုးစားမႈမ်ားကို လက္ခံအားေပးေသာ ဘူမိ ေဗဒ ဘာသာရပ္၏ ဖခင္ျကီးတစ္ဦးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပု ေလးစားျကရမည္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။

           

Ref      1.Giant of Science

2.Famous Scientist 1967

3.Encyclopedia Britnaica

            

Read More