လဲြမွားခဲ့ေသာ အနာဂတ္တြက္ကိန္းမ်ား - ဂ်ဴနီယာ၀င္း

  (အမွတ္ ၁၆၅၊ ၂ဝဝ၄၊ ဇန္နဝါရီ အေတြးအျမင္)

(မျဖစ္နိုင္ဘူးဆိုတာေတြျဖစ္လာတာကေတာ့ယေန့မ်က္ျမင္ပါပဲ။ေနာင္အနာဂတ္မွာ ေနာင္တစ္ေန့ေန့မွာ မျဖစ္နိုင္ ဆိုျပီးေျပာတာေတြကိုအနာဂတ္လူသားေတြက ယေန့ေခတ္လူေတြကိုအခုလိုပဲ ေထာက္ျပျကဦးမယ္ ထင္ပါရဲ့)

"to err is human" တဲ့။ လူဆိုတာ မွားမွာပဲဟု ဆိုပါသည္။ အမွားနွင့္ကင္းသူဟူ၍ မရိွနိုင္။ အနာဂတ္မွာ ဘာေတြျဖစ္နိုင္တယ္။ မျဖစ္နိုင္ဆိုတာမို်းက်ေတာ့ ပို၍ပင္မွားနိုင္ေပေတာ့သည္။

          IBM ကို ေတြ့ရိွခဲ့သူ Thomas Watson က ၁၉၄၃ ခုနွစ္မွာ အခုလိုေျပာခဲ့ပါတယ္။ 'ကြ်န္ေတာ့္အထင္ ေျပာရရင္ေတာ့ ကမၻာေပၚ မွာ ကြန္ျပဴတာေတာင္းဆိုမႈဟာ စက္ငါးလံုးထက္ မေက်ာ္နိုင္ပါဘူး'။ ဒါေပမဲ့ ယေန့ IBMကြန္ပူ်တာေခတ္က ရာဂဏန္းနဲ့ စကားေျပာေနပါ ျပီ။ ၁၈၇၇ ခုနွစ္နဲ့ ၁၈၈၁ ခုနွစ္ျကားမွာ အေမရိကန္သမၼတျဖစ္ခဲ့သူ RutherfordBirchard Hayes က ၁၈၇၆ ခုနွစ္မွာ တယ္လီဖုန္းေတြ နဲ့ ပတ္သက္လို့ အခုလိုဆိုခဲ့ပါတယ္။ 'ဒီတီထြင္မႈဟာ အံ့ျသစရာ ေကာင္းလွပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ေန့က်ရင္ေတာ့ ဘယ္သူမွ သံုးျကမွာမဟုတ္ပါဘူး' ဒါေပမဲ့ ယေန့ေခတ္ တယ္လီဖုန္း အသံုးဝင္မႈကို လူတိုင္းျမင္ေတြ့ေနျကရပါျပီ။ တယ္လီဖုန္းမွ အိမ္တြင္းသံုးေတြ၊ သယ္ေဆာင္လို့ရတဲ့ တယ္လီဖုန္းေတြ၊ အေရာင္အေသြးစံု၊ ပံုသဏၭာန္မို်းစံုဟာ ေလာက္ေတာင္ မေလာက္ပါဘူး။

Auguste Compte ဟာ ျပင္သစ္လူမို်း စိတ္ပညာရွင္ျဖစ္ပါတယ္။ သူေရးသားခဲ့တဲ့ စိတ္ပညာဘာသာေဗဒကို ယေန့ Herman တကၠသိုလ္မွာ သင္ျကားေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ သူက ၁၈၃၅ ခုနွစ္မွာ ျကယ္ေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ ‘Nous concevons la possibilité de ............’ 'ကြ်န္ေတာ္တို့က သူတို့ရဲ့ ပံုပန္းသဏၭာန္ေတြ၊ အကြာအေဝးေတြ၊ သူတို့ရဲ့ ဟန္ပန္ေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေတြကို စဥ္းစားေတြးေခၚနိုင္ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို့ရဲ့ ဓာတုေဗဒဆိုင္ရာ ဖဲြ့စည္းမႈေတြ၊ သူတို့ရဲ့ ေျမမ်က္နွာျပင္ဆိုင္ရာ အသြင္သဏၭာန္ေတြ ကို ေလ့လာမႈကို လုပ္နိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး'တဲ့။ ၁၈၅၉ ခုနွစ္မွာ စပက္ထရိုစကုပ္(Spectoscope) ေခၚ ေရာင္စဥ္ျကည့္ ကိရိယာေပၚလာ ပါတယ္။ အဲဒီကိရိယာနဲ့ ျကယ္ေတြရဲ့ဖဲြ့စည္းတည္ေဆာက္မႈေတြ၊ ဓာတုေဗဒဆိုင္ရာ အသြင္သဏၭာန္ေတြကို ေလ့လာခြင့္ရခဲ့ျကပါတယ္။

          ကမၻာေက်ာ္ သိပၸံပညာရွင္ျကီး Albert Einstein ဟာ နူ်ကလိယစြမ္းအင္နဲ့ ပတ္သက္ျပီး ၁၉၃၂ ခုနွစ္မွာ သူ့ရဲ့ ယူဆခ်က္ကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။ 'နူ်ကလိယစြမ္းအင္ တစ္ေန့မွာ ပိုင္ဆိုင္လာမယ္ဆိုတာဟာ ေတာ္ေတာ္ မျဖစ္နိုင္ဆံုး၊ အေသးနုတ္ဆံုး အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အက္တမ္ကို ခဲြမွသာ ရနိုင္မယ့္ နူ်ကလိယကို မရနိုင္ပါဘူး။ အက္တမ္ကို ခဲြနိုင္မယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး' အိုင္စတိုင္းဟာ ၁၉၃၉ ခုနွစ္မွာ ေတာ့ သူ့အျမင္ကို ေျပာင္းခဲ့တဲ့ သေဘာရိွပါတယ္။ သူ့ရဲ့ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းေတြျဖစ္တဲ့ ရူပေဗဒပညာရွင္ေတြက အဏုျမူဗံုး ျဖစ္နိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အေျကာင္းအရာေတြ ပါဝင္တဲ့ စာတစ္ေစာင္ကို သမၼတRoosevelt ဆီေပးပို့ရာမွာ သူက လက္မွတ္ထိုးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက အဲဒီ ထုတ္လုပ္မႈမွာ မပါဝင္ခဲ့ပါဘူး။ ၁၉၄၃ ခုနွစ္မွာ သမၼထံ ဒီလက္နက္ကို အသံုးမျပုဖို့ စာေရးေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၁၉၄၅ ခုနွစ္ ျသဂုတ္လ ၆ ရက္ေန့မွာ အေမရိကန္က ပစ္လႊတ္ခဲ့တဲ့ အဏုျမူဗံုးဟာ ဟီရိုရိွးမားကို က်ခဲ့ပါတယ္။ စစ္အျပီးမွာ အိုင္စတိုင္းဟာ နူ်ကလိယ အဏုျမူဗံုးလုပ္ငန္းကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆန့္က်င္ခဲ့ပါတယ္။

Lee De Forest က အေမရိကန္ အင္ဂ်င္နီယာတစ္ေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၅၇ ခုနွစ္မွာ လကမၻာနဲ့ ပတ္သက္ျပီး အခုလို ဆိုခဲ့ပါ တယ္။‘Mettre un homme dans une fuse a plusieurse tages et......’’ 'လူတစ္ေယာက္ကို ဒံုးပံ်ထဲမွာ ထည့္ျပီး လကမၻာရိွရာ သြားမယ္၊ ျပီးေတာ့ ကမၻာေျမကို ျပန္လာမယ္ ဆိုတာဟာ (ဲJules Vernes) ဂူ်းဗန္းရဲ့ စိတ္ကူးယဥ္ပံုျပင္တစ္ပုဒ္မွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။' သို့ေပမယ့္ သူေျပာခဲ့ျပီး ၁၂ နွစ္အျကာမွာ လူသားဟာ ပထမဦးဆံုး လကမၻာေျမေပၚ ေျခခ်နင္းခဲ့ပါတယ္။

          Auguste Lumiere ဟာ ၁၈၉၅ ခုနွစ္မွာ သူ့ရဲ့အစ္ကို အကူအညီနဲ့ ရုပ္ရွင္ရိုက္စက္ကို တီထြင္ခဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။ သူက အဲဒီ နွစ္တုန္းကပဲ အခုလို ေျပာခဲ့ပါတယ္။ 'ကြ်န္ေတာ့္ရဲ့ တီထြင္မႈဟာ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအတြင္းမွာသာ စူးစမ္းစရာ သိပၸံပညာရပ္တစ္ခုလိုပဲ ရိွပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ စီးပြားေရးအရေတာ့ ဘယ္လိုလမွ ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ဘူး' လို့ ဆိုပါတယ္။ ၁၉၂ဝ ခုနွစ္မွာေတာင္ သူက အခုလို တြက္ကန္းထုတ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ 'ရုပ္ရွင္ေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကမၻာေပၚမွာေတာ့ ေရရွည္မရပ္တည္ နိုင္ပါဘူး။ အသံနဲ့ရုပ္ျကည္လင္ျပတ္သားမႈဆိုတာ လံုးဝဥႆံု မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။' အခုလက္ရိွဘဝမွာ ရုပ္ရွင္ေတြရဲ့ တိုးတက္မႈဟာ လိုက္လို့ ေတာင္ မမီနိုင္ေတာ့ပါဘူး။

          ေလထဲမွာ လူေတြ မသြားနိုင္ဖူးလို့ (Academy of Science) အဖဲြ့ဝင္နကၡတၲေဗဒပညာရွင္(Jpseph de Lanlande က ၁၇၈၂ ခုနွစ္ မွာ အခုလိုဆိုခဲ့ပါတယ္။ ‘Il est totalement impossible que..........’’ 'လူေတြ ေလထဲပံ်နိုင္မယ္ဆိုတာ လံုးဝ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုလုပ္နိုင္ဖို့ အံ့ျသစရာေကာင္းတဲ့ တြက္ခ်က္မႈနဲ့ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေတာင္ပံေတြရိွဖို့လိုပါတယ္။ တစ္စကၠန့္ကို တစ္မီတာနႈန္းရိွတဲ့ အျမင့္နႈန္းနဲ့ လႈပ္ရွား နိုင္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ေတြးေခၚတာဟာ ရူးသြပ္မႈသာ ျဖစ္ပါတယ္' သူေျပာျပီး ၁၃ လ အျကာမွာ Montgofier ညီအစ္ကိုေတြဟာ ပထမဦးဆံုး မိုးပံ်ပူေဖာင္းနဲ့ ပံ်သန္းမႈဟာ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။

          ၁၇၉၃ ခုနွစ္နဲ့ ၁၈၅၉ ခုနွစ္ျကား လန္ဒန္တကၠသိုလ္မွ နကၡေဗဒပါေမာကၡ ေဒါက္တာ Dyonysus Landner က အခုလို ဆိုပါ တယ္။

          'မီးရထားနဲ့ အျမန္ဆံုးခရီးတြင္ နိုင္မယ္ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ ခရီးသည္ေတြဟာ အသက္ရႈက်ပ္ျပီး ေသသြားနိုင္ပါတယ္'တဲ့။ ၁၈၅၃ ခုနွစ္မွာ အဂၤလန္က(The Quarterly Review)  သတင္းစာက အခုလို ေရးခဲ့ပါတယ္။

          'မီးရထားေတြဟာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ေတြ အားလံုးထက္ နွစ္ဆေလာက္ ျမန္ျပီး ေက်ာ္တက္သြားမယ္ဆိုတာဟာ ရူးသြပ္တဲ့ စဥ္းစားေတြး ေခၚမႈသာ ျဖစ္ပါတယ္'။ ယေန့ မီးရထားေတြရဲ့ ရပ္တည္မႈဟာ သူတို့နိုင္ငံေတြမွာ တစ္နာရီကို မိုင္ရာဂဏန္း ျဖစ္ေနျကပါျပီ။

          မျဖစ္နိုင္ဘူးလို့ သူတို့က ေျပာခဲ့ျကပါတယ္။ ေျပာတဲ့သူေတြကလည္း သာမန္လူေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ့္ ဧရာမ ပုဂၢိုလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မျဖစ္နိုင္ဘူးဆိုတာေတြ ျဖစ္လာတာကေတာ့ ယေန့ မ်က္ျမင္ပါပဲ။ ေနာင္အနာဂတ္မွာ ေနာင္တစ္ေန့ေန့မွာ... မျဖစ္နိုင္ ဆိုျပီး ေျပာတာေတြကို အနာဂတ္လူသားေတြက ယေန့ေခတ္လူေတြကို အခုလိုပဲ ေထာက္ျပျကဦးမယ္ ထင္ပါရဲ့။

Ref: Science et Vie Junior , Janvier, 2000