(အမွတ္ ၁၇၆၊ ၂ဝဝ၆၊ ဇန္နဝါရီလ အေတြးအျမင္)
Wordsworth (သို့) WilliamWordsworth (၁၇၇ဝ-၁၈၅ဝ)
ဟာ ထင္ရွားတဲ့ကဗ်ာဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ သူ့ဘဝတစ္ေလွ်ာက္ လံုးမွာ သာယာလွပတဲ့ ေရျပင္က်ယ္ေတြနဲ့
နီးစပ္တဲ့ အဂၤလန္အရပ္မွာ ေနထိုင္ျကီးျပင္းခဲ့ရတယ္။ သူေရးဖဲြ့တဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ လူေတြ အေျကာင္း၊
လွပတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြအေျကာင္း၊ ေနရာေဒသတစ္ခုရဲ့ သမိုင္းရာဇဝင္ေတြအေျကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။
သူ့ကိုယ္ပိုင္ ဘဝဟာ ကဗ်ာ ဆရာ ျဖစ္တယ္လို့ သူကဆိုခဲ့ပါတယ္။ သူ့အသက္ ၁၄ နွစ္အရြယ္မွာကတည္းကိုက
ကဗ်ာေတြ ေရးဖဲြ့ေနျပီ။ ခံစားတတ္ေနျပီ။ သူ့ရည္မွန္း ခ်က္က ကဗ်ာဆရာျဖစ္ဖို့ဆိုရင္ သူ့ရည္မွန္းခ်က္
ျပည့္ဝခဲ့ျပီလို့ ဆိုရမွာေပါ့။ သူဟာ တကယ္ပဲ သဘာဝတရားရဲ့ ထူးျခားဆန္းသစ္တဲ့ အရာ ေတြကို
ေဖာ္ထုတ္တဲ့ ကဗ်ာဆရာတစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။
Wordsworth က ရိုးသားတဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္းထဲက
ရိုးသားတဲ့ အရာေတြကိုသာ ကဗ်ာသမားက ေရးဖဲြ့သင့္ပါတယ္လို့ ဆိုခဲ့ပါ တယ္။ သူေရးဖဲြ့တဲ့
ကဗ်ာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သဘာဝရဲ့ အလွတရားေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ဥပမာ သူေရးခဲ့တဲ့ ့စသည Upon the Westminster Bridge ဆိုရင္ Westminster တံတားေပၚကေန မနက္ေစာေစာအခိ်န္အခါတစ္ခုမွာ ေတြ့လိုက္ရတဲ့
လန္ဒန္ျမို့ ရႈခင္းကို ေရးဖဲြ့ထားတယ္။ အိမ္ျကီးအိမ္ငယ္ေတြ အိပ္ေမာက်ေနတဲ့ အခိ်န္မွာေပါ့လို့
သူက စပ္ဆိုထားတယ္။
Wordsworth ကို သဘာဝ၏ ကဗ်ာဖဲြ့သူလို့ ေခၚေဝၚျကတယ္။
သူ့ရဲ့စိတ္ျကိုက္အျဖစ္ဆံုးအရာ ဆိုတာေတြဟာ ေကာင္းကင္ယံက ငွက္ကေလးေတြရယ္၊ ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္ေတြရယ္၊
ေရျပင္ေတြရယ္၊ ေတာင္တန္းေတြရယ္၊ လယ္ကြင္းျပင္ထဲက ပန္းေတြရယ္ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ သဘာဝတရားျကီးရဲ့
ရပ္တည္မႈ ေရွ့မွာရိွေနရမွသာ ေပ်ာ္ရႊင္မႈနဲ့ ျပည့္စံုသူ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို့ ဆိုနိုင္တဲ့
ပုဂၢိုလ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ တိတ္ဆိတ္ ျငိမ္သက္မႈရယ္၊ ေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္
အလယ္မွာသာ သဘာဝ၏ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ဖန္တီးနိုင္သူရယ္လို့ ဆိုရမယ္ထင္ပါတယ္။
‘Wordsworth ကို ေဝဖန္ျခင္း’ လို့ဆိုရမယ့္
‘Critics onWordsworth’ ဆိုတဲ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ထဲမွာ Wordsworth ကဗ်ာေတြနဲ့Wordsworth ကို နိႈင္းယွဥ္ျပီး ေဝဖန္ေရးသားထားတာေတြ
ေတြ့ခဲ့ရတယ္။ ေဝဖန္တဲ့ ပုဂၢိုလ္ေတြက ဧရာမပုဂၢိုလ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာျကီးေတြျဖစ္တဲ့
Robert Southy, John Keats, Shelly တို့လည္းပါတယ္။
သူတို့တစ္ေတြက Wordsworth ေရးတဲ့ ကဗ်ာ ေတြအားလံုးကို
ထံုးလိုေခ်၊ ေရလိုေနွာက္ေနေအာင္ ေလ့လာဖတ္ရႈထားပံုရတယ္ဆိုတာ သူတို့ရဲ့ ေဝဖန္ေရးသားခ်က္ေတြ
ဖတ္ျကည့္လိုက္ရံုနဲ့ ထင္ရွားေပၚလြင္လွပါတယ္။ ကြ်န္မကေတာ့ Wordsworth ေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြအားလံုးမသိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္သိတဲ့
ကဗ်ာေတြအေျကာင္း ပါလာရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ Wordsworth
က ဘယ္လိုကဗ်ာဆရာ အမို်းအစားလဲ ဆိုတာေတြ ေရးထားတာေတြျဖစ္ျဖစ္ ေတြ့လိုက္ရေတာ့
စိတ္ဝင္ စားမိတယ္။
'ကဗ်ာဆရာဟာ သူ့ကိုယ္သူ စဥ္းစားေတြးေခၚပံုရပါတယ္။
သူက လူေတြရဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ လူ့သဘာဝေတြကို နက္နက္နဲနဲ ေလ့လာ တယ္။ ျပီးေတာ့ ခံစားခ်က္ေတြကေန
စကားလံုးေတြအျဖစ္ ေမြးဖြားလိုက္တယ္'။
တခို့်ေသာ ပုဂၢိုလ္ေတြကေတာ့ Wordsworth ဆိုတဲ့
ကဗ်ာအမို်းအစားေတြကို ေဝဖန္ရင္းနဲ့ ကဗ်ာဆိုတဲ့ ေဝါဟာရကို အခုလို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ျကပါတယ္။
'ကဗ်ာဆိုတဲ့ မို်းနြယ္စုေတြအတြက္ လူျဖစ္လာတာ
ကဗ်ာဆရာေတြလား။ ကိုယ့္ရဲ့ ဇဲြလံု့လေတြစိုက္ရင္းနဲ့ ခံစားခ်က္ေတြ ေပးဆက္ကာ မ်က္ရည္စေတြ
အဆက္မျပတ္ ယိုဆင္းလာတဲ့အခါ ကဗ်ာေတြ ျဖစ္လာရသလား။ သူတို့က လူ့သဘာဝအရ ျဖစ္လာတဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို
လြယ္ကူရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ တင္ျပေပးလိုက္ျကတယ္။ တစ္ဖက္က ေျပာရရင္ေတာ့လည္း
ကဗ်ာဆရာေတြက ေျဖေဖ်ာ္ေပး နိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းရိွသူေတြပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ခံစားခ်က္ေတြကို
သစၥာရိွရိွ ေဖာ္ထုတ္ေပးနိုင္သူေတြ အဲဒီအတြက္လည္း ေက်နပ္ေနသူေတြျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီေတာ့ ကဗ်ာဆိုတာ
သဘာဝရဲ့ ဘာသာစကားပါပဲ။ ဘယ္ေတာ့မွလဲ မေသဘူး။ သူတို့ကတကယ္ မရိွတဲ့အရာေတြကို လိွု့်ဝွက္
ဆန္းျပားတဲ့ အရာေတြအျဖစ္ ပံုေဖာ္ျကတယ္။ လူ့အသိစိတ္ေတြကိုလည္း ယံုျကည္မႈနဲ့ နိုးထလာေအာင္
မီးေမာင္းထိုးျပလိုက္တယ္'။
ကဗ်ာဆရာ John Keats က အခုလိုဆိုထားပါေသးတယ္။
'ကမၻာျကီးဟာ စိတ္မခ်မ္းသာစရာေတြ၊ ကဲြအက္ေနတဲ့
အသည္းနွလံုးေတြ၊ နာျကင္ထိခိုက္ရမႈေတြ၊ ဖိနိွပ္ခံရမႈေတြ အျပည့္ပါပဲ။ ကြ်န္ ေတာ္တို့ဟာ
အေကာင္းနဲ့အဆိုး ညီမွ်ျခင္းကို တစ္ခါမွ တိုင္းျကည့္မေနပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း အဲဒီလိွု့်ဝွက္ခ်က္ေတြရဲ့
ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးကိုေတာ့ ခံစားမိျကပါရဲ့။ အဲဒီအခ်က္ဟာ Wordsworth ေတြ့ျမင္ခံစားနိုင္စြမ္းရိွတဲ့ေနရာပါပဲ။ သူေရးခဲ့တဲ့
ကဗ်ာတခို့်မွာ မဲေမွာင္ေနတဲ့ လမ္းေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပထားတယ္။ ဘယ္သူမွ သတိမထားမိတဲ့
အရာေတြကို သူက ေတြ့ျမင္ခံစားနိုင္စြမ္းရိွပါသည္။ ကြ်န္ေတာ္တို့ အသက္ရွင္ေနသမွ် စဥ္းစားေတြးေခၚေနရမယ္။
သူ့ကဗ်ာေတြထဲမွာ ေဖာ္ထုတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို ေတြ့ျမင္ရတာဟာ သူဟာ ညဏ္ျကီးရွင္ ျဖစ္ရံုမက
ပိုျပီးလဲ ေရွ့ေရာက္ေနသူျဖစ္ပါတယ္လို့ ဝန္ခံရမွာပါပဲ'။
William Blake က Wordsworth ကို အခုလို ပံုေဖာ္ထားတယ္။
'ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ Wordsworth ကို စိတ္ဝိညဥ္ေတြ၊ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ အဆက္မျပတ္ ဖိစီးခံေနျကရတဲ့
လူ့သဘာဝကို ဆန့္က်င္ျပီး မတ္မတ္ရပ္ေနနိုင္တဲ့ သဘာဝ အက်ဆံုးလူသားတစ္ဦးအျဖစ္ ျမင္မိပါတယ္'။
ေျပာရရင္ေတာ့ Wordsworth ဟာ ယဥ္ေက်းပါတယ္ဆိုတဲ့ လူ့ယဥ္ေက်းေတြထဲမွာ ရွင္သန္ေနရတဲ့
ခပ္ရိုင္းရိုင္း လူတစ္ေယာက္ပါပဲ တဲ့။ သူ့ရဲ့ အျကံညဏ္ေတြ၊ အေတြးအေခၚေတြ၊ ခံစားခ်က္ေတြဟာ
ျဖူစင္သန့္ရွင္းလြန္းအားျကီးလို့ လူ့ယဥ္ေက်းေတြအလယ္မွာ ရိုင္းေတာင္ ရိုင္းေနပါေသးတယ္။
Wordsworth ရဲ့ ကဗ်ာေတြဘာေျကာင့္ အဖိုးတန္ျပီး လွပေနရသလဲဆိုေတာ့ သူ့ရဲ့ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈေတြဟာ
အမွား အယြင္း ကင္းတယ္။ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ျဖူစင္တယ္။ စဥ္းစားေတြးေခၚတယ္ဆိုတာ မ်က္စိနဲ့
တပ္အပ္မျမင္ရတဲ့အရာေတြ၊ ကဗ်ာကိုေတာ့ ျမင္ ရတယ္။ ေတြ့ရတယ္၊ တကယ္ရိွတဲ့အရာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေျကာင့္
Wordsworth ရဲ့စဥ္းစားေတြးေခၚမႈကို ကဗ်ာထဲမွာ
ရွာေတြ့နိုင္တယ္လို့ ဆိုရမွာပါပဲ။
ေန့စဥ္နဲ့အမွ် လႈပ္ရွားရုန္းကန္ေနရတဲ့ လူေတြဟာ
သဘာဝရဲ့ အလွတရားကို အရသာခံစားဖို့ ေမ့ေလ်ာ့ေကာင္းေမ့ေလ်ာ့ေနမယ္။ ဖာသိ ဖာသာ ေနမိခ်င္ေနမိမယ္။
ခံစားမိလည္း ကိုယ္တစ္ဦးတည္းနဲ့တင္ ျပီးဆံုးသြားမယ္။ Wordsworth ဟာ သဘာဝတရားရဲ့ အလွကို လူေတြ ေရွ့ကို ခ်ျပတတ္သူ၊
လမ္းညႊန္ျပသသူ၊ ေပ်ာ္ရႊင္မုကို ခံစားတတ္ေအာင္ သင္ျပေပးသူျဖစ္ပါတယ္။ Wordsworth က ပြင့္ဖူးလာတဲ့ ပန္း ကေလး တစ္ပြင့္ဟာ သူ့ကို အေတြးေတြ
ျဖစ္လာေစတယ္။ မ်က္ရည္စေတြက်လာရေလာက္ေအာင္ ေလးနက္မႈေတြ ေပးပါတယ္လို့ ဆိုခဲ့ဖူးပါ တယ္။
ဒါ့အျပင္ သဘာဝတရားေတြ လႊမ္းျခံုထားတဲ့ သူ့ရဲ့ကဗ်ာဟာ ဘယ္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ရဲ့ ယံုျကည္မႈေတြ၊
အယူအဆေတြကိုမွ် ျသဇာလႊမ္းမိုးျခင္း မရိွပါဘူးတဲ့။ ဘယ္သူရဲ့ အယူသည္းမႈေတြကိုလည္း အေနွာင့္အယွက္
မေပးပါဘူးတဲ့။ အဲဒီအခ်က္ကိုက သဘာဝတရား ဟာ လူသားေတြအေပၚကို လႊမ္းျခံုထားတဲ့အရာ ျဖစ္ေနလိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။
ေဝဖန္တဲ့ ပုဂၢိုလ္တစ္ဦးက ၁၉၂ဝ ခုနွစ္မွာ
Wordsworth ရဲ့ ကဗ်ာေရးသားမႈနဲ့ ပတ္သက္လို့
Wordsworth ဟာ အဂၤလိပ္ကဗ်ာ ဆရာျကီးေတြ အားလံုးထဲမွာ ကာရန္နဲ့ ပတ္သက္ရင္ အဆင္းရဲဆံုးပါပဲလို့
ဆိုထားပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အဂၤလိပ္ကဗ်ာေတြဟာ ကာရန္နဲ့ပတ္ သက္လာရင္ ထူးထူးျခားျခားကို ခ်မ္းသာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ Wordsworth ရဲ့ ကဗ်ာေရးဖဲြ့ပံုက စာေျကာင္း
၅ ေျကာင္းပါတဲ့ စည္းခ်က္က် စပ္နည္းကို သံုးပါတယ္။ ဒါေျကာင့္ Wordsworth ကို ကာရန္ခို့်တဲ့တယ္လို့ အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္လို့ေတာ့
မရပါဘူး။ စည္း ခ်က္နဲ့ ကာရန္ျကားက ဆက္သြယ္ခ်က္ကို သိေနသူတစ္ဦးလို့ပဲ ဆိုရလိမ့္မယ္လို့
ေဝဖန္ထားပါတယ္။
Wordsworth က Let nature be your
teacher. 'သဘာဝတရားကို ကိုယ့္ရဲ့ ဆရာသမားအျဖစ္ ရိွပါေစ'လို့ ေျပာပါတယ္။ သူ့ရဲ့ အျကံညဏ္က
ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတယ္လို့ Aldous Huxley က ေထာက္ခံထားပါတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ကေရာ အဲဒီအတိုင္း
က်င့္သံုးပါရဲ့ လား ဆိုတာ စိတ္ဝင္စားစရာပါပဲ။ ေျပာရရင္ေတာ့ ဆရာသမားေျပာတဲ့ စကားကို
ဘယ္တပည့္ကမွ တေသြမသိမ္း နားေထာင္တယ္ဆိုတာ မရိွပါဘူး။ နားပိတ္ခ်င္ပိတ္ထားမယ္။ ကိုယ္ျကားခ်င္တာကိုပဲ
နာခံခ်င္နာခံမယ္။ သဘာဝတရားနဲ့ ပတ္သက္လို့ စိတ္ထဲက အလိုလိုသိေနတာ တစ္ခုက ကမၻာျကီးဟာ
လံုးဝဥႆံု ထူးဆန္းတယ္။ အလွအပေတြ၊ စဲြလန္းစရာေတြ ရိွေနတာေတာင္မွ ကိုယ့္ရင္ထဲမွာ တစိမ္းတရံလို
ျဖစ္ေနရ တယ္။ အျမဲတမ္း ထူးဆန္းေနျပီး ေျကာက္စရာ တျခားတစ္ကမၻာက ျဂိုဟ္တစ္ခုလိုျဖစ္ျဖစ္သြားတတ္ေသးတယ္။
Wordsworth ဟာ သူ့ရဲ့ အေတြးအေခၚေတြကို ခ်ျပတဲ့အခါ သူ့ရင္ထဲက အလိုလို သိသိေနတယ္ဆိုတဲ့
အခ်က္ကိုလည္း တိုက္ရိုက္တင္ျပပံုရပါတယ္လို့ ဆိုထားပါတယ္။
Wordsworth ရဲ့ ကဗ်ာေတြကို ဖတ္တဲ့အခါ သူေရြးခ်ယ္သံုးနႈန္းလိုက္တဲ့
စကားလံုးေတြဟာ အိမ္မွာေနရင္း သက္ေတာင့္သက္သာ ေျပာေနတဲ့ အတိုင္းပါပဲတဲ့။ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္က
စြန့္စြန့္စားစား ေျပာဆိုသံုးနႈန္းလိုက္တာမို်း မဟုတ္ပါဘူး။ ထူးျခားျပီး လႈပ္ခတ္သြား
ေစတဲ့ စကားလံုးမို်းေတြ ရခဲပါသတဲ့။ ဒါဟာ လိွု့်ဝွက္တဲ့ ကမၻာျကီးကို သူ့ရဲ့စိတ္ထဲက အလိုလိုသိျမင္ေနတဲ့
အျမင္ကို ဖြင့္ဟလိုက္တာျဖစ္ ပါတယ္။ အဲဒီအျမင္ဟာလည္း သာမန္လူတစ္ေယာက္က အရိွကို အရိွအတိုင္း
ခပ္ရိုးရိုးေတြးျမင္သလိုပါပဲတဲ့။ ဥပမာ-ကမၻာျကီးက ထူးဆန္း လိုက္တာ။ ပြင့္လာတဲ့ ပြင့္ဖတ္ကေလးက
ထူးျခားလိုက္တာဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚမို်းထက္ မပိုပါဘူး။
ယခုကြ်န္မ တင္ျပခဲ့တာေတြကေတာ့ ၁၇၉၈ ခုနွစ္ကေန
၁၉၃ဝ ခုနွစ္ျကား ေဝဖန္ေရးစာမ်က္နွာေတြအေျကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိက ပစ္မွတ္ကေတာ့ ကဗ်ာဆရာျကီး
Wordsworth လို့ ဆိုရေပမယ့္ ထူးျခားတဲ့ လူသားတစ္ဦးအေျကာင္းကို သိလိုက္ရတာ စိတ္ဝင္စားစရာ
ပါပဲ။ 'ထူးျခားတယ္'ဆိုတဲ့ စကားလံုးကိုသံုးရင္ မွားသြားနိုင္ပါတယ္။ သူဟာ သဘာဝတရားကို
သဘာဝက်က် ရႈျမင္သံုးသပ္တဲ့ အျမင္ရိွသူ တစ္ဦးပါပဲ။ လူသားတိုင္းမွာ ဒီလိုေအးခ်မ္းျဖူစင္တဲ့
အျမင္ေတြရိွသင့္ပါတယ္။ လူသားအားလံုးမွာ ဒီလိုအျမင္ေတြ ရိွေနရင္ေတာ့ ထူးျခား တယ္လို့
သံုးရင္ မွားသြားနိုင္တာေပါ့။ သို့ေသာ္လည္း အမ်ားထဲမွာ တစ္ေယာက္ဆိုရင္ေတာ့ ထူးျခားတယ္လို့
တင္စားလိုက္တာ မမွားေလာက္ ပါဘူး။
ယခုကဗ်ာဆရာျကီး Percy Bysshe Shelly (၁၇၉၂-၁၈၂၂)
ရဲ့ Wordsworth ကို ဂုဏ္ျပုေရးဖဲြ့ထားတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ထဲက
စာသားတခို့်ကို တင္ျပရင္းနဲ့ ေဆာင္းပါးကို နိဂံုးခု်ပ္လိုက္ပါတယ္။
‘Poet of Nature, thou hast wept to
know
That things depart which never may
return:
Childhood and youth, friendship and
love’s first grow,
Have fled like sweet dreams, leaving
them to mourn.’
'သဘာဝေလာကအေျကာင္းကို ေရးဖဲြ့သီကံုးေပးေနတဲ့
ကဗ်ာဆရာေရ
မင္းကေတာ့ ဘယ္အရာမွ မျမဲဘူးဆိုတာသိျပီး
ခံစားငိုေျြကးေနသူတစ္ေယာက္ပါပဲ။
အရင္ဦးဆံုးထိေတြ့ခံစားရလိုက္တဲ့
ကေလးဘဝ၊ ငယ္ရြယ္နုပို်မႈဘဝ၊
မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းဘဝ၊ ျပီးေတာ့အခ်စ္...
ဆိုတဲ့အရာေတြဟာ
ခဏတာ
ခို်ျမိန္တဲ့ အိပ္မက္ေတြလိုပဲ
ကိုယ့္အနားက
ေဝးလြင့္ထြက္ေျပးသြားျကမယ္ဆိုတာ
ကိုယ့္ကို
ဝမ္းနည္းေျကကဲြဖြယ္ျဖစ္ေအာင္
ထားပစ္ခဲ့ျကမယ္ဆိုတာ
မင္းက ဒါေတြကိုသိျပီး
ငိုေျြကးေနတဲ့သူတစ္ေယာက္ပါပဲ'။
Ref;
Critics on Wordsworth( Reading in library Criticism Series) credited by Dr.
Raymond Cowoll1999 Reprinted)
(ဤစာအုပ္အေျကာင္းေရးပါဟု လက္ေဆာင္ေပးသြားေသာ
ကိုညီညီသို့)
No comments:
Post a Comment